Διαπιστώσεις - Του Σαράντου Καργάκου

Ἂς ξεκινήσουμε ἀπὸ μία κοινὰ ἀποδεκτὴ διαπίστωση: Στὴν Ἑλλάδα ἔχουμε τόση πολλὴ δημοκρατία, ὥστε δὲν ἀπαγορεύεται νὰ βγάζουμε τὰ μάτια μας. Πρὸ καιροῦ ἕνας συνεργάτης διάσημου δημοσιογράφου ἤθελε τὴν ἄποψή μου πρὸς ἀντίκρουση Γερμανοῦ ἱστορικοῦ ποὺ ἰσχυρίζεται ὅτι οὐδὲν κοινὸν ὑπάρχει μεταξὺ ἡμῶν καὶ τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἀρνήθηκα νὰ ἀπαντήσω προφασιζόμενος φωνητικὴ πάθηση. Πάντως, λόγω τῆς ἐμμονῆς του νὰ πληροφορηθεῖ, ἂν εἴμαστε ὄντως ἀπόγονοι των ἀρχαίων Ἑλλήνων, off the record τοῦ δήλωσα:

«Ὡς πρὸς τὰ προτερήματα ὄχι· ὡς πρὸς τὰ ἐλαττώματα ναί. Εἴμαστε παιδιὰ τοῦ Οἰδίποδα». Ποὺ, ὡς γνωστόν, λόγω τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἔβγαλε τὰ μάτια του. Αὐτὸ κάνουμε κι ἐμεῖς σ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἱστορικῆς μας ζωῆς.

Ὄχι ὅτι δὲν πραγματοποιήσαμε θαύματα. Ἀλλὰ λόγω τῆς κακοκεφαλιᾶς μας τὰ κάναμε χαλάσματα. Τί ἀπέμεινε ἀπὸ τὸ ἔπος τοῦ ’40-41; Βεβαίως, εἴχαμε μιὰ πολυδιαφημισμένη ἀντίσταση. Δὲν τὴν ὑποτιμῶ, ἀφοῦ μάλιστα σύμπασα ἡ οἰκογένειά μου συμμετεῖχε σ’ αὐτή, φυσικὰ κι ἐγὼ σ’ ὅλον αὐτὸ τὸν κατατρεγμό. Ἀλλὰ ἃς εἴμαστε ρεαλιστές. Πόσοι Γερμανοὶ σκοτώθηκαν ἀπὸ τὶς ἀντιστασιακὲς ὀργανώσεις; Εἶναι ἀμφίβολο, ἂν ξεπέρασαν τοὺς 350!  Ἀλλ’ οἱ νεκροὶ ἀπὸ τὶς συγκρούσεις ἀνάμεσα στὶς ἑλληνικὲς ἀντιστασιακὲς ὀργανώσεις ἦταν 100 φορὲς πάνω ἀπὸ τὸν παραπάνω ἀριθμό. Καὶ μόνο ἡ «Μάχη τῶν Ἀθηνῶν» κατὰ τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1944 – Ἰανουάριο 1945 κόστισε καὶ στὶς δύο ἀντιμαχόμενες πλευρὲς 47.000 νεκρούς! Οἱ Γερμανοὶ ἔναντί των 350 νεκρῶν τους ἔστησαν στὸ ἐκτελεστικὸ ἀπόσπασμα πάνω ἀπὸ 50.000 Ἕλληνες, κυρίως νέα παιδιά. Ἀνάμεσα σ’ αὐτοὺς πέντε στενοί μου συγγενεῖς. Ἀδέλφια τοῦ πατέρα καὶ πρωτανήψια του. Δηλαδή, οἱ πιὸ στενοὶ σ’ ἐμένα συγγενεῖς.

