Θεσσαλονίκη: Στα άδυτα πυρηνικού καταφυγίου

Το υπερσύγχρονο πυρηνικό καταφύγιο βρίσκεται αρκετά μέτρα κάτω από το ισόγειο δάπεδο του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης. Διαθέτει οκτώ υπερσύγχρονα χειρουργεία με κέντρα αποστείρωσης, τέσσερις κουζίνες, εγκαταστάσεις νερού και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, αποθήκες τροφίμων, θαλάμους για νοσηλευτικό προσωπικό, για ασθενείς ή και υγιείς που θα χρειαστεί να «φιλοξενηθούν».

Οι ακτίνες του ήλιου, που εκείνη την ώρα έγερνε στον Θερμαϊκό, έφραζαν με την εκτυφλωτική τους λάμψη την πόρτα της εξόδου του τούνελ. «Κάπως έτσι πρέπει να είναι ο θάνατος», μονολογεί μια γυναίκα δίπλα μου. «Ερχεται κατά πάνω σου ένα δυνατό άσπρο φως, σε λούζει, και μετά τίποτα…». «Μοιάζει με σκηνή Αποκάλυψης, θαρρείς και μόλις έχει σκάσει έξω πυρηνική βόμβα…», σχολιάζει ένας άλλος.

Μόλις είχαμε ξεναγηθεί στο υπερσύγχρονο πυρηνικό καταφύγιο, αρκετά μέτρα κάτω από το ισόγειο δάπεδο του 424 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, το μοναδικό σε όλη τη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Καθηλωμένοι από όσα αντικρίσαμε και ακούσαμε από τον ξεναγό μας, ταγματάρχη Γιώργο Σακαγιάννη, διασχίζουμε τη σήραγγα προς την έξοδο. Παραμονή μισής ώρας σ’ αυτό το «δείγμα της ανθρώπινης παράνοιας», όπως πολύ εύστοχα ο καθηγητής της Ιατρικής Φυσικής, ειδικευμένος σε θέματα πυρηνικών ατυχημάτων, Κ. Ψαρράκος, αποκάλεσε το θωρακισμένο με τσιμέντο και ατσάλι υπόγειο «φρούριο». Μόνο σοκ και δέος σού προκαλεί όταν επιστρέψεις σ’ έναν κόσμο φυσιολογικό. «Δεν σας βγάλαμε τυχαία από το συγκεκριμένο τούνελ. Είδατε την εικόνα με το δυνατό φως να σας τυφλώνει στην είσοδο. Ε, λοιπόν, σκέψου να είσαι κλεισμένος μέρες, εβδομάδες ή και μήνες, τι θα αισθανθείς όταν βγεις και αντικρίσεις τα αποτελέσματα της αιτίας που σε ανάγκασε να αναζητήσεις προστασία εδώ», μου λέει ο κ. Σακαγιάννης. «Ισως θυμάστε την κινηματογραφική ταινία “Η έκρηξη από το παρελθόν” κατά την οποία, μετά την “κρίση των πυραύλων” το 1962, μια οικογένεια κλείνεται σε πυρηνικό καταφύγιο και βγαίνει 35 χρόνια αργότερα...».

Μαζί με τους στρατιωτικούς και τους επιστήμονες που συμμετείχαν στη διεθνή ημερίδα του Εργαστηρίου Πυρηνικής Επιτροπής του Ιπποκράτειου Γενικού Νοσοκομείου και του 424 ΓΣΝΕ, κατεβαίνουμε στο Β υπόγειο του νοσοκομείου και, στο βάθος ενός διαδρόμου, δυο βαριές θωρακισμένες πόρτες πάχους 65 εκατοστών είναι ήδη ανοιχτές. Ο ταγματάρχης μάς ξεκαθαρίζει ότι θα μας πει όσα πρέπει και μόνο, χωρίς να αποκαλύψει ευαίσθητες στρατιωτικές πληροφορίες και απαγορεύει τις φωτογραφίες. Εισερχόμαστε σ’ αυτόν τον αλλόκοτο χώρο που είναι κατασκευασμένος σε σχήμα «Π» με σκυρόδεμα πάχους ενός μέτρου, ώστε, όπως λέει ο κ. Σακαγιάννης, «όσοι είναι μέσα να δέχονται χίλιες φορές λιγότερη ακτινοβολία Γ από όσο οι απέξω». Αν προλάβουν να μπουν. «Για μας δεν είναι καταφύγιο πολιτικής προστασίας, αλλά νοσοκομείο απόλυτης προστασίας, το οποίο θα μπορεί να λειτουργήσει όταν δεν θα είναι σε θέση να λειτουργήσει το κανονικό νοσοκομείο», λέει ο ταγματάρχης.

