Εντείνεται η ανησυχία για τις καταθέσεις

Δύο εβδομάδες μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις γενικές εκλογές του Ιανουαρίου, ο κ. Παναγιώτης Φωτιάδης απέσυρε τις καταθέσεις του από μία αθηναϊκή τράπεζα.

«Αισθανόμουν βέβαιος πως πολύ σύντομα θα υπήρχε αντιπαράθεση με την τρόικα (τους επόπτες της διάσωσης)» είπε ο 55χρονος επιχειρηματίας.

Όπως και άλλοι έλληνες ιδιοκτήτες μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ο κ. Φωτιάδης φοβόταν πως μια ριζοσπαστική κυβέρνηση θα κατέφευγε σε ελέγχους διακίνησης κεφαλαίων, εάν οι σχέσεις με τους πιστωτές της χώρας επιδεινώνονταν απότομα.

Για να προστατέψει τις αποταμιεύσεις του, αγόρασε ένα ολοκαίνουριο αυτοκίνητο Mercedes-Benz και ακολουθώντας τη συμβουλή οικονομικού συμβούλου, επένδυσε τα υπόλοιπα χρήματα σε αμοιβαία κεφάλαια με βάση στο Λουξεμβούργο.

«Δεν ήθελα να καθίσω άπραγος και να δω τα βγαλμένα με κόπο χρήματά μου να εξαφανίζονται» είπε, θυμούμενος την τραπεζική κατάρρευση στην Κύπρο το 2013, κατά την οποία η κυβέρνηση συγκέντρωσε σχεδόν 8 δισεκατομμύρια ευρώ φορολογώντας τις τραπεζικές καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, αφού έθεσε τους πρώτους ελέγχους διακίνησης κεφαλαίων της ευρωζώνης.

Πολλοί άλλοι έλληνες δείχνουν να παίρνουν τα ίδια προληπτικά μέτρα. Ακόμη κι ενώ η οικονομία βούλιαζε, οι ταξινομήσεις νέων αυτοκινήτων έχουν αυξηθεί, καθώς οι ανήσυχοι έλληνες καταθέτες αναζητούν εναλλακτικές ασφαλείς διεξόδους για τα χρήματά τους. Αυξήθηκαν κατά 27,9% τον Μάιο, επιπλέον της αύξησης της τάξεως του 47,2% του Απριλίου.

Για την Ελλάδα, η σταθερή εκροή καταθέσεων από τις τράπεζες αποτελεί ένα επικίνδυνο ευάλωτο σημείο, το οποίο επιδεινώνεται από την παρατεταμένη διαμάχη της κυβέρνησης με τους πιστωτές διάσωσης. Οι ήδη αποδυναμωμένες τράπεζες βλέπουν τη ρευστότητά τους να εξατμίζεται, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει προειδοποιήσει πως η στήριξή της έχει όρια.

Η Αθήνα θα μπορούσε τελικά να τοποθετήσει ελέγχους κεφαλαίων για να σταματήσει την αιμορραγία των καταθέσεων, αλλά κάτι τέτοιο θα επέφερε τον κίνδυνο της αναστάτωση στις βασικές επιχειρηματικές και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, και θα απειλούσε με καταστροφικές συνέπειες την ευρύτερη οικονομία.

«Η συνέχιση αυτών των εκροών αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο οι τοπικές αρχές να τοποθετήσουν ελέγχους διακίνησης κεφαλαίων για να περιορίσει τις αποσύρσεις καταθέσεων, κάτι που κατά την άποψή μας θα ισοδυναμούσε με χρεοκοπία των τραπεζικών καταθέσεων» προειδοποίησε ο οίκος αξιολόγησης Moody’s αυτήν την εβδομάδα. 

Οι ελπίδες της περασμένης εβδομάδας πως η Ελλάδα πλησίαζε μια συμφωνία με τους πιστωτές της που θα της παρείχε πρόσβαση στα 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ του προγράμματος διάσωσης έχουν διαψευστεί, με τις δύο πλευρές να δείχνουν να απομακρύνονται ακόμη περισσότερο τις τελευταίες ημέρες.

Οι συζητήσεις βρέθηκαν σε ακινησία την Τετάρτη, εν μέσω αυξανόμενων ενδείξεων πως η Γερμανία δεν είναι πλέον πρόθυμη να συμβιβαστεί και προωθεί μια πιο αυστηρή προσέγγιση, “take it or leave it”, προς την Ελλάδα. «Βρίσκονται πραγματικά στα όρια της υπομονής τους» είπε ανώτερος αξιωματούχος της ευρωζώνης για τους γερμανούς.

Τα χρήματα ξεκίνησαν να διαρρέουν από τις ελληνικές τράπεζες στο τέλος του 2014, όταν η προηγούμενο κεντροδεξιά κυβέρνηση συνεργασίας συγκρούστηκε με τους επόπτες – την Ευρωπαϊκή Κομισιόν, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ΕΚΤ – για την πραγματοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι εκροές επιταχύνθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε σημαντικό προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις.

Ο Φωκίων Καραβίας, διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, είπε πως περίπου 30 δισεκατομμύρια ευρώ είχαν χαθεί από το σύστημα από τον Δεκέμβριο, αφήνοντας τη ρευστότητα των τραπεζών να εξαρτάται από την ΕΚΤ.