Ὡστόσο, παρὰ τὰ τραγικὰ λάθη ποὺ μᾶς κόστισαν τόσο πολὺ σὲ ἀτομική, οἰκογενειακὴ καὶ ἐθνικὴ διάσταση, ποτὲ δὲν ἔγραψα λέξη πικρὴ γιὰ τὴν Ἀντίσταση. Ἤμουν κι ἐγὼ ἕνα παιδὶ καὶ ἔμεινα πιστὸς στὰ πατριωτικὰ –πρωτίστως σ’ αὐτὰ– ἰδανικά της. Εἶχα –καὶ δὲν τὸ κρύβω, οὔτε τὸ ἔκρυψα ποτὲ– μῖσος σφοδρὸ κατὰ τῶν ποικιλωνύμων συνεργατῶν τῶν ἀρχῶν Κατοχῆς, κατὰ τῶν δωσιλόγων καὶ τῶν μαυραγοριτῶν, πού, δυστυχῶς, ἀπὸ λάθη Ἀριστερῶν ἕγιναν ἡ μετὰ τὸν πόλεμο ἄρχουσα τάξη τῆς Ἑλλάδος. Ὅμοια ὑπῆρξα φανατικὸς πολέμιος τῶν Γερμανῶν, γιὰ τοὺς ὁποίους ἔγραψα ὅτι θὰ ἔλθει καιρὸς ποὺ θὰ μᾶς ζητήσουν χρήματα γιὰ τὶς σφαῖρες ποὺ ξόδεψαν γιὰ νὰ μᾶς σκοτώσουν!

Ἀκολούθησα πάντα μιὰ εὐθύγραμμη πορεία ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας. Καὶ γιὰ λόγους ἀξιοπρεπείας καὶ ὄχι ἰδεολογίας, ἀρνήθηκα νὰ ὑπογράψω στὰ 17 μου χρόνια Δήλωση Μετανοίας, κάτι πού μοῦ ἐκόστισε ἀκριβά. Ἂν δὲν γινόταν ἡ ἀπεργία πείνας τοῦ λησμονημένου καὶ φρικτὰ δολοφονημένου γιατροῦ Τσιρώνη, προοριζόμουν γιὰ τὸ Μακρονήσι. Οὔτε βιβλιάριο ναυτικοῦ δὲν μπόρεσα νὰ βγάλω γιὰ νὰ μπαρκάρω. Παρότι ἐργαζόμουν ἀπὸ μαθητής, μπῆκα μεταξύ των πρώτων στὴ Φιλοσοφική, ἀλλά, λόγω φρονημάτων, δὲν μοῦ δόθηκε ὑποτροφία. Ἐνῶ δόθηκε σὲ 23 ἄλλους ποὺ εἶχαν βαθμολογία μικρότερη ἀπὸ τὴ δική μου! Καὶ περὶ τὸ τέλος τῶν σπουδῶν μου, ἔπαιξα ρόλο πρωταγωνιστικὸ στὸ φοιτητικὸ κίνημα τῶν ἐτῶν 1960-1961. Τότε εἶχα τὴν εὐκαιρία νὰ εἰσηγηθῶ τὸ 15% γιὰ τὴν παιδεία.

Στὸ στρατὸ (ὅλη μου ἡ θητεία στὴ Βεύη καὶ στὸ Ἀμύνταιο κατὰ τὸ βαρύτατο χειμῶνα 1963-1964) ἀξιοποιήθηκαν ὅλα τα προσόντα ποὺ εἶχα ἀποκτήσει ὡς δόκιμος «τζόκεϋ» καὶ διέπρεψα, σὺν τοῖς ἄλλοις, καὶ ὡς ἡμιονηγός. Πτυχιοῦχος πιὰ ὑπέβαλα τὰ χαρτιά μου γιὰ διορισμὸ «εἰς παραθαλασσίαν περιοχὴν ὅπου δεῖ». Φυσικὰ ἀρνήθηκα νὰ συμπληρώσω καὶ τὸ κατάπτυστο ἔγγραφο ποὺ ἀφοροῦσε τὰ πολιτικά μου φρονήματα.

