Oι ημερομηνίες-σταθμοί στον δρόμο προς ένα πιθανό Grexit

Η πεντάμηνη διαμάχη μεταξύ της Αθήνας και των δανειστών της μπορεί να μπαίνει στην πιο κρίσιμη φάση της.

Οι ηγέτες επιμένουν δημοσίως πως η συνάντηση των υπουργών Οικονομικών την Πέμπτη είναι η καλύτερη ευκαιρία για μια συμφωνία ώστε να απελευθερωθούν 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ από τη διάσωση, τα οποία η Ελλάδα χρειάζεται απεγνωσμένα.

Ιδιωτικά, ωστόσο, οι αξιωματούχοι παραδέχονται πως οι ελπίδες πως η συνάθροιση στο Λουξεμβούργο θα αποδειχτεί αποφασιστική μειώνονται. Η Ελλάδα χρειάζεται τα χρήματα ώστε να πληρώσει δόση 1,5 δις ευρώ στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μέχρι το τέλος του Ιουνίου.

Ακολουθούν κάποιες κρίσιμες ημερομηνίες των επόμενων μηνών:

Πέμπτη 18 Ιουνίου: Η καλύτερη ευκαιρία για συμφωνία

Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης που θα πραγματοποιήσουν τη μηνιαία τους συνάντηση στο Λουξεμβούργου ελπίζουν πως μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία. Ωστόσο, ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο έλληνας υπουργός Οικονομικών που θα παραβρεθεί εκεί, έχει ξεκαθαρίσει πως δε θα πάει στο Λουξεμβούργο με νέες προτάσεις. Αξιωματούχοι της ευρωζώνης καταλήγουν σταδιακά στην άποψη πως δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες προόδου και πως η συζήτηση για την Ελλάδα θα είναι τυπική.

Παρ’ ότι οι προθεσμίες έχουν έλθει και παρέλθει στην κρίση, πολλοί αξιωματούχοι πιστεύουν πως η αποτυχία εύρεσης συμφωνίας την Πέμπτη θα φέρει την πεντάμηνη διαμάχη σε μια νέα, κρίσιμη φάση – με το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας να λήγει στο τέλος του μήνα. Έτσι, θα υπάρξει πολύ λίγος χρόνος για να εγκριθεί μια νέα συμφωνία από τα κοινοβούλια της ευρωζώνης – ιδιαίτερα το γερμανικό Bundestag, το οποίο θα έπρεπε να επιστρέψει από διακοπές για να εγκρίνει οποιαδήποτε νέα συμφωνία.

Παρασκευή 19 Ιουνίου: Το πρωί μετά

Οι υπουργοί Οικονομικών θα είναι ακόμη στο Λουξεμβούργο για τη δεύτερη ημέρα συνεδριάσεων, αυτή τη φορά με τη συμμετοχή και των 28 χωρών. Θεωρητικά, όλοι οι πρωταγωνιστές που χρειάζονται για να επιτευχθεί συμφωνία θα βρίσκονται στο ίδιο μέρος την ίδια στιγμή. Εκτός, όμως, αν υπάρξει δραστική αλλαγή στις συνθήκες – ένας ξαφνικός πανικός στις αγορές, για παράδειγμα, ή μεγάλες ουρές στις ελληνικές τράπεζες – η μη συμφωνία την Πέμπτη θα σημαίνει πως δε θα υπάρξουν πολλά να συζητηθούν την Παρασκευή.

Εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία, οι ηγέτες της ευρωζώνης θα σκεφτούν να καλέσουν έκτακτη σύνοδο κορυφής των επικεφαλών των κυβερνήσεων των 19 μελών του κοινού νομίσματος, σύμφωνα με ανώτατους αξιωματούχους. Η σύνοδος κορυφής πιθανώς να γινόταν την Κυριακή, παρ’ ότι ο Donald Tusk, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος θα είχε την ευθύνη να συγκαλέσει μια τέτοια συνάντηση, θα έπρεπε να ανακοινώσει τη σύνοδο αμέσως μετά την αποτυχία του eurogroup.

