Αναξιόπιστος Άιντα και τουρκική βουλιμία - Του Χρίστου Χαραλάμπους

Από τις 17 Νοεμβρίου η πρόταση Αναστασιάδη με διαβεβαιώσεις μέχρι την τελευταία στιγμή

Διαβεβαιώσεις από τον Αίντα μέχρι την τελευταία στιγμή λάμβανε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, πριν καταθέσει δημοσίως την πρότασή του για επανέναρξη των συνομιλιών. Όλο το παρασκήνιο των μυστικών διαβουλεύσεων

Από τις 17 Νοεμβρίου, μέσω του διπλωματικού παρασκηνίου και εν αγνοία των κομμάτων, είχε καταθέσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την πρότασή του για συζήτηση θεμάτων φυσικού αερίου στο τέλος των διαπραγματεύσεων (όπως αυτή εκφράστηκε δημοσίως μετά το Συμβούλιο Αρχηγών στις 5 Ιανουαρίου), με στόχο την άρση του αδιεξόδου λόγω της τουρκικής επιθετικότητας και την τελική επιστροφή στις συνομιλίες.

Αυτό συνάγεται από το απόρρητο έγγραφο που κατέθεσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στους πρέσβεις των ευρωπαϊκών χωρών, στη συνάντηση που είχαν στο Προεδρικό Μέγαρο στις 12 Ιανουαρίου. Το έγγραφο, που εξασφάλισε η Σημερινή, αποκαλύπτει όλο το καυτό παρασκήνιο, όλες τις προτάσεις που μεταφέρθηκαν μυστικά από την Κύπρο στην Τουρκία και αντίστροφα, αλλά και τις απευθείας διαβεβαιώσεις που λάμβανε, μέχρι την τελευταία στιγμή, το Προεδρικό, από τον Ειδικό Σύμβουλο του Γενικού Γραμματέα Έσπεν Μπαρθ Άιντα, οι οποίες έπεσαν στο κενό, οδήγησαν στο γνωστό φιάσκο και άφησαν τόσο τον Νορβηγό διπλωμάτη όσο και τη Λευκωσία εκτεθειμένους.

Παράλληλα, μέσα από το 11σέλιδο έγγραφο αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα η τουρκική βουλιμία, αφού, όπως σαφώς προκύπτει, η Άγκυρα απέρριψε το σύνολο των προτάσεων που της διαβιβάστηκαν απευθείας και οι οποίες σε κάποια σημεία τους θα μπορούσαν να ερμηνευτούν ως προσέγγιση στις τουρκικές θέσεις. Από την αρχή της διένεξης (Οκτώβριο 2014) μέχρι και σήμερα, η Τουρκία παραμένει προσκολλημένη στην απαράδεκτη αξίωση του λεγομένου «freeze to freeze», άρσης δηλαδή των προκλητικών παραβιάσεων με παράλληλη όμως διακοπή του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Είναι δε ενδεικτικό των τουρκικών προθέσεων, ότι στη γραπτή πρότασή της η Άγκυρα είχε, στην ουσία, ζητήσει από κοινού συμφωνία Αναστασιάδη-Έρογλου, για τη συνέχιση του καθορισμένου ήδη προγράμματος γεωτρήσεων στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Προνοούσε απευθείας συνάντηση ηγετών

Η τελική πρόταση του Νίκου Αναστασιάδη, της 5ης Ιανουαρίου, είχε αρχικώς εκφραστεί διά ζώσης από τον Πρόεδρο στον κ. Άιντα, σε συνάντησή τους στο Προεδρικό, στις 17 Νοεμβρίου, χωρίς βεβαίως να ήταν τότε γνωστή στα αντιδρούντα σήμερα πολιτικά κόμματα. Σύμφωνα με τα όσα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρει στο έγγραφό του προς του πρέσβεις των χωρών-μελών της ΕΕ, η πρόταση επανήλθε στο προσκήνιο προσφάτως, όταν ο κ. Άιντα, σε σειρά τηλεφωνικών επαφών που είχε τόσο με τον Υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Κασουλίδη όσο και με τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο Νίκο Χριστοδουλίδη (η τελευταία ήταν στις 3 Ιανουαρίου), μετέφερε το μήνυμα ότι η Τουρκία ήταν έτοιμη να μην ανανεώσει τη NAVTEX και να αποσύρει το «Μπαρμπαρός». Υπό την προϋπόθεση όμως, όπως σαφώς αναφέρεται, ότι «η πρόταση Νίκου Αναστασιάδη θα γινόταν δημοσίως και θα επαναλαμβανόταν μετά από απευθείας συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας».

