Το φιλί στον Όμηρο - Του Χρυσόστομου Τσιρίδη

Με  ένα φιλί   «κλείνει» ο…. Β”   Παγκόσμιος  Πόλεμος.

Αλλά βέβαια  μην ξεχνάμε  και την επικαιρότητα.

«Φιληθείτε γλυκά χείλη με χείλη

πέστε ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ εχθροί και φίλοι…»

(Διονύσιος Σολωμός)

Λόγω των ημερών λοιπόν, αλλά και επειδή δεν έχω δει κάποια  ομηρική….. μελέτη για  το πολύ σημαντικό και ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ π ο λ υ δ ι ά σ τ α τ ο «κυνέω=φιλώ»  του Ομήρου…. ως προς την λεγόμενη «γλώσσα του σώματος»  και επειδή τα ΛΕΞΙΚΑ   το αγνοούν…!

Μετά την χειραψία, το φιλί  είναι η πιο ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΣ ανθρώπινη  ΕΚΦΡΑΣΗ του Δυτικού   πολιτισμού.

Ή μάλλον ΘΑ… ήταν (!!!)

Από το «φιλί» του Έκτορα στον τραγικό γιο του Αστυάνακτα, μέχρι το φιλί  της ΚΑΘΕ ΜΑΝΑΣ στο παιδί της….

Από το «φιλί του Ιούδα» μέχρι το «φίλημα» του Μητσάκη…..,

από  το  ακίνδυνο   «πεταχτό  φιλί»

έως  το…….

«ένα φιλί  προσφέρει  αγάπη και……… εκατομμύρια  βακτήρια»

Η εικόνα  από  το Διαδίκτυο  (Τέχνης Σύμπαν και Φιλολογία)

ο λαός κάνει την πιο ΕΤΕΡΟΚΛΗΤΗ συχνή αναφορά στο «φιλί»,

είτε…. αγαπώντας, είτε χυδαιολογώντας, είτε βρίζοντας… είτε καλαμπουρίζοντας, όπως ας πούμε:

το… διαδραστικό  «φιλί…. διαίτης» ή το «φιλί των… φτωχών»(απόψε…. φίλα με να με…. χορτάσεις)

ή το «πρωί με…. ξυπνάς με… φιλιά….»  Ναι,   για να σου ετοιμάσω το πρωινό….(!)

Σήμερα θα δώσουμε μόνο κάποια βασικά χαρακτηριστικά του… «Ομηρικού φιλιού».

Έχουμε να πούμε  περισσότερα, σε επόμενα σημειώματα:

Στον ΟΜΗΡΟ λοιπόν:

Υπάρχει  το ρήμα  ( «κυνέω=φιλώ»,   «κύσεν=φίλησε»),  όχι όμως και     (το)  παράγωγο αντίστοιχο  ουσιαστικό.

Δεν αναφέρονται φιλιά στο στόμα.

Δεν αναφέρονται…. ρητώς  ερωτικά φιλιά.  Έμμεσα μόνο (λ.χ    φιλότητος  εταρπήτην= απόλαυσαν…. γενικώς  τον έρωτα.

Ή όταν η Πηνελόπη «τυλίγει»  κυριολεκτικά  τα χέρια  της στον λαιμό του Οδυσσέα.

Και στις δυο περιπτώσεις  ο Όμηρος αποφεύγει αναφορά σε φιλιά).

Υπονοούνται  ίσως,   αλλά δεν….. καταγράφονται τα φιλιά από τον άνδρα στην γυναίκα, έστω και συγγενικών προσώπων.

Αναφέρονται όμως φιλιά από γυναίκα σε άνδρα (Η Πηνελόπη στον Τηλέμαχο).

Αναφέρεται φυσικά το φιλί από τους γονείς στα παιδιά τους  (λ.χ ο Έκτορας στον μονάκριβο γιο του, τον  Αστυάνακτα) και το αντίστροφο, των παιδιών στους γονείς τους (λ.χ ο Οδυσσέας στον πατέρα του Λαέρτη)

Στον  Όμηρο  επιτρέπεται  να φιλήσουν  ΟΙ  ΔΟΥΛΟΙ  τα αφεντικά τους.

(λ.χ  Ο  Εύμαιος, αλλά και  οι δούλες  του παλατιού υποδέχονται  με… φιλιά τον  Τηλέμαχο, όταν επιστρέφει σώος από το  καρτέρι των μνηστήρων)

Άλλα «είδη» φιλιών στον Όμηρο:

Φιλούν το χώμα της πατρίδας  και  ο Αγαμέμνονας και  ο  Οδυσσέας

Τα φιλιά  ως μέρος της ικεσίας

Άλλα Χαρακτηριστικα:

Δεν αναφέρεται, ούτε υπονοείται ως κίνηση, η ταυτόχρονη ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ  του φιλιού. Αυτός που δέχεται το φιλί δεν ανταποδίδει.

Σε καμιά περίπτωση «Ομηρικού φιλιού» δεν υπάρχει αρνητική αντίδραση.

Η…. συναίνεση υπονοείται, αλλά δεν καταγράφεται από τον Ποιητή.

Συμπέρασμα:

Γενικά ο Όμηρος στο θέμα του φιλιού ΦΑΙΝΕΤΑΙ  άλλοτε..  απλόχερος, άλλοτε  συντηρητικός, σε αντίθεση   με τις ελεύθερες, έως ΠΟΛΥ ελεύθερες αντιλήψεις του στις διανθρώπινες σχέσεις  και κατεξοχήν σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη σεξουαλικότητα.

Επειδή όμως στον  Όμηρο τίποτα «δεν είναι  τυχαίο»,  μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;

Για να απαντήσουμε θα πρέπει να δούμε πώς ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕ την λέξη «φιλί» ο Όμηρος  και πώς την αξιοποίησε δραματουργικά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι   υπάρχει μόνο ΡΗΜΑ (=κυνέω) και όχι και παράγωγο ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ, όπως ήδη είπαμε

καθώς και με το ΠΟΤΕ και ΠΟΙΑ σημεία του σώματος φιλούσαν επί…. Ομήρου.

Πώς  η  νοηματική  συνάφεια  ανάμεσα   στα ΟΜΗΡΙΚΑ ρήματα:   «κυνέω»=φιλώ,  φιλέω=φιλοξενω  και   ασπάζομαι=φέρνω κάποιον προς το μέρος μου,

«εννοιοδότησαν»    τις λέξεις     «φιλί»    και   «ασπασμός» , όπως τις  εννοούμε σήμερα.

Chris Blog