Κυριακή 21 Ιουνίου: Πιθανή έκτακτη σύνοδος κορυφής

Κάποιοι αξιωματούχοι πιστεύουν πως πια σύνοδος κορυφής της ευρωζώνης θα ήταν περιττή εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των υπουργών Οικονομικών, καθώς είναι αυτοί οι υπουργοί Οικονομικών που έχουν τις πιο κατάλληλες γνώσεις για να διαπραγματευτούν την ουσία οποιασδήποτε συμφωνίας διάσωσης. Άλλοι αξιωματούχοι της ευρωζώνης, ωστόσο, πιστεύουν πως ο Αλέξης Τσίπρας, ο έλληνας πρωθυπουργός, θέλει να κλείσει συμφωνία. Έχει επιμείνει επανειλημμένως πως οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να επιτευχθεί στα υψηλότερα πολιτικά επίπεδα, όχι μεταξύ τεχνοκρατών διαπραγματευτών. Το να κλειδωθεί σε ένα δωμάτιο με την Άγκελα Μέρκελ, τη γερμανίδα καγκελάριο, και άλλους ηγέτες της ΕΕ μπορεί να είναι ακριβώς οι συνθήκες που χρειάζονται για μια σύγκλιση απόψεων.

Από τις 22 Ιουνίου και μετά: Χείριστα σενάρια

Εάν δεν μπορεί να βρεθεί συμφωνία, θα ξεκινήσουν να εξελίσσονται τα χειρότερα σενάρια, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων κεφαλαίων που θα περιορίζουν τις αναλήψεις από τις ελληνικές τράπεζες και θα αποτρέψουν την πλήρη χρηματοπιστωτική κατάρρευση.

Ένα ξεκινήσει ένα ελληνικό bank run, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα – η οποία συντηρεί τις ελληνικές τράπεζες εγκρίνοντας έκτακτα δάνεια από την κεντρική τράπεζα προς τα τοπικά ιδρύματα – μπορεί να αναγκαζόταν να τις ανακηρύξει αφερέγγυες και να αποσύρει όλη τη βοήθειά της. Χωρίς έκτακτα δάνεια, οι τράπεζες της Ελλάδας θα κατέρρεαν και ο μόνος τρόπος για να επανέλθουν θα ήταν μέσω της δημιουργίας μιας νέας κεντρικής τράπεζας, με ένα νέο νόμισμα.

Οι έλεγχοι κεφαλαίων θα επιβράδυναν τη διαδικασία, κερδίζοντας χρόνο και στις δύο πλευρές για να διαπραγματευτούν και να αποτρέψουν μιαν ελληνική έξοδο από την ευρωζώνη. Ωστόσο, όταν τεθούν, οι έλεγχοι κεφαλαίων είναι δύσκολο να ανακληθούν. Η Κύπρος, η οποία αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει ελέγχους κεφαλαίων ως μέρος της διάσωσής της πριν από δύο χρόνια, απέσυρε τα τελευταία μέτρα της τον Μάιο. Στην Ισλανδία, χρειάστηκαν σχεδόν επτά χρόνια.

25 Ιουνίου: Οποιεσδήποτε άλλες εργασίες

Αυτή είναι η ημερομηνία που θα ξεκινήσει η από καιρό προγραμματισμένη σύνοδος κορυφής της ΕΕ. Ωστόσο, η συνάντηση έχει ήδη μια πλήρη ατζέντα, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον ο οποίος υποσχέθηκε να αποκαλύψει όλα του τα σχέδια για την επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης της Βρετανίας με την ΕΕ. Αξιωματούχοι της ευρωζώνης πιστεύουν όλο και περισσότερο πως σε εκείνο το σημείο θα είναι πλέον πολύ αργά για να εξασφαλιστεί ελληνική συμφωνία.

30 Ιουνίου: Ημερομηνία λήξης

Είναι η ημερομηνία που λήγει το υπάρχουν πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας και που πρέπει να πληρωθούν 1,5 δις ευρώ δανείων προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Χωρίς συμφωνία πάνω σε μια λίστα οικονομικών μεταρρυθμίσεων, οι αξιωματούχοι λένε πως δεν υπάρχει ελπίδα παράτασης του προγράμματος για τρίτη φορά, κάτι που σημαίνει πως η Ελλάδα θα βρισκόταν χωρίς προστατευτικό δίχτυ από την ΕΕ για πρώτη φορά σε πέντε χρόνια.