Προχώρησε παρά τις αντιδράσεις

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πρέσβεων, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παραδέχθηκε ότι δεν του ήταν εύκολο να προχωρήσει δημοσίως στην υποβολή της πρότασής του, λόγω, όπως ανέφερε, της έντονης κριτικής από την αντιπολίτευση. Παρά ταύτα, σημειώνει, το έπραξε τιμώντας «όλα όσα ζήτησε ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα». Σημειώνει δε, περαιτέρω, ότι η πρότασή του (το λεκτικό δηλαδή που χρησιμοποιήθηκε) υπήρξε ισορροπημένη λόγω της εσωτερικής αντίδρασης. Παρά ταύτα, όμως, λάμβανε υπ' όψιν, είπε, τις ανησυχίες της τουρκοκυπριακής πλευράς και προσέφερε διέξοδο και «αναίμακτη» λύση σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με διπλωματική γλώσσα αλλά και με σαφή την ενόχλησή του, υπέδειξε στους Πρέσβεις ότι οι διαβεβαιώσεις του κ. Άιντα ουσιαστικά αποδείχθηκαν κενές περιεχομένου, αφού η Τουρκία την αμέσως επόμενη μέρα (6 Ιανουαρίου) είχε ανανεώσει την οδηγία προς ναυτιλλομένους, με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατη η επιστροφή του στο τραπέζι των συνομιλιών, λόγω της συνεχιζόμενης παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Δεχθήκαμε ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων

Ανασκοπώντας το χρονικό όλων των ενεργειών που έγιναν μετά την έκδοση της πρώτης NAVTEX από την Τουρκία -όπως το εξιστορεί στο έγγραφό του ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης- προκύπτει ως συμπέρασμα πως η Λευκωσία είχε δεχθεί τη σύσταση ομάδας διεθνών εμπειρογνωμόνων, αντί της σύστασης ομάδας τεχνοκρατών από τις δύο κοινότητες, όπως ήταν η αρχική πρόταση του Έσπεν Μπαρθ Άιντα, η οποία ειρήσθω εν παρόδω είχε απορριφθεί πρώτα από την Τουρκία αλλά και από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.

Παράλληλα με την αποδοχή σύστασης ομάδας διεθνών εμπειρογνωμόνων, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έθεσε στο τραπέζι ως ασφαλιστική δικλίδα και την υποχρέωση, λόγω μνημονίου, της Κυπριακής Δημοκρατίας να συστήσει ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης του ενεργειακού τομέα και την ψήφιση νομοθεσίας για δημιουργία ανεξάρτητου ταμείου.

Η αντιπρόταση Αναστασιάδη εδράζετο στο επιχείρημα ότι πιθανή αποδοχή της πρότασης Άιντα (για δημιουργία δικοινοτικής ομάδας προβληματισμού - reflection group) θα ερμηνεύοταν ως ανταμοιβή στις τουρκικές προκλητικές κινήσεις. «Αν αυτή η απαράδεκτη απαίτηση γινόταν αποδεκτή, τότε η διερεύνηση και εξόρυξη φυσικών πόρων της Δημοκρατίας θα ετίθετο υπό την ομηρία της αποδοχής από την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή πλευρά. Αν δεν βρεθεί λύση στο Κυπριακό, τότε οι Τουρκοκύπριοι θα ζητούν, αφού πρώτα κατέστησαν συνιδιοκτήτες, να επωφεληθούν από τα τυχόν έσοδα, την ίδια ώρα που θα προχωρούν με το σχέδιο Β, της λύσης δύο κρατών», εξήγησε στους Πρέσβεις ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Το χρονικό των προτάσεων

6 Νοεμβρίου 2014:

Μεσολαβητική πρόταση Άιντα

7 Νοεμβρίου 2014:

Απόρριψη πρότασης Άιντα και από τις δύο πλευρές

Νοέμβριος 2014:

Αντιπρόταση Αναστασιάδη για επισύναψη πρωτοκόλλου επαναβεβαίωσης των συγκλίσεων Χριστόφια - Ταλάτ - Έρογλου, στην Κοινή Διακήρυξη

Μέσα Νοεμβρίου 2014:

Απόρριψη πρότασης Αναστασιάδη από Τουρκία

17 Νοεμβρίου 2014:

Προφορική υποβολή πρότασης Αναστασιάδη για συζήτηση θεμάτων φυσικού αερίου στο τέλος των διαπραγματεύσεων

