Πώς θα μπορούσε να συμβεί η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ

Με τη μάχη για τη διατήρηση της Ελλάδας στο ευρώ να βρίσκεται στο έκτο έτος της, η υπομονή όλων αρχίζει να εξαντλείται. Το πιο σημαντικό, όμως, πως αρχίζουν να εξαντλούνται τα χρήματα που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα.

Ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων δείχνουν πως οι επενδυτές περιμένουν την Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ, οικονομολόγοι όπως ο Erik Nielsen της UniCredit Bank AG υποστηρίζουν πως μπορεί να είναι θέμα χρόνου το να ξεκινήσουν να τυπώνουν ένα νέο νόμισμα.

Η υιοθέτηση του ευρώ είχε πάντα την προϋπόθεση πως δεν είχε επιστροφή, συνεπώς δεν υπάρχει νομικό προηγούμενο ή πολιτικός χάρτης για μία έξοδο. Εάν περιμένετε μία επίσημη ανακοίνωση μίας ξεκάθαρης απόφασης, θα χρειαστεί να περιμένετε πολύ.

Τα επόμενα βήματα για την Ελλάδα θα μπορούσαν να είναι από τη διατήρηση του ευρώ μέχρι ένα καταστροφικό διαζύγιο. Ενώ ημίμετρα, όπως η κυκλοφορία παράλληλων νομισμάτων, με ανακύκλωση βοήθειας για να ξεπληρωθούν τα χρέη, αποτελούν επίσης επιλογή.

Το ίδιο ασαφές είναι και το ποιος θα έκανε την ανακοίνωση – και ποιον τρόπο – για το πέρασμα της Ελλάδας σε μια οικονομική μετά θάνατον ζωή. Οι πιθανοί αγγελιοφόροι συμπεριλαμβάνουν τον Αλέξη Τσίπρα, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Donald Tusk και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κομισιόν Jean-Claude Juncker, αλλά και άλλους.

Ακολουθούν πιθανά σενάρια, βασισμένα σε συνεντεύξεις οικονομολόγων, επενδυτών και πρώην νομοθετών:

ΣΕΝΑΡΙΟ Α – ΑΠΟΦΥΓΗ GREXIT

Ο Αλέξης Τσίπρας, του οποίου το κόμμα κέρδισε τις εκλογές του Ιανουαρίου υποσχόμενο να ανατρέψει τα σκληρά μέτρα των δανείων διάσωσης, συνθηκολογεί με τις απαιτήσεις των πιστωτών. Η μικροπολιτική του εξάντλησε τα αποθέματα ρευστού και βούλιαξε τις ελληνικές τράπεζες.

Μπροστά στην επιλογή ανάμεσα στον εξοστρακισμό από την ευρωζώνη και την πραγματοποίηση της λιτότητας σε αντάλλαγμα για μετρητά, ο Τσίπρας προτιμά τα μετρητά. Η ΕΚΤ συνεχίζει τη στήριξή της προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ενώ εισέρχεται η βοήθεια, οι μέρες της κυβέρνησης είναι μετρημένες, καθώς οι πιο σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές της αντιδρούν. Δημιουργείται νέος συνασπισμός και η στήριξη των φιλευρωπαϊκών κομμάτων της αντιπολίτευσης διατηρούν τον Τσίπρα στην εξουσία – ή ανακοινώνονται εκλογές.

Η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ εξασφαλίζεται καθώς τα νέα δάνεια χρησιμοποιούνται για να ξεχρεωθούν η ΕΚΤ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τα αποθέματα της χώρας ξαναγεμίζουν. Η Ελλάδα λαμβάνει ευνοϊκότερες προϋποθέσεις αποπληρωμής και πιο επιεικείς όρους για να κατευνάσει τις λαϊκές αντιδράσεις.

ΣΕΝΑΡΙΟ Β - HOTEL CALIFORNIA

Ο έλληνας υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης έχει πει πως η συμμετοχή στην ευρωζώνη μοιάζει με τον στίχο του τραγουδιού των Eagles του 1976: «You can check out any time you like, but you can never leave».

Αυτή η αλυσίδα γεγονότων μπορεί να ακολουθήσει εάν ο Τσίπρας αποτύχει να καταλήξει σε συμβιβασμό που θα δεχτούν τα ενδιαφερόμενα μέρη, από τη γερμανική κυβέρνηση μέχρι τις κομμουνιστικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ.

Τα δάνεια της διάσωσης, η μοναδική πηγή χρηματοδότησης της Ελλάδας, συνεχίζουν να παρακρατούνται. Με τους πολιτικούς ηγέτες απρόθυμους να προχωρήσουν, η ΕΚΤ περιορίζει τον ELA, τη γραμμή βοήθειας που συντηρεί τις ελληνικές τράπεζες.

Αυτό απαιτεί την τοποθέτηση ελέγχων διακίνησης κεφαλαίων – καθώς δεν υπάρχουν αρκετά μετρητά για να καλύψουν τη ζήτηση – και πιθανώς μιαν τραπεζική αργία.

Οι δύο πιθανές εξελίξεις σε αυτό το σενάριο ονομάζονται «τούμπα» και «check out».