Εκτός κι αν πληρωθεί η δόση από το πρόγραμμα διάσωσης, ο κ. Τσίπρας έχει ξεκαθαρίσει πως δε θα πληρώσει το ΔΝΤ. Παρ’ ότι αυτό τεχνικά δε θα αποτελέσει χρεοκοπία, καθώς οι κανόνες του ΔΝΤ θεωρούν μια μη πληρωμή ως «καθυστέρηση», η Ελλάδα θα γινόταν μέλος μιας ποικιλόμορφης ομάδας αναπτυσσόμενων χωρών – συμπεριλαμβανομένης της Σομαλίας, της Κούβας και της Ζιμπάμπουε – που έχουν ή είχαν «εκπρόθεσμες υποχρεώσεις» προς το ΔΝΤ.

Παρ’ ότι σύμφωνα με τους οίκους αξιολόγησης η μη πληρωμή του ΔΝΤ δεν αποτελεί επίσημα χρεοκοπία, η ΕΚΤ θα έπρεπε να αποφασίσει αν θα σήμαινε πως η Ελλάδα είχε ουσιαστικά πτωχεύσει. Σε αυτήν την περίπτωση, οι εγγυήσεις που χρησιμοποιούνται από τις ελληνικές τράπεζες για να πάρουν τα έκτακτα δάνεια – κυρίως ομόλογα του ελληνικού κράτους – δε θα είχαν καμία αξία. Αυτό θα σήμαινε πως η ΕΚΤ θα έπρεπε να σταματήσει την έκτακτη χρηματοδότηση, πιθανώς εξαναγκάζοντας ένα Grexit.

1 Ιουλίου: Άγνωστα νερά

Εάν το πρόγραμμα διάσωσης λήξει και η Ελλάδα αποτύχει να πληρώσει το ΔΝΤ – αλλά η ΕΚΤ αποφασίσει πως τα έκτακτα δάνεια προς τις ελληνικές τράπεζες μπορούν να συνεχιστούν – η Ελλάδα θα μπει αυτό που ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, αποκάλεσε πρόσφατα «άγνωστα νερά». Με μία οικονομία σακατεμένη από τους ελέγχους κεφαλαίων, μία κυβέρνηση χωρίς χρήματα και ένα τραπεζικό σύστημα που θα παλεύει για να επιβιώσει, η Ελλάδα θα μπει ουσιαστικά σε μια προκαθορισμένη διαδικασία οικονομικής ασφυξίας.

Κάποιοι αξιωματούχοι της ευρωζώνης πιστεύουν πως μια τέτοια κατάσταση θα προκαλούσε πολύ θυμό κατά του κ. Τσίπρα στο εσωτερικό και η κυβέρνησή του θα έπεφτε. Αυτό θα σήμαινε είτε νέες εκλογές είτε – πιο πιθανό – μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όπως αυτή που διατέλεσε υπό τον Λουκά Παπαδήμο στις αρχές του 2012, για να ξεκαθαρίσει το χάος.

20 Ιουλίου: Τελική προθεσμία

Αυτή ίσως είναι η πραγματική, τελική προθεσμία: η ημερομηνία που λήγουν δύο ομόλογα συνολικού ύψους 3,5 δις ευρώ που πρέπει να πληρωθούν στην ΕΚΤ.

Παρ’ ότι ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s είπε πρόσφατα πως δε θα θεωρούσε την αποτυχία πληρωμής αυτών των ομολόγων ως πλήρη χρεοκοπία – είπε πως μόνον η μη πληρωμή ομολόγων που έχουν ιδιώτες πιστωτές αποτελεί χρεοκοπία σύμφωνα με τους δικούς του κανόνες – θα ήταν ουσιαστικά αδύνατον για την Ελλάδα να επιβιώσει μέσα στην ευρωζώνη εάν χρεοκοπούσε έναντι της ΕΚΤ.
Σοφοκλέους 10