Το απόρρητο σημείωμα διεκδίκησης των Γλυπτών

Η Αμάλ Αλαμουντίν και οι φωτογραφίες της, που κατέκλυσαν κανάλια, εφημερίδες, ιστότοπους και σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, μόνο καλό μας έκαναν στο θέμα των Γλυπτών.

Το πρωί της Τρίτης, η Αμάλ Αλαμουντίν - Κλούνεϊ ανέβηκε στο roof garden της «Μεγάλης Βρεταννίας» λίγο πριν από τις οκτώ. Εκεί, είχε την πρώτη συνάντηση του τριημέρου. Μια συνάντηση ανεπίσημη, εκτός προγράμματος. Για τον πρώτο συνομιλητή της είχε ενημερωθεί το προηγούμενο βράδυ – όταν μαζί με τους δύο συναδέλφους της, Τζέφρι Ρόμπερτσον και Νόρμαν Πάλμερ, κάθησαν με τον Ντέιβιντ Χιλ, τον πρόεδρο της Διεθνούς Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα και συζήτησαν τις λεπτομέρειες της κάθε επικείμενης συνάντησής τους. Εκεί λοιπόν, μίλησαν στην κ. Αλαμουντίν - Κλούνεϊ και για τον πρώτο άνθρωπο που θα συναντούσε: τον κ. Δημήτρη Δόλλη, πρώην υφυπουργό Εξωτερικών, ο οποίος το 2011 είχε πρωτοσυναντήσει την ομάδα των δικηγόρων.

«Η συγκυρία τώρα είναι διαφορετική», είπε ο κ. Χιλ στον κ. Δόλλη, ενώ οι πέντε τους έπαιρναν πρωινό με θέα την Ακρόπολη. Τον Φεβρουάριο του 2011, ο κ. Δόλλης είχε μεταβεί στο Λονδίνο και είχε συναντηθεί με τους δικηγόρους –πλην της κ. Αλαμουντίν που βρισκόταν τότε εκτός Λονδίνου– στην κατοικία του Ελληνα πρέσβη.

Εν μέσω κρίσης, το δεκασέλιδο σημείωμα που είχαν ετοιμάσει με τίτλο «Η επιστροφή των Μαρμάρων, σημειώσεις για μια νομική λύση» είχε τελικά μπει στο συρτάρι. Τρία χρόνια αργότερα, ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς, πεπεισμένος πως είναι ώρα να το ξαναβάλει στο τραπέζι, κάλεσε τρεις από τους πέντε συντάκτες εκείνου του σημειώματος στην Ελλάδα για να διερευνήσει τις νομικές επιλογές στη διεκδίκηση.

Το νομικό σημείωμα

Οπως αποκαλύπτει η «Κ», το δεκασέλιδο νομικό σημείωμα που συζητήθηκε στις «κεκλεισμένων των θυρών» συναντήσεις αυτής της εβδομάδας, δίνει στην πραγματικότητα μια πρώτη εκτίμηση για το πώς και πού θα μπορούσε να διεκδικήσει νομικά η Ελλάδα τα Μάρμαρα.

Οταν γράφτηκε, το 2011, μια δεύτερη ομάδα νομικών –από γνωστό αμερικανικό δικηγορικό γραφείο– είχε ετοιμάσει μια δεύτερη έκθεση σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θα μπορούσε να προσφύγει σε περιφερειακό δικαστήριο της Αμερικής, ώστε να εκδικαστεί εκεί η νομιμότητα της κατοχής των Μαρμάρων από τους Αγγλους. Μια νίκη εκεί μπορεί να μην είχε δεσμευτικό χαρακτήρα για την επιστροφή, αλλά θα έπαιρνε παγκόσμια δημοσιότητα. Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι το δικαστήριο θα μπορούσε να δεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία της Βρετανίας στη Αμερική θα ασκούσε επιπλέον πίεση στη βρετανική κυβέρνηση. Αυτό θα ήταν ένα πρώτο θετικό βήμα προς την επιστροφή, σημείωναν οι Αμερικανοί.

Το αμέσως επόμενο βήμα θα ήταν μία από τις προτάσεις των δικηγόρων του αγγλικού γραφείου όπως διατυπώνεται στο απόρρητο σημείωμα: η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Απορρίπτοντας την πιθανότητα προσφυγής σε κάποιο βρετανικό δικαστήριο, οι δικηγόροι εστίαζαν στη λύση αυτή, καθώς πρόκειται για ένα δικαστήριο του οποίου οι αποφάσεις ναι μεν δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τη Βρετανία, αλλά οι ίδιοι προσφεύγουν εκεί συχνά για υποθέσεις μεγάλης σημασίας για εκείνους.