ΣΕΝΑΡΙΟ Β1: ΤΟΥΜΠΑ

Οι δραματικές επιπτώσεις των ελέγχων κεφαλαίων – περιορισμοί στις εκταμιεύσεις και στις μεταφορές – εξαναγκάζουν τον Τσίπρα να συμβιβαστεί. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως οι περισσότεροι έλληνες – μεταξύ δύο τρίτων και τριών τετάρτων του πληθυσμού – θέλουν να παραμείνουν στην ευρωζώνη «με κάθε κόστος».

Ο Τσίπρας δημιουργεί μια νέα συνεργασία με βουλευτές της αντιπολίτευσης από φιλευρωπαϊκά κόμματα. Ένα δημοψήφισμα εν μέσω ελέγχου κεφαλαίων και με κλειστές τράπεζες του δίνει την εντολή να αλλάξει πορεία. Σχηματίζεται μια ενωτική κυβέρνηση και η Ελλάδα παραμένει στο ευρώ, αλλά όχι προτού η διάσπαση ξεκινήσει μια νέα ύφεση.

ΣΕΝΑΡΙΟ Β2: CHECK OUT

Με τις τράπεζες κλειστές, η πολιτική κατάσταση επιδεινώνεται και οι λαϊκές αντιδράσεις εντείνονται, με τη Γερμανία να στοχοποιείται ως ο μεγαλύτερος αντίπαλος της χώρας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια μετατόπιση υπέρ της απόσπασης από την ευρωζώνη.

Οι έλεγχοι κεφαλαίων δίνουν στην κυβέρνηση τον χώρο και τον χρόνο είτε να τυπώσουν νέο νόμισμα, είτε υποσχέσεις πληρωμών για τις εσωτερικές ανάγκες. Το νέο νόμισμα καταρρέει γρήγορα, αντικατοπτρίζοντας τις αδύναμες βάσεις μιας οικονομίας που έχει συρρικνωθεί κατά περίπου ένα τέταρτο από το 2008.

Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης δίνουν στην Ελλάδα ένα «γλυκαντικό», ένα δάνειο σε σκληρό νόμισμα. Η λογική είναι να αποτραπεί η ολοκληρωτική οικονομική κατάρρευση, η οποία θα δημιουργούσε ένα αποτυχημένο κράτος σε μία κρίσιμη στρατηγικά περιοχή.

Το χρέος της Ελλάδας προς δημόσιους φορείς αναδιαρθρώνεται, παρέχοντας για την αποπληρωμή των δανείων από το ΔΝΤ, είτε μέσω του ταμείου της ευρωζώνης για την κρίση είτε μέσω του ταμείου για την αποχώρηση. Η Ελλάδα παραμένει αποκλεισμένη από τις αγορές χρέους.

Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις και τράπεζες χρεοκοπούν. Κάποιες τραπεζικές καταθέσεις κατάσχονται για να ανακεφαλαιοποιηθεί ένα κατεστραμμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους του 2012 ήδη έχει εξασφαλίσει πως το κράτος δε θα χρειαστεί να πληρώσει το κεφάλαιο στα περισσότερα από τα υπάρχοντα δάνεια σε ιδιώτες επενδυτές και την ευρωζώνη για τα επόμενα χρόνια, μέχρις ότου σταθεροποιηθεί η οικονομία.

Κυκλοφορούν ταυτόχρονα και το νέο νόμισμα και το ευρώ. Η Ελλάδα δεν έχει επίσημα αφήσει την ευρωζώνη – η πόρτα είναι ανοιχτή να επιστρέψει σε καλή κατάσταση – παρ’ ότι η χώρα βρίσκεται σε οικονομικό καθαρτήριο.

ΣΕΝΑΡΙΟ Γ – ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Η Ελλάδα αποσπάται από την ευρωζώνη σε μία άτακτη χρεοκοπία, εν μέσω διαδηλώσεων, βαθιάς δυστυχίας για τους περισσότερους και την κυβέρνηση να κατηγορεί για τα πάντα τους γερμανούς.

Δε δίνεται καμία βοήθεια για να στηριχτεί ένα νέο νόμισμα και να εξυπηρετηθούν ομόλογα και χρέη προς το ΔΝΤ. Αυτό προκαλεί διασταυρούμενες ρήτρες δανειακών συμβάσεων με όλους τους πιστωτές. Η κυβέρνηση και οι τράπεζες καταρρέουν, κάτι που σημαίνει πως θα χρειαστούν χρόνια για να αναδυθεί μια νέα δομή.

Η ελληνική οικονομία βυθίζεται σε μια νέα κρίση. Ο αντίκτυπος από τη μεγαλύτερη χρεοκοπία στην ιστορία του καπιταλισμού οδηγεί την Ευρώπη σε ύφεση και αυξάνει την πίεση στις ευάλωτες χώρες του ευρώ, όπως η Ιταλία.

Οι εχθρικές σχέσεις οδηγεί την Ελλάδα σε αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ιδέα πως το ευρώ είναι αμετάκλητο αρχίζει να αμφισβητείται, ταρακουνώντας τις διεθνείς αγορές.

Η οικονομική κατάρρευση ανοίξει τον δρόμο για τους εξτρεμιστές, τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς, να λάβουν εξουσία. Όσοι μπορούν, αφήνουν τη χώρα.

Η αναταραχή θέτει υπό αμφιβολία την παρουσία της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Μία νέα – και ασταθής – κυβέρνηση στρέφεται στη Ρωσία για βοήθεια, παρέχοντας μία μεσογειακή βάση στον Βλαντίμιρ Πούτιν

Σοφοκλέους 10