5 Δεκεμβρίου 2014:

Υποβολή γραπτής πρότασης Λευκωσίας στην Άγκυρα, κατά τη συνάντηση των ΥΠΕΞ Ελλάδος - Τουρκίας, για ενσωμάτωση πρωτοκόλλου στην Κοινή Διακήρυξη

Μέσα Δεκεμβρίου 2014:

Γραπτή αντιπρόταση Τουρκίας απορρίπτεται πάραυτα από τη Λευκωσία

5 Ιανουαρίου 2015:

Δημόσια υποβολή της τελευταίας πρότασης Ν. Αναστασιάδη που οδήγησε στο φιάσκο της νέας Τουρκικής NAVTEX

Η δέσμευση Αναστασιάδη για λύση και το σχέδιο Ανάν

Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των Πρέσβεων, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θέλησε να επαναβεβαιώσει τη βούλησή του για λύση του Κυπριακού. Μόνο που στο πλαίσιο τούτο αναφέρθηκε και στη στάση του υπέρ του σχεδίου Ανάν.

Κατά τα άλλα, επανέλαβε ότι μία Ενωμένη Κύπρος θα προχωρήσει αμέσως μετά τη λύση σε συνομιλίες με την Τουρκία για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, καθώς επίσης και στην πώληση και αγορά φυσικού αερίου. Κάλεσε δε τα ευρωπαϊκά κράτη να συμβάλουν στην αποστολή συντονισμένου μηνύματος προς την Άγκυρα, ότι πρέπει να σταματήσει τις προκλήσεις και να συμβάλει στον διάλογο για το Κυπριακό.

Η μεσολαβητική πρόταση Άιντα

-Σύσταση μίας «ομάδας προβληματισμού» (reflection group), στην οποία να συμμετέχουν ισότιμα εμπειρογνώμονες και από τις δύο κοινότητες, με σκοπό τη βέλτιστη διαχείριση των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες,

-Απόσυρση του «Μπαρμπαρός» από την κυπριακή ΑΟΖ. Απόσυρση όχι οριστική αλλά για τουλάχιστον τέσσερεις μήνες,

-Δέσμευση των δύο πλευρών για παραμονή στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, οπόταν και ο κ. Άιντα θα ενημερώσει τον ΓΓ του ΟΗΕ για την όποια πρόοδο,

-Επανάληψη των «χιαστί συναντήσεων» του Ε/κ και Τ/κ διαπραγματευτή σε Άγκυρα και Αθήνα.

Πρόταση Αναστασιάδη στην Τουρκία για κοινή διακήρυξη

· Οι δύο ηγέτες συμφωνούν ότι οι φυσικοί πόροι ανήκουν στο ομοσπονδιακό κράτος και η κεντρική κυβέρνηση θα διαχειρίζεται αυτούς τους πόρους, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, προς όφελος Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων,

· Η κατανομή των εσόδων θα γίνει με βάση τις συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ και Χριστόφια-Έρογλου,

· Όλα τα έσοδα, ακόμη και όσα προκύψουν πριν από τη λύση του Κυπριακού, θα κατατεθούν σε ένα Εθνικό Ταμείο (National Sovereign Wealth Fund), βασισμένου στις προβλέψεις σχετικής νομοθεσίας που προετοιμάζεται,

· Το Ταμείο θα βασίζεται στις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και το νορβηγικό μοντέλο.

Γραπτή αντιπρόταση Τουρκίας προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη

· Κατά προτεραιότητα συζήτηση στις διαπραγματεύσεις του θέματος του φυσικού αερίου, κατανοώντας ότι οι φυσικοί πόροι του νησιού ανήκουν και στις δύο κοινότητες,

· Οι δύο ηγέτες πρέπει από κοινού να συμφωνήσουν στη συνέχιση των γεωτρήσεων νοτίως του νησιού,

· Να συσταθεί μία Μεταβατική (Transitional) Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων -με συμμετοχή προσώπων και από τις δύο κοινότητες- στην οποία οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο θα πρέπει να αναφέρονται,

· Η επιτροπή θα πρέπει να φθάσει σε συμφωνία για τη δημιουργία ενός ειδικού λογαριασμού (escrow account) για τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες που θα βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Μόνο μετά τη λύση του Κυπριακού ο λογαριασμός αυτός θα αντικατασταθεί από ένα Εθνικό Ομοσπονδιακό Ταμείο Υδρογονανθράκων.

η σημερινή