Επομένως, μια καταδίκη τους εκεί θα τους ασκούσε ηθική αλλά και νομική πίεση να δεχθούν –αν όχι την ίδια την απόφαση– τουλάχιστον το να μπουν σε μια ουσιαστική διαπραγμάτευση. Επιπλέον, η έρευνα των δικηγόρων καταρρίπτει με νομικά επιχειρήματα όλες τις πάγιες θέσεις της βρετανικής πλευράς και εξηγεί μάλιστα πως κάποιες από αυτές θα μπορούσαν σε μια νομική διεκδίκηση να χρησιμοποιηθούν προς όφελος της ελληνικής πλευράς.

Οπως για παράδειγμα η θέση της βρετανικής κυβέρνησης πως το ζήτημα των Γλυπτών δεν αποτελεί θέμα δικό της, αλλά αποκλειστικά του Βρετανικού Μουσείου. Η κυβέρνηση χαίρει ενός είδους «νομικής ασυλίας» την οποία δεν έχει το μουσείο, υπογραμμίζουν οι έμπειροι νομικοί.

Η απόφαση

Λίγες ημέρες πριν από την πολυαναμενόμενη άφιξη των δικηγόρων, ο κ. Χιλ βρέθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού και συζήτησε το νομικό αυτό σημείωμα με τον κ. Κ. Τασούλα. Ο υπουργός με τη σειρά του τον ενημέρωσε για το άγνωστο παρασκήνιο της συνόδου της UNESCO, όπου ζητήθηκε από Ελλάδα και Μ. Βρετανία να ξεκινήσει διαμεσολάβηση.

Ο κ. Χιλ εμφανίστηκε επιφυλακτικός για την έκβαση της διαδικασίας, αλλά άκουσε με προσοχή τις λεπτομέρειες της δραματικής διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών –ελληνικής και βρετανικής– μέχρι να έρθουν τελικά σε συμφωνία για το κείμενο της σύστασης. Σε αυτό επικεντρώθηκε την περασμένη Τρίτη η συζήτηση του κ. Τασούλα με τους τρεις δικηγόρους, με τον Νόρμαν Πάλμερ να του αναλύει πως και σε άλλες «δύσκολες» υποθέσεις επαναπατρισμού –όπως π.χ. η επιστροφή των σκελετών των Αβορίγινων από το μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου στην Αυστραλία– η επιτυχής έκβαση επετεύχθη συνδυάζοντας τη νομική οδό (δικαστήριο στην Τασμανία) με τη διαδικασία διαμεσολάβησης στην Αγγλία.

Ο κ. Σαμαράς ενημερώθηκε για κάθε λεπτομέρεια των συζητήσεων, αλλά και των νέων προτάσεων και έδωσε το «πράσινο φως» ώστε να συνεχιστεί η συνεργασία της κυβέρνησης με τη δικηγορική ομάδα του Λονδίνου.

Για τους επόμενους έξι μήνες –ενόσω δηλαδή αναμένεται η απάντηση της Βρετανίας στη σύσταση της UNESCO– εκείνοι θα ετοιμάζονται για όλα τα νομικά σενάρια. Ηδη, στελέχη του πρωθυπουργικού γραφείου είναι σε συνεχή επικοινωνία με τους δικηγόρους ώστε να οριστικοποιηθούν λεπτομέρειες της συνεργασίας, όπως το οικονομικό σκέλος, το οποίο, σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται να καλύπτει μόνο τα έξοδα και όχι αμοιβές των διακεκριμένων δικηγόρων.

Πάντως, στην κατ’ ιδίαν συζήτηση με τον πρωθυπουργό οι δικηγόροι τον ενημέρωσαν πως εάν τελικά η υπόθεση προχωρούσε δικαστικά και είχε μια διάρκεια πέντε ετών, το κόστος για τη νομική εκπροσώπηση θα ήταν περί το μισό εκατομμύριο ευρώ.

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΚΑΟΥΝΑΚΗ

Έντυπη

Η Καθημερινή

Αποστολή: Δημήτρης Κεφαλίδης, Γερμανία