Ἐν τῷ μεταξὺ διέπρεπα ὡς φροντιστὴς καὶ καθηγητὴς ἰδιωτικοῦ σχολείου. Ἔδωσα σὲ πολλοὺς τὴ συνδρομή μου. Τὴν ἀρνήθηκα σὲ δύο, τοὺς ὁποίους ἡ ἐφημερίδα «Ἐλευθερία» τοῦ Κόκκα εἶχε ἀποκαλύψει σὰν πληροφοριοδότες τῆς Ἀστυνομίας. Αὐτοί, φυσικά, ἔκαναν περίλαμπρη καριέρα. Στὶς 17 ἢ 19 Μαρτίου 1969 παραιτήθηκα ἀπὸ τὴν ἰδιωτικὴ ἐκπαίδευση διότι ἀρνήθηκα νὰ ἐκφωνήσω τὸν προκατασκευασμένο λόγο ποὺ τελείωνε μὲ τὸ στερεότυπο «Ζήτω ἡ Ἐθνικὴ Ἐπανάσταση τῆς 21ης Ἀπριλίου». Χιλιάδες ἐκπαιδευτικοὶ τὸν εἶχαν ἐκφωνήσει κι ὅμως μετὰ προβλήθηκαν σὰν «ἀντιστασιακοί». Ὅμοια καὶ κάποιοι ἐπιφανεῖς καλλιτέχνες ποὺ εἶχαν συμμετοχὴ στὶς ἑορτὲς τῆς «Πολεμικῆς Ἀρετῆς» ποὺ ὀργάνωνε ἡ Χούντα στὸ Παναθηναϊκὸ Στάδιο. Δύο φορὲς ἡ Χούντα ἔβαλε λουκέτο στὸ φροντιστηριακὸ ὀργανισμὸ ποὺ ἤμουν ἰδρυτικὸ μέλος. Ἦταν ὁ μεγαλύτερος της Ἑλλάδος. Κάποτε, σὲ μιὰ «ἐθιμοτυπικὴ ἀνάκριση» στὸ «Μέγαρο» τῆς ὁδοῦ Μπουμπουλίνας, ὅπου στεγαζόταν ἡ Γενικὴ Ἀσφάλεια, ὁ τότε πασίγνωστος ἀστυνόμος Λάμπρου μοῦ εἶπε προειδοποιητικά: «Κύριε Καργάκο, τὸ κακὸ δὲν θὰ τὸ βρεῖτε ἀπό μᾶς. Θὰ τὸ βρεῖτε ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ προστατεύετε ἢ τοὺς ὁποίους μυστικὰ βοηθᾶτε». Τὸ διαπίστωσα, ὅταν μετὰ τὴν πτώση τῆς Χούντας ἀγόρασα τὸ «φάκελό» μου. Οἱ κυριώτεροι ρουφιάνοι μου ἦσαν ἄτομα ποὺ εἶχα πολλαπλῶς εὐεργετήσει.

Δὲν ἀπόρησα. Μοῦ ἦταν γνωστό το θεώρημα: «Οὐδεὶς ἀγνωμονέστερος τοῦ εὐεργετηθέντος». Μὲ πλήγωσε ὅμως τὸ ὅτι κάποιοι ἀπὸ αὐτούς «μοῦ τὸ ἔπαιζαν καὶ πολὺ φίλοι». Περισσότερο ὅμως ἐξοργίστηκα, ὅταν μετὰ τὴ μεταπολίτευση ὅλοι αὐτοὶ οἱ «οὐροσκελίτες», ποὺ εἶχαν βάλει τὴν οὐρὰ στὰ σκέλια στὴ διάρκεια τῆς δικτατορίας, ἄρχισαν νὰ προβάλλονται σὰν ἀντιστασιακοὶ εἴτε στὸ χῶρο τῶν γραμμάτων εἴτε τῆς πολιτικῆς. Καὶ νὰ κάνουν ραγδαῖες καριέρες.

