Ένας Θεσσαλός και ένας Πελοποννήσιος ποτίζουν με το αίμα τους το δένδρο της Κυπριακής Ελευθερίας

Του Ντίνου Αυγουστή

Στις 11 Μαΐου 1964, τρεις εξ Ελλάδος γενναίοι Αξιωματικοί που υπηρετούσαν στην Ελληνική Δύναμη Κύπρου (ΕΛ.ΔΥ.Κ.), ο Ταγματάρχης Πεζικού Δημήτριος Πούλιος από το Μαυρέλι Τρικάλων, ο Λοχαγός του Μηχανικού Βασίλειος Καποτάς από τα Καλάβρυτα και ο Λοχαγός Πεζικού Παναγιώτης Ταρσούλης από την Αττική, βρισκόμενοι στην Αμμόχωστο μπήκαν, κατά την επίσημη εκδοχή, εκ λάθους στον τουρκικό τομέα της πόλης. Μαζί τους και ο οδηγός του αυτοκινήτου, Έλληνας Κύπριος αστυνομικός Κωστάκης Παντελίδης. Όταν αντιλήφθησαν το λάθος τους, προσπάθησαν να επιστρέψουν, αλλά συνελήφθησαν από τριμελή περίπολο Τούρκων, οι οποίοι τους κάλεσαν να κατεβούν από το αυτοκίνητο. Μόλις αυτοί κατέβηκαν, ένας από τους άτακτους στασιαστές, πυροβόλησε εν ψυχρώ με ριπή αυτομάτου όπλου, σκοτώνοντας τον Ταγματάρχη Πούλιο, τον Λοχαγό Καποτά, τον οδηγό του αυτοκινήτου Παντελίδη και τραυματίζοντας βαριά το Λοχαγό Ταρσούλη.

Ο Βασίλειος Καποτάς

Σύμφωνα με το επίσημο ανακοινωθέν του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας η δολοφονία τους έγινε κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες: «Την 14:30 ώραν της 11ης Μαΐου, τρεις ‘Έλληνες αξιωματικοί υπηρετούντες εις την Ελληνικήν Δύναμιν της Κύπρου, ο Ταγματάρχης Πεζικού Πούλιος Δημήτριος, ο Λοχαγός του Μηχανικού Καποτάς Βασίλειος και ο Λοχαγός του Πεζικού Ταρσούλης Παναγιώτης, επιστρέφοντες εις Λευκωσίαν, δι' αυτοκινήτου, μέσω Αμμοχώστου, εισήλθαν εκ λάθους εις τον τουρκικόν τομέαν της Αμμοχώστου. Αντιληφθέντες την πλάνην των, προσεπάθησαν να οπισθοχωρήσουν, αλλά συνελήφθησαν υπό πενταμελούς περιπόλου Τουρκοκυπρίων, εξ' ων τέσσαρες έφερον στολήν, ο δε πέμπτος πολιτικήν περιβολήν, οι οποίοι και εζήτησαν τας ταυτότητάς των. Οι Έλληνες αξιωματικοί επέδειξαν τας ταυτότητας των, ως Ελλήνων αξιωματικών, υπηρετούντων εις την ΕΛ.ΔΥ.Κ. Μετά την επίδειξιν της ταυτότητας των, ο άνευ στολής άτακτος Τουρκοκύπριος τους επυροβόλησε με ριπήν οπλοπολυβόλου, φονεύσας τον Ταγματάρχην Πούλιον, τον Λοχαγό Καποτά, τον οδηγόν του αυτοκινήτου Παντελίδη, υιόν του αστυνομικού διευθυντού Λευκωσίας και τραυματίσας βαρύτατα τον Λοχαγόν Ταρσούλην. Οι σοροί των τριών φονευθέντων και ο τραυματισθείς Λοχαγός Ταρσούλης παρεδόθησαν την 15:30 ώραν εις το νοσοκομείον Αμμοχώστου».

Ο Δημήτρης Πούλιος

Κατά μια άλλη εκδοχή, το μεσημέρι της 11ης Μαΐου του 1964, ο Ταγματάρχης Πούλιος και οι Λοχαγοί Καποτάς και Ταρσούλης με οδηγό τους τον Παντελίδη επιστρέφοντας από διατεταγμένη υπηρεσία βορείως της Αμμοχώστου εισήλθαν κατά λάθος στην παλιά πόλη. Προσπαθώντας να εξέλθουν της πόλης έπεσαν σε ενέδρα ενόπλων τουρκοκυπρίων στην πύλη «LANS GATE». Αντί να παραδοθούν με πρώτο τον Ταγματάρχη Πούλιο, αψηφούντες το βέβαιο θάνατο, όρμησαν εναντίον των πολυπληθέστερων και άρτια εξοπλισμένων στασιαστών με αποτέλεσμα να βρούν ηρωικό θάνατο. Από την ανταλλαγή των πυρών ξέφυγε βαριά τραυματισμένος μόνο Λοχαγός Ταρσούλης. Ο Αντιστράτηγος ε.α. Ι. Μπίτος στο βιβλίο του «Από την πράσινη γραμμή στους δυο Αττίλες», αναφέρει ότι μέτρησε ο ίδιος, δεκαεπτά βολίδες στο σώμα του αείμνηστου Ταγματάρχη Πούλιου Δημήτριου!

Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εφέδρων Μηχανικού, πραγματοποίησε τη δική του έρευνα (2011), και παρουσιάζει μια εντελώς διαφορετική εκδοχή για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διενεργήθηκαν από τους Τούρκους οι στυγερές αυτές δολοφονίες. Οι υπεύθυνοι τους Συνδέσμου υποστηρίζουν ότι κατέχουν αδιάσειστα στοιχεία βάση των οποίων αποδεικνύεται ότι οι τρεις εξ Ελλάδος Αξιωματικοί και ο αστυνομικός Κωστάκης Παντελίδης ανήκαν σε μυστική ομάδα συλλογής πληροφοριών και ότι είχαν εισέλθει πολλές φορές προηγουμένως στην τουρκική συνοικία της Αμμοχώστου για το σκοπό αυτό. Υπάρχει μαρτυρία ότι την ημέρα του επεισοδίου τους είχε καταδώσει Αγγλίδα κάτοικος της τουρκικής συνοικίας και ότι οι Τούρκοι τους ανέμεναν για να τους συλλάβουν ή να τους σκοτώσουν.

Ο Θεσσαλός Ταγματάρχης Πούλιος Δημήτριος και ο Πελοποννήσιος Λοχαγός Καποτάς Βασίλειος είχαν πλούσια πολεμική δράση κατά τη διάρκεια της παρουσίας τους στην Κύπρο. Μεταξύ άλλων είχαν αναλάβει επιχειρήσεις εκκαθάρισης των στρατιωτικών θυλάκων των τουρκοκυπριακών στασιαστών, ενώ τον Απρίλιο του 1964 πολέμησαν με γενναιότητα σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην οροσειρά του Πενταδακτύλου. Την ηρωική θυσία των Άξιων τέκνων του τιμά ο Ελληνισμός ολόκληρος, δείχνοντας εμπράκτως την αγάπη του με οδωνυμίες στη Λευκωσία, στα Καλάβρυτα, στα Τρίκαλα, στην Αμμόχωστο, και στον Άγιο Δημήτριο Μπραχαμίου.

Για τη βαθιά προσήλωση του στην πατρίδα και την ηρωική θυσία του, ο Ταγματάρχης Πούλιος προήχθη μεταθανάτια στο βαθμό του Αντισυνταγματάρχη. Στα Τρίκαλα βρίσκεται ορειχάλκινη προτομή του Ήρωα που φιλοτεχνήθηκε με την μέριμνα του Γ.Ε.Σ., και στήθηκε στην πλατεία του Σιδηροδρομικού Σταθμού, η οποία σήμερα ονομάζεται πλατεία Πούλιου, ενώ ακόμα, τιμής ένεκεν, έδωσαν το όνομα του σε στρατόπεδο της πόλης. Φέρει την επιγραφή: «Έπεσεν εις Κύπρον κατά την εκτέλεσιν του Εθνικού καθήκοντος την 11η Μαΐου 1964». Το όνομα του Λοχαγού Βασίλειου Καποτά (μεταθανάτια προήχθη σε Ταγματάρχη) δόθηκε, τιμής ένεκεν, στο μεγάλο στρατόπεδο της Λευκωσίας, το γνωστό ως Β.Μ.Η. (Μπι-Εμ-Έϊτζ - πρώην British Military Hospital) και σε στρατόπεδο στην περιοχή του Μενιδίου Αττικής.

Ο πατέρας και ο κατά δύο χρόνια μεγαλύτερος αδελφός του Βασιλείου Καποτά είχαν δολοφονηθεί από τους Γερμανούς στη σφαγή των Καλαβρύτων την αποφράδα ημέρα της 13ης Δεκεμβρίου 1943 (ο ίδιος, 12 χρονών τότε, γλύτωσε εκ θαύματος την εκτέλεση). Παρά την ορφάνια, την απόλυτη φτώχεια και την αφόρητη δυστυχία, κατόρθωσε να εισαχθεί και να αποφοιτήσει αριστούχος, το 1953, από τη Σχολή Ευελπίδων.

Τα τραγικά γεγονότα των στυγερών δολοφονιών ιστόρησε σε ποίημα με τίτλο, «την 11η Μαΐου 1964», ο εξ Αραδίππου λαϊκός ποιητάρης Ανδρέας Μαππούρας. Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: «…. Στο νέον Κοιμητήριον τα λείψανα εθάψαν, στεφάνια τους εβάλασιν και που καρδιάς εκλάψαν. Τα κόκκαλα τους έγιναν σύνδεσμος αραβώνος, μάρτυρες θα τους έχωμεν του ιερού αγώνος. Και σύντομα ελπίζομεν θα παίξη η καμπάνα, και θα λαλεί ενώθηκεν η κόρη με την μάνα. Η μνήμη τους αιώνια κι αθάνατη θα μείνη, κι’ ο πόθος μας που έχουμεν ποιο σύντομα ας γίνει. Κι’ ο Παντοδύναμος Θεός είθε να ευδοκίση, σ’ ‘ολον τον κόσμον γενικώς ειρήνη να κρατίση».             *Παίξη=Κτυπήσει

Δρ. Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο ΤΕΙ Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

a.avgoustis@hotmail.com