«Υπάρχει μια καθαρή εκροή καταθέσεων σχεδόν κάθε εβδομάδα από τον Δεκέμβριο. Ήταν μικρότερη το δεύτερο τρίμηνο απ’ ότι το πρώτο, αλλά οι εκροές συνεχίζονται» είπε ο κ. Καραβίας.

Το μεγαλύτερο χτύπημα ήρθε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο – όταν η κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ανήλθε στην εξουσία – με 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε αναλήψεις. Οι εκροές μειώθηκαν στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ τον Μάρτιο, όταν η Ελλάδα επανήλθε σε συζητήσεις με τους πιστωτές.

«Τα έξυπνα χρήματα έφυγαν από νωρίς… Οι πλοιοκτήτες απέσυραν τα χρήματά τους ενώ οι κατασκευαστικές εταιρείες δημιούργησαν λογαριασμός εκτός της Ελλάδας, σε ξένες τράπεζες, για να μπορέσουν να συνεχίσουν να εμπορεύονται» είπε ένας τραπεζικός αναλυτής στην Αθήνα.

Καθώς ο Αλέξης Τσίπρας, ο ριζοσπάστης πρωθυπουργός, εξέδιδε προειδοποιήσεις τις τελευταίες εβδομάδες πως η Ελλάδα θα χρεοκοπούσε στις δόσεις του δανείου του ΔΝΤ αντί να χάσει τις πληρωμές των συνταξιούχων και των δημόσιων υπαλλήλων, φήμες κυκλοφορούσαν σε κάθε τραπεζική αργία πως οι έλεγχοι κεφαλαίων είναι επικείμενοι.

«Πήγαινα στην τράπεζα και έπαιρνα όλες μου τις αποταμιεύσεις σε μετρητά κάθε φορά που συνέβαινε» είπε η Ελένη Παπαγεωργίου, πρώην υπάλληλος του υπουργείου Οικονομικών. «Τα επανακατέθετα στον λογαριασμό μου μετά από λίγες μέρες, όταν αισθανόμουν σίγουρη.»

Οι φόβοι μιας χρεοκοπίας την περασμένη εβδομάδα αύξησαν και πάλι τις εκροές. Περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ έφυγαν από το σύστημα την Παρασκευή, την ημέρα που η Ελλάδα έχασε τη δόση των 300 εκατομμυρίων ευρώ προς το ΔΝΤ, λέγοντας πως θα συγκέντρωνε τις τέσσερις ξεχωριστές δόσεις του δανείου σε μία ενιαία των 1,5 δις ευρώ στο τέλος του Ιουνίου.

«Είχα τρομάξει. Έμοιαζε αρχικά με πραγματική χρεοκοπία, οπότε έσπευσα στην τράπεζα» είπε η κ. Παπαγεωργίου. «Πόσο όμως μπορεί να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση;»

Οι τραπεζικοί ρυθμιστές παρακολουθούν στενά, με τις ελληνικές τράπεζες να καλούνται να δίνουν αναφορά δύο φορές την ημέρα για τις εκροές των καταθέσεών τους στην κεντρική τράπεζα και μία φορά την ημέρα στον μηχανισμό επιτήρησης της ΕΚΤ, τον νέο «φύλακα» του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης.

Οι περισσότεροι μεγαλοκαταθέτες έχουν ήδη αποσύρει τα χρήματά τους έως τώρα, είπε ο τραπεζικός αναλυτής.

«Τον περασμένο μήνα, τα ποσά που αποσύρονταν από ιδιώτες καταθέτες ήταν σημαντικά μικρότερα, μεταξύ 200.000 και 100.000 ευρώ. Φτάνουμε στον πάτο του βαρελιού» προσέθεσε, υπολογίζοντας πως οι έλληνες έχουν κρύψει περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ κάτω από στρώματα και σανίδες από τον Ιανουάριο.

Την ίδια στιγμή, 3,5 εκατομμύρια συνταξιούχων και δημόσιων υπαλλήλων τρέμουν πως παρά τις υποσχέσεις του κ. Τσίπρα, η κυβέρνηση δε θα μπορέσει να τους πληρώσει αυτόν τον μήνα.

Κάποιες πληρωμές συντάξεων είχαν καθυστερήσει κατά 12 ώρες τον περασμένο μήνα, λόγω αυτού που περιέγραψε το υπουργείο Οικονομικών ως πρόβλημα του υπολογιστή. Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως ο κρατικός μηχανισμός πληρωμών είχε προσωρινά ξεμείνει από μετρητά. Αυτόν τον μήνα, οι πληρωμές σε υπαλλήλους μιας κρατικής οργάνωσης που εκταμιεύει επιδοτήσεις της ΕΕ καθυστέρησαν επί μία ημέρα.

Η Αρετή Σιμοπούλου, ιδιοκτήτρια καταστήματος που έχει βγει στη σύνταξη, είπε πως πηγαίνει στο αυτόματο μηχάνημα της τοπικής της τράπεζας στο τέλος του μήνα και αποσύρει όλη τη σύνταξή της μαζεμένη.

«Συνήθιζα να παίρνω τη μισή και να αφήνω την υπόλοιπη για περίπτωση ανάγκης» είπε η κ. Σιμοπούλου. «Τώρα αισθάνομαι ανακούφιση όταν βλέπω πως είναι εκεί και σιγουρεύομαι πως θα βγάλω και το τελευταίο λεπτό του ευρώ.» 
Σοφοκλέους 10