Δὲν θὰ πῶ ὅτι δὲν εἶχα προτάσεις δελεαστικὲς νὰ συνεργασθῶ. Νὰ φιλοξενηθῶ στὸ Ἰσραὴλ καὶ νὰ ἐπισκεφθῶ τὸ χῶρο ποὺ ἔγινε ὁ «Πόλεμος τῶν ἕξι ἡμερῶν». Ὅσοι πῆγαν διέπρεψαν. Ἐγὼ ἀρνήθηκα ὄχι γιὰ λόγους ἀρχῆς. Εἶχα πληροφορηθεῖ ὅτι ὅποιος ἐπισκεφθεῖ τὸ Ἰσραὴλ δὲν μπορεῖ νὰ ταξιδέψει σὲ χώρα ἀραβική. Καὶ ἤθελα ὁ ἀφελὴς νὰ σπουδάσω αἰγυπτιολογία γιὰ τὴν ὁποία ἀπὸ μικρὸς εἶχα μανία. Ἀλλὰ δὲν εἶχα διαβατήριο, ὡς ἄτομο ἐπικίνδυνο γιὰ τὴ δημόσια τάξη! Στὰ 19 χρόνια μου κάποιο «σαΐνι» εἶχε γράψει: «Ἄριστος γνώστης τῆς μαρξιστικῆς φιλοσοφίας»! Μοῦ ἔγιναν συχνότατα προτάσεις νὰ πάρω ὑποτροφία Φουλμπράιτ καὶ ἄλλων ἀμερικανικῶν ἱδρυμάτων. Ἀρνήθηκα, διότι ἤξερα ὅτι θὰ γινόμουν «πουλημένο κρέας», ὅπως ἔγιναν πλεῖστοι διανοητές, ποὺ μετὰ τὴν πτώση τῆς Χούντας ἀποτέλεσαν τὴν ἰντελιγκέντσια τῆς «Ἀριστερᾶς». Τὰ ὀνόματα δημοσιεύθηκαν στὰ «Παντέρμα» του μακαρίτη Χρηστάκη καὶ ἀναδημοσιεύθηκαν πρὸ ἐτῶν ξανὰ ἀπὸ τὸ «Ἄρδην».

Δὲν θέλησα νὰ ἔχω ἐνεργὸ συμμετοχή, ὡς κομματικὸ στέλεχος, στὴν πολιτική. Τὸ πάθος μου ἦταν ἡ διδασκαλία, ἡ συγγραφὴ καὶ ἡ ἀρθογραφία. Εἶχα ὡς ἀρχὴ ὅτι τὰ πάντα εἶναι πολιτική. Καὶ ὅτι πολιτικὴ τοῦ δασκάλου εἶναι τὸ μάθημά του. Ὅσο καλύτερο μάθημα κάνει τόσο καλύτερη εἶναι καὶ ἡ πολιτικὴ ποὺ κάνει. Εἰς πεῖσμα πολλῶν, διέπρεψα ὡς δάσκαλος καὶ ὡς συγγραφέας διδακτικῶν βιβλίων. Τὰ βιβλία μου «Γενικὴ Ἱστορία», «Μαθήματα Ἐκθέσεων» καὶ κοινωνιολογίας κατέρριψαν ρεκὸρ πωλήσεων.

