Για δες ο Γερμανοτσολιάς! - Του Πέτρου Λάζου

Το Emergency Liquidity Assistance (E.L.A.) είναι ένα εργαλείο που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την αντιμετώπιση καταστάσεων ελλείμματος ρευστότητας. Είτε μιας μεμονωμένης τράπεζας, είτε ολοκλήρου του τραπεζικού συστήματος μιας χώρας, είτε, ακόμη ακόμη και ολόκληρης της Ευρωζώνης.

Ελάχιστα διαδικαστικά και λεπτομέρειες για το πώς εφαρμόζεται, παρέχεται και λειτουργεί αυτό το εργαλείο, είναι δημοσία γνωστά. Όχι λόγω επιθυμίας αδιαφάνειας ή διαθέσεων συνωμοσίας. Απλά, όπως πολλές φορές έχουμε πει, η σύγχρονη τραπεζική στηρίζεται και έχει απόλυτη ανάγκη την "τραπεζική πίστη" για να λειτουργήσει. Δηλαδή πρέπει να υπάρχει η εμπιστοσύνη των καταθετών και πελατών ότι, ανά πάσα στιγμή,  θα υπάρχουν διαθέσιμα τα χρήματά τους. Εάν γίνει γνωστό πως μια τράπεζα αντιμετωπίζει προβλήματα, ο πανικός και η κατάρρευση είναι πολύ κοντά. Η προστασία του οικονομικού συστήματος λοιπόν, υποχρεώνει να μην γίνονται γνωστές όλες οι λεπτομέρειες του E.L.A. Αλλιώς θα υπήρχε ο κίνδυνος να δημιουργηθούν ακραίες και έκρυθμες καταστάσεις.

Δεν είναι όμως όλο το πλαίσιο που διέπει τον E.L.A. άγνωστο, "μυστικό". Το καταστατικό της Κεντρικής Τράπεζας και οι δημοσιευμένες διαδικασίες χορήγησής του, μας δίνουν τα βασικά στοιχεία λειτουργίας του. Ποια είναι αυτά;

Α. Χορηγείται από την τοπική Κεντρική Τράπεζα και όχι από την ίδια την Ε.Κ.Τ. Αυτή κρίνει εάν και εφόσον πρέπει να χορηγηθεί. Αυτή και το εγγράφει στις λογιστικές της καταστάσεις. Στην περίπτωση δηλαδή της Ελλάδας, χορηγείται από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Β. Για χορήγηση ποσών μεγαλύτερων από κάποια προκαθορισμένα όρια (€500 εκατ. και €2 δισ.), απαιτείται ανάλογη έγκαιρη ενημέρωση και έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου. Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής ότι αυτή η έγκριση δίνεται με την μη απόρριψη του αιτήματος από τα 2/3 των μελών του Συμβουλίου. Δηλαδή δεν ζητείται καταφατική απάντηση από τα μέλη, αλλά αρκεί να μην απορριφθεί από το 1/3 των μελών συν 1.

Γ. Τα χρεόγραφα που γίνονται δεκτά σαν εγγυήσεις των δανείων (διαδικαστικά ο E.L.A. δεν είναι τίποτε άλλο από μια σειρά βραχυπρόθεσμων δανείων) μπορούν να είναι οποιασδήποτε μορφής και αξιολόγησης. Κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα, τιτλοποιημένα δάνεια κ.ά. Σε πολλές περιπτώσεις τα χρεόγραφα αυτά χρειάζεται να είναι εγγυημένα από το κράτος. Φυσικά αυτό ισχύει και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Δ. Τα πιο πάνω χρεόγραφα, όπως είναι λογικό, υπόκεινται σε περιθώριο ασφάλισης (haircut) επί της ονομαστικής τους αξίας, ώστε να διασφαλίζεται, κατά το δυνατόν, η αποπληρωμή. Δηλαδή όταν μια τράπεζα καταθέτει ένα χρεόγραφο ονομαστικής αξίας π.χ. €100, λαμβάνει λιγότερα μετρητά π.χ. €80. Το ύψος αυτών των haircuts είναι διαφορετικό από αυτό που επιβάλλεται στις κανονικές διαδικασίες χρηματοδότησης των τραπεζών από την Ε.Κ.Τ. Όπως αποκάλυψε στην διάρκεια των ερωταπαντήσεων, μετά την τελευταία μηνιαία συνάντηση του Συμβουλίου, ο Mario Draghi.