Διάδρομοι αποστειρωμένοι, θάλαμοι χωρισμένοι ο ένας από τον άλλο με γυψοσανίδα, στην οροφή των διαδρόμων παντού αεραγωγοί, βαλβίδες και φίλτρα καθαρισμού του αέρα. Το συγκεκριμένο καταφύγιο προστατεύει τους μέσα όχι μόνο σε περίπτωση πυρηνικής έκρηξης, αλλά και σε ενδεχόμενο βιολογικού και χημικού πολέμου. Σε περίπτωση κίνδυνου, ειδικοί ανιχνευτές ενεργοποιούν αυτόματο σύστημα βαλβίδων οι οποίες κλείνουν σε δύο δευτερόλεπτα τον απέξω μολυσμένο αέρα και ενεργοποιούν τα φίλτρα. Ενα «control room» ρυθμίζει τα πάντα, όταν χρειαστεί. Από τα ρολόγια που κρέμονται στους τοίχους μέχρι τη λειτουργία του εξαερισμού, του ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και των χειρουργείων.

Υπάρχουν οκτώ υπερσύγχρονα χειρουργεία με κέντρα αποστείρωσης, τέσσερις κουζίνες, εγκαταστάσεις νερού και παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, αποθήκες τροφίμων, θάλαμοι για νοσηλευτικό προσωπικό, για ασθενείς ή και υγιείς που θα χρειαστεί να «φιλοξενηθούν».

Χωρούν 600 άτομα

Ο ταγματάρχης δεν απαντάει σε ερωτήματα όπως το πόσους ανθρώπους και ποιους, αν δηλαδή θα είναι μόνο στρατιωτικοί ή και απλοί πολίτες, μπορεί να προστατεύσει και για πόσο διάστημα, προφανώς διότι «δεν προβλέπεται». Πληροφορίες ωστόσο αναφέρουν ότι στο συγκεκριμένο καταφύγιο χωρούν γύρω στα 600 άτομα και μπορούν να ζήσουν εκεί 72 ημέρες. «Κατασκευάστηκε με ελβετική τεχνογνωσία και είναι υπερσύγχρονο», λέει ο κ. Σακαγιάννης και, κατά τις ίδιες πληροφορίες, όπως και ολόκληρο το «κανονικό» νοσοκομείο 424, θα εξυπηρετεί σε συνθήκες κρίσης και ανάγκες του ΝΑΤΟ το οποίο και συνεισέφερε οικονομικά στην κατασκευή.

Οι Ελβετοί, εκτός από τα ρολόγια, τις σοκολάτες και τις τράπεζες, απέκτησαν και τη φήμη των «πρωτοπόρων» στην κατασκευή πυρηνικών καταφυγίων, καθώς, έχοντας καταληφθεί το ’60 -με αφορμή την κρίση στην Κούβα και το ενδεχόμενο θερμοπυρηνικού πολέμου- από φρενίτιδα αντιπυρηνικής προστασίας, κατασκεύασαν 5.000 πυρηνικά καταφύγια από τα οποία 500 είναι κρατικά! Κάθε Ελβετός, αν δεν διαθέτει δικό του καταφύγιο, είναι υποχρεωμένος διά νόμου να κλείσει επί πληρωμή μια θέση στα κρατικά.

Η αντιπυρηνική φρενίτιδα στην Ελβετία

Μερικοί υποστηρίζουν ότι εκτός από τους ανθρώπους και τις αγελάδες, οι Ελβετοί σχεδιάζουν να αποθηκεύσουν στα καταφύγια, πολλά εκ των οποίων έχουν μήκος μερικών χιλιομέτρων όπως οι στοές σε ορυχεία, και τις τραπεζικές καταθέσεις. Ερώτημα παραμένει ποιον θα βρουν πάνω στη γη όταν βγουν από τα καταφύγια με τις αγελάδες και τις καταθέσεις (σήμερα υπάρχουν καταγεγραμμένες 25.000 πυρηνικές κεφαλές στον πλανήτη ενώ προ ημερών Μόσχα και Ουάσιγκτον ανακοίνωσαν ότι προχωρούν στον εκσυγχρονισμό του οπλοστασίου τους, άρα σε νέα και πιο καταστροφικά όπλα). Στη δεκαετία του ’80 πάντως, ένας έμπορος οικοδομικών υλικών, ο Σταύρος Τ., φοβούμενος ότι έρχεται το τέλος του κόσμου, είχε φτιάξει κάτω από τη βίλα του στην περιοχή Χηλή, ένα μικρό πυρηνικό καταφύγιο ελβετικών προδιαγραφών. Οταν, μετά την ξενάγηση, του έθεσα το ερώτημα της «επόμενης μέρας», μου απάντησε ότι και ο ίδιος αναρωτήθηκε, αφού όμως είχε ξοδέψει 80 εκατ. δρχ. για να το φτιάξει…

ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ

Έντυπη

Η Καθημερινή