Ἀλλ’ ἡ δριμύτατη κριτικὴ ποὺ ἀσκοῦσα στὴν ἐκπαιδευτικὴ πολιτικὴ ποὺ ἄρχισε ἀπὸ ἐποχῆς Ράλλη καὶ ἑξῆς μὲ ἔκαναν ἀντιπαθῆ στὸ νέο ἐκπαιδευτικὸ κατεστημένο. Σὲ αὐτὸ ἂς προστεθεῖ καὶ ὁ φθόνος. Ὅλοι οἱ «ἀποτυχημένοι τῆς ἕδρας» ἔγιναν «κολαοῦζοι» στὸν ἑκάστοτε ὑπουργὸ τῆς παιδείας. Μιὰ φορὰ ἕνας ὑπουργίσκος ζήτησε τὴ συνδρομή μου σὲ μιὰ προσπάθεια ἐπαναφορᾶς τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν στὴν ἐκπαίδευση· καὶ τὸ ἔπραξα, ἀφοῦ πρῶτα ἔκλεισα τὸ φροντιστήριό μου στὸ Μαρούσι πού μου ἀπέδιδε δεκαπλάσιο ποσὸ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ἔπαιρνε ὡς μηνιαῖο μισθὸ ἕνας ἀνώτατος ὑπάλληλος τοῦ ἐν λόγῳ ὑπουργείου. Κι, ὅμως, βρέθηκε ἕνας ἐμπαθὴς καθηγητὴς ἀπὸ τὴ Θεσσαλονίκη νὰ διατυπώσει τὴν κατηγορία ὅτι στὴ χορεία τῶν συνεργατῶν τοῦ ἐν λόγῳ ὑπουργοῦ περιλαμβάνεται καὶ ὁ μεγαλοφροντιστὴς Καργάκος! Ἄλλος καθηγητὴς –πανεπιστημιακὸς κι αὐτός– μου προσῆψε τὴν κατηγορία ὅτι ἤμουν ἰδιοκτήτης μεγάλου ἰδιωτικοῦ σχολείου, ποὺ ἀνῆκε –καὶ τὸ εἶχα γράψει συχνότατα– σὲ μιὰ πολὺ μακρινὴ συγγενῆ μου. Καὶ ἡ συνωνυμία χρησιμοποιήθηκε ἐναντίον μου ὡς κατηγορία!

Καὶ νὰ ἦταν μόνον αὐτό! Βδελυρὸς δημοσιογράφος σ’ ἕνα εὐτελὲς ἔντυπο ποὺ ἀπευθυνόταν σὲ ἀναγνῶστες ἐθισμένους σὲ γοριλογραφήματα, σὲ σειρὰ δημοσιευμάτων μὲ παρουσίαζε σὰν στέλεχος τῆς ΕΠΟΝ καὶ ἕνας ἄλλος σὰν στέλεχος τῆς ΟΠΛΑ! Τὸ θλιβερὸ ἦταν ὅτι αὐτὰ ἀπὸ πολλοὺς ἔγιναν πιστευτά. Ἀλλὰ ὅταν συγκροτήθηκαν οἱ ὀργανώσεις αὐτές, ἐγὼ ἤμουν μόλις 6 ἐτῶν! Κι ὅμως εἶχα ἀναπτύξει τόση φονικὴ δράση...!

Ὅταν μετὰ τὴν ἄνοδο τοῦ ΠΑΣΟΚ στὴν ἐξουσία ὁ προοδευτισμὸς (ποὺ τὸν ταύτισα μὲ τὸν «μπατεσκυλοαλεστισμό») ἔγινε ἐπαγγελματικὸ ἐφόδιο, ἐπειδὴ ἄσκησα αὐστηρότατη κριτικὴ ὄχι μόνο στὴν ἐκπαιδευτικὴ ἀλλὰ καὶ στὴν οἰκονομική του πολιτικὴ (εἶχα γράψει καὶ πρὸ τῆς δικτατορίας ὅτι ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου μπορεῖ νὰ ξέρει νὰ μιλᾶ γιὰ οἰκονομία ἀλλὰ δὲν ξέρει νὰ κάνει οἰκονομία), ξαφνικὰ δόθηκε γραμμὴ ὁ ἄλλοτε κομμουνιστὴς Καργάκος νὰ κηρυχθεῖ συντηρητικός!