Αυτό το τελευταίο στοιχείο (των περιθωρίων ασφάλισης) είναι εκείνο που έχει κυριαρχήσει στην δημόσια συζήτηση σχετικά με την συνέχιση ή όχι της παροχής E.L.A. στο Ελληνικό τραπεζικό σύστημα και την διαθεσιμότητα ενεχύρων από τις Ελληνικές τράπεζες. Όπως όλοι γνωρίζουμε, τις τελευταίες εβδομάδες, η πιστοληπτική ικανότητα του Ελληνικού Δημοσίου έχει φθάσει στην τελευταία, πριν την χρεοκοπία, βαθμίδα. Και ενώ όλοι περίμεναν την (φυσιολογική και νομικά απαραίτητη) αύξηση των haircuts από την Ε.Κ.Τ. (που θα σήμαινε σημαντικά λιγότερη ρευστότητα διαθέσιμη), αυτή δεν έχει συμβεί. Η γενική πεποίθηση ήταν πως η Κεντρική Τράπεζα απόφευγε να κατηγορηθεί για "πολιτική κίνηση" και ανέμενε τις τελικές αποφάσεις των πολιτικών ηγετών, πριν κινηθεί.

Τα πράγματα όμως, όπως αποδεικνύεται, είναι αρκετά διαφορετικά. Σαφώς και το Governing Council μπορεί να ζητήσει και να επιβάλλει την όποια αλλαγή στους όρους του E.L.A., αλλά αυτή καθαυτή η αρμοδιότητα ανήκει στην τοπική Κεντρική Τράπεζα. Δηλαδή την Τράπεζα της Ελλάδος στην περίπτωσή μας. Αυτό αποκάλυψε ο ίδιος ο Mario Draghi, στην προχθεσινή του, τακτική εξαμηνιαία, κατάθεσή του στο Ευρωκοινοβούλιο. Και επιβεβαιώνεται από έγγραφα που αφορούν την περίπτωση της Κύπρου  και είχαν διαρρεύσει τον περασμένο Νοέμβριο στους New York Times.

Προς αποφυγήν παρανοήσεων και για να γίνει πλήρως κατανοητό, θα το θέσω όσο πιο απλά γίνεται. Ο λόγος που οι ελληνικές τράπεζες έχουν επαρκή ρευστότητα, μετά από μήνες εξαιρετικά υψηλών εκροών, είναι πως δεν αύξησε τα περιθώρια ασφάλισης η Τράπεζα της Ελλάδος. Ο κύριος υπεύθυνος για το ότι η χώρα εξακολουθεί να έχει τραπεζικό σύστημα είναι η Τράπεζα της Ελλάδος. Η ίδια Τράπεζα της Ελλάδος που διοικείται από τον καθηγητή κύριο Γιάννη Στουρνάρα. Τον οποίο, ως γνωστόν, η κυβέρνηση έχει αποκαλέσει με διάφορα επίθετα (επίσημα και ανεπίσημα). Και τον οποίο έχει πολλές φορές κατηγορήσει πως "δεν κάνει την δουλειά του" και "δεν φροντίζει για το καλό της χώρας".

Μάλιστα, φίλες και φίλοι αναγνώστριες και αναγνώστες. Αυτός ευθύνεται που υπάρχει ακόμη ελληνική οικονομία. Όση έχει καταφέρει να επιβιώσει από την "πραγματική διαπραγμάτευση" τέλος πάντων. Κρίνεται εσείς ποιος και για ποιο πράγμα έχει πραγματικές ευθύνες...

Πέτρος Λάζος

petros.lazos@capital.gr

Υ.Γ. Για να προλάβω "πονηρές σκέψεις", τον καθηγητή Στουρνάρα γνωρίζω μόνο από την δημόσια παρουσία του.
Capital.gr