Από τον «και – και» στον «ούτε – ούτε» - Του Θάνου Τζήμερου

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας δημοσιογράφος. Ήταν καλός δημοσιογράφος διότι έκανε αυτό που κάνουν οι κανονικοί δημοσιογράφοι: ρωτούσε. Στην Ελλάδα οι δημοσιογράφοι δεν ρωτάνε. Αγορεύουν σαν τηλεοπτικοί ιεροκήρυκες. Κι απαγορεύουν να διαφωνήσεις. Ο εν λόγω όμως δεν ήταν έτσι. Ρωτούσε τη μια πλευρά, ρωτούσε και την άλλη. Δεν έπαιρνε θέση, έσκαγε ένα μεγάλο χαμόγελο και στους δύο, έβαζε και μια ωραία μουσική, κι έτοιμο το ρεπορτάζ. Μ’ αυτόν τον τρόπο τον συμπαθούσαν και οι δύο πλευρές γιατί τους έδινε βήμα. Τον συμπαθούσαν και οι τηλεθεατές, γιατί σού άφηνε στο τέλος μια γλυκειά επίγευση, χαλάρωνες κι έπεφτες για ύπνο.

Μέχρι που ο δημοσιογράφος αποφάσισε να γίνει πολιτικός. Εδώ οι κανόνες αλλάζουν. Πρέπει να πάρεις θέση. Η θέση κοστίζει σε ψήφους. Κι ο δημοσιογράφος που έγινε πολιτικός ανακάλυψε την μαγική συνταγή: το «ούτε – ούτε». Πρόκειται για αλλοτροπική μορφή του «και – και» που καθιέρωσε ο πρύτανης της αοριστίας, μπάρμπα – Φώτης. Παράδειγμα «και- και»: «Η ΔΗΜΑΡ είναι υπέρ της εύρυθμης λειτουργίας στα Πανεπιστήμια, αλλά και υπέρ του δικαιώματος έκφρασης των νέων». Παράδειγμα «ούτε – ούτε»: «ούτε με ΜΑΤ ούτε με μειοψηφικές καταλήψεις γίνεται Παιδεία».

Και οι δύο συνταγές ποντάρουν στο εξής: κανένας δεν θα ρωτήσει παραπέρα. Ο κουρασμένος από τις πολιτικές κόντρες ψηφοφόρος θα ακούσει χαλαρά μια φλου πολιτική δήλωση που δεν θα του χαλάσει τη ζαχαρένια, και μετά θα ακούσει την είδηση για τον παιδοκτόνο και μετά για τις δηλώσεις του Άνθιμου και μετά για το τι φόρεσαν οι σελέμπριτις. Και δεν θα προφτάσει να σκεφτεί. Η ερώτηση: «πώς γίνεται να λειτουργούν κανονικά τα Πανεπιστήμια όταν κάποιοι νέοι θεωρούν ότι στο δικαίωμα της έκφρασής τους περιλαμβάνεται και η κατάληψη της Πρυτανείας;» δεν έγινε ποτέ στον μπάρμπα – Φώτη. Διότι, συν τοις άλλοις, ξέραμε τι θα απαντούσε: «με διάλογο και καλή διάθεση και από τις δύο πλευρές, θα βρεθεί λύση».

Μπορεί να άργησε, αλλά ο ψηφοφόρος κατάλαβε ότι ακριβώς αυτή η στάση ακυρώνει κάθε έννοια πολιτικής. Κι έστειλε τον μπάρμπα – Φώτη στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, που έλεγαν κάποτε οι σύντροφοι.

Αλλά ούτε και στον δημοσιογράφο που έγινε πολιτικός έγινε η ερώτηση: εσύ τι θα έκανες αν ήσουν Πρύτανης και καταλάμβαναν το γραφείο σου; Τι θα έκανες αν ήσουν υπουργός; Δεν θα έστελνες τα ΜΑΤ; Τι θα έστελνες; Κι εκείνο το «μειοψηφικές» τι υπονοεί; Ότι αν η πλειοψηφία αποφασίσει κατάληψη ή χτίσιμο του πρύτανη, είναι όλα εντάξει;

Κι αφού ο δημοσιογράφος που έγινε πολιτικός είδε ότι το παλιό σινάφι δεν ρωτάει δύσκολα, σου λέει: δεν καθιερώνω το «ούτε – ούτε» παντού; Διότι έχει μια εσάνς επαναστατικότητας που ακυρώνει, τάχα μου, όλους τους άλλους. Αντί δύο καταφάσεις, δύο αρνήσεις. Κι άρχισε το ρεσιτάλ αλλοτροπικής κουβελειάδας:

Ούτε ανοχή, ούτε στήριξη στην κυβέρνηση.
Ούτε στρατόπεδα συγκέντρωσης ούτε παγκάκια για τους μετανάστες
Ούτε με μπαλτάδες ούτε με Μπαλτάκους θα κυβερνήσουμε (αυτό το λες και ευφυολόγημα)
Ούτε με το αριστερό ούτε με το δεξιό λάθος
Ούτε κοντά στις φιλελεύθερες ιδέες, ούτε κοντά στους αριστερούς
Ούτε για την παγκόσμια επανάσταση ούτε για να στηρίξουμε την Γερμανία πάμε στην Ευρώπη
Ούτε λευκή σημαία, ούτε λευκή επιταγή σε κανέναν
Ούτε τα σενάρια λιτότητας, αλλά ούτε και οι απαιτήσεις χωρίς πρόγραμμα της Αθήνας είναι η λύση (φρέσκο αυτό, σημερινό)

Τα παραπάνω παραδείγματα πολιτικού «ουτεουτισμού» έχουν βέβαια κάποιες νοηματικές διαφορές. Άλλα εμπεριέχουν αντίφαση. (Αν δεν πάνε τα ΜΑΤ, πώς θα φύγουν οι καταληψίες;  Αν δεν είναι οι παράνομοι μετανάστες φρουρούμενοι μέχρι να εξεταστεί το αίτημα του καθενός, θα κοιμούνται όπου θέλουν – και στα παγκάκια.) Και άλλα είναι απλώς ανούσιες γενικολογίες.

Όλα όμως λανσάρουν έναν απολιτικό νεολαϊκισμό ο οποίος απειλεί να εγκατασταθεί μόνιμα στο πολιτικό σκηνικό φορώντας στην αντιμεταρρύθμιση το προσωπείο της μεταρρύθμισης: «ναι στις καθαρίστριες – όχι στον Κατρούγκαλο». Μολονότι μορφολογικά διαφορετική, αυτή η κορυφαία στιγμή του απολιτικού νεολαϊκισμού είναι παραλλαγή της τεχνικής «ούτε – ούτε». Συνδυάζει σε μια φράση το ανερμάτιστο του νέου απολιτικού αλλά και την κουτοπονηριά του παλαιού πολιτικού που θέλει να κλείνει με νόημα το μάτι σε όλους. Ο Κατρούγκαλος είναι υπέρ της επαναπρόσληψης των καθαριστριών, άρα πώς λες όχι; Αν εννοείς ότι είσαι εναντίον της επαναπρόσληψης των άλλων πελατών του, πες μας: ποιων και γιατί; Κι ακόμα περισσότερο: με ποια πολιτική λογική ξεχωρίζεις τους μεν από τους δε; 

Ο λόγος που αυτή η υδαρής εκδοχή της μεταρρύθμισης επιβιώνει πολιτικά είναι ένας και μόνο: η απελπισία που σε πιάνει όταν βλέπεις τα άλλα κόμματα. «Και τι θες, να βγει η Χρυσή Αυγή;» ρωτάνε οι ψηφοφόροι του «ούτε – ούτε». Απαντάω: αν δεν γίνουν οι οδυνηρές (οδυνηρές, μόνο στην αρχή!) μεταρρυθμίσεις δεν θα αποφύγεις τα χειρότερα. Αν ο πολίτης εξακολουθεί να ψηφίζει χαμόγελα και γλυκόλογα θα βρεθεί μπροστά σε μαχαίρια. Ή και σε τανκς.

Μεταρρύθμιση σημαίνει ότι θα θίξεις συμφέροντα. Μεγάλα συμφέροντα. Όχι μόνο των μεγάλων πορτοφολιών ή των διαπλεκόμενων. Προνόμια που το ανήθικο πολιτικό σύστημα μοίρασε σε όλους και τα χρηματοδοτούσε κλέβοντας το μέλλον των παιδιών μας. Σημαίνει ότι πρέπει να μπορείς να πεις στον ψηφοφόρο ότι θα κόψω το προνόμιό σου όπως θα κόψω τα προνόμια όλων διότι ο ένας βουτάει χρήματα από την τσέπη του άλλου κι όλοι μαζί βουλιάζουμε την Ελλάδα. Θα πρέπει να μπορείς να πεις ότι σε ένα κράτος δικαίου το δικαίωμα έκφρασης δεν είναι η κατάληψη, κι όταν γίνεται αυτό, όπου κι αν γίνεται, από όποιους κι αν γίνεται, θα επεμβαίνουν τα ΜΑΤ αυτόματα χωρίς να ρωτάνε τον υπουργό.

Η χώρα έφτασε εδώ που έφτασε γιατί όλο το πολιτικό σύστημα έλεγε στους ψηφοφόρους αυτό που ήθελαν να ακούσουν. Ακριβώς το ίδιο είναι να μην τους λες αυτό που δεν θέλουν να ακούσουν, υιοθετώντας την υπεκφυγή του «ούτε – ούτε».

Διότι ούτε ο παλαιοκομματικός λαϊκισμός ούτε ο μοντέρνος είναι αυτό που χρειαζόμαστε.

Market News