Καὶ ἐπειδὴ εἶχα ἐπιφυλάξεις γιὰ τὴν ἔνταξή μας στὴν ΕΟΚ καὶ στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, περισσότερες ἐπιφυλάξεις γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς Συνθήκης τοῦ Σένγκεν καὶ τοῦ «Κανονισμοῦ Δουβλίνο ΙΙ», ἐπιφυλάξεις γιὰ τὴν ἔνταξη «ἐν μιᾷ νυκτὶ» δέκα χωρῶν στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ ἀκόμη ἐπειδὴ φώναζα ὄχι στὴν ἐγκατάλειψη τῆς δραχμῆς καὶ στὴν ἄκριτη ἀποδοχὴ τοῦ «Εὐρώ», κι ἐπὶ πλέον ἐπειδὴ προέβαλλα ἄρνηση στὴν ὀργάνωση τῆς φιέστας τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων, ποὺ καταβρόχθισαν τεράστια ποσά, ἄρχισε νὰ μὲ κυκλώνει νέο κοπάδι ἐπιθέτων: ἀντιευρωπαϊστής, ἑλληνομανής, ἑλληνοκεντρικός, ἐθνικιστὴς (αὐτό μοῦ τὸ χάρισε ὁ κ. Μαρωνίτης), ρατσιστὴς (αὐτό μοῦ τὸ χάρισε μιὰ δημοσιογράφος ποὺ ἀπὸ μῖσος πρὸς τὸ παλαιὸ χρῶμα τῶν μαλλιῶν της, τὰ ἔβαψε χρυσαφιά!), φιλοκινέζος (αὐτὸ ἐπειδὴ στὸ βιβλίο μου «Παγκοσμιοποίηση» εἶχα προβλέψει ὅτι νικήτρια στὸν παγκόσμιο ἀνταγωνισμὸ θὰ βγεῖ ἡ Κίνα) καὶ ἐπὶ πλέον ἀντιαμερικανὸς καί... Ἑλληναράς!

Καὶ βλέπω τώρα σ’ αὐτὴ τὴ χώρα, ποὺ κάποτε τὴν εἶπα «Εὐρωκώσταινα», ὅλους αὐτοὺς τοὺς εὐρωπαϊστές, ποὺ ἀπεχθάνονταν μέχρι χθὲς νὰ ποῦν τὴ λέξη Ἑλλάδα, νὰ γίνονται λαῦροι ἀντιευρωπαῖοι, μανιώδεις Ἑλληναράδες, ἕτοιμοι σὰν νέοι Μεγαλέξανδροι τοῦ Θιάσου Σκιῶν νὰ κηρύξουν τὸν πόλεμο κατὰ τῆς Εὐρώπης. Καὶ νὰ γυρίσουμε πίσω στὴ δραχμή. Θὰ ἤμουν μαζί τους κι ἐγώ. Μὲ μία προϋπόθεση: νὰ ἔφερναν τὰ χρήματά τους ἀπὸ τὶς ξένες τράπεζες, κυρίως τὶς εὐρωπαϊκές. Κι ἀπὸ οἶκτο θέλω νὰ κάνω μιὰ προειδοποίηση. Ἂν φθάσουμε σὲ ρήξη μὲ τὴν Εὐρώπη, τότε οἱ εὐρωπαϊκὲς κυβερνήσεις θὰ κάνουν –ἔναντι ὅσων χρωστάμε– δέσμευση τῶν ἑλληνικῶν καταθέσεων ὄχι μόνο στὶς δικές τους ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλες τράπεζες ποὺ ἐμμέσως εἶναι καὶ αὐτὲς εὐρωπαϊκές. Καὶ τότε θὰ ἰσχύσει τὸ περιλάλητο του ἀειμνήστου Κουτσόγιωργα: «Σᾶς πονάει, ἔε;». Ἂς βάλουμε μυαλό. Ὅταν χρωστᾶς δὲν κάνεις τὸν παλληκαρᾶ. Ἐκτός, κι ἂν χρωστᾶς τῆς Μιχαλοῦς. Ἀλλὰ σ’ αὐτὴ χρωστάγαμε πάντα καὶ θὰ χρωστᾶμε πάντα.

Ποτὲ ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες δὲν ἔλειψε ἡ παλληκαριά. Αὐτὸ ποὺ τοὺς ἔλειπε ἦταν ἡ σύνεση σὲ κρίσιμες στιγμές. Καὶ τούτη ἡ στιγμὴ εἶναι πολὺ κρίσιμη. Ἀλλ’ ἂν εἶναι νὰ φθάσουμε στὸ Κούγκι, δὲν θὰ εἶχα ἀντίρρηση νὰ εἶμαι κι ἐγὼ μέσα· ἀρκεῖ βέβαια νὰ εἶναι μέσα κι αὐτοὶ ποὺ τὸ προτείνουν.
Σαράντος Καργάκος