«Κύριοι, πάτε για ύπνο»! - Του Ντίνου Αυγουστή

Στις 8 και 15 το πρωί της 15ης Ιουλίου του 1974, ο Χρόνος στην Κυπριακή Πρωτεύουσα σταμάτησε. Τέθηκε σε κίνηση ο μηχανισμός υλοποίησης ενός ειδεχθέστατου εγκλήματος σε βάρος του Ελληνισμού. Η Εθνική Φρουρά, κατ’ εντολή της χούντας του Ιωαννίδη, εκδήλωσε στρατιωτικό πραξικόπημα με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Η παρανοϊκή αυτή ενέργεια καταρράκωσε κυριολεκτικά το ηθικό και τη συνοχή μίας ήδη βαθιά διαιρεμένης κοινωνίας, διχασμένης από την αρχή του ανεξάρτητου βίου της από εμφύλιες διαμάχες και συγκρούσεις.

Το έγκλημα της χούντας των Αθηνών είχε βαρύτατες συνέπειες. Διέλυσε ουσιαστικά τον ήδη προβληματικό, ειδικά μετά την απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας, στρατιωτικό μηχανισμό της Μεγαλονήσου, ενώ αποδιοργάνωσε τις πλέον επίλεκτες και αξιόμαχες μονάδες της Εθνοφρουράς. Δημιούργησε ακόμα απίστευτες εικόνες εμφύλιου σπαραγμού, προκάλεσε άγριες αδελφοκτόνες μάχες κυρίως στην Λευκωσία, γέμισε τα νοσοκομεία από αδικοσκοτωμένους νεκρούς και τραυματίες και άδειασε την Ελληνική Κυπριακή ψυχή από κάθε Εθνική ελπίδα.

Η κυριότερη και  καθοριστικότερη συνέπεια του προδοτικού πραξικοπήματος, δεν άργησε παρά λίγες μόνο ημέρες. Μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος, όλοι θεωρούσαν δεδομένη τη στρατιωτική επέμβαση των Τούρκων στην Κύπρο. Η πιθανότητα κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε λεπτό, γινόταν βεβαιότητα! Παρ’ όλα αυτά, οι εντολές από το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας (Α.Ε.Δ.) μέχρι τα μεσάνυχτα της 19ης Ιουλίου, και ενώ τα τουρκικά αποβατικά σκάφη είχαν ήδη αποπλεύσει για την Κύπρο, και ήδη από το βράδυ της ίδιας μέρας είχαν αποβιβάσει τους πρώτες Τούρκους στρατιώτες στην περιοχή Πέντε Μίλι της Κερύνειας, ήταν στερεότυπες: «Μην προβαίνετε σε επιστράτευση, μην κάνετε κινήσεις πού μπορούν να αποτελέσουν αφορμή επέμβασης από μέρους των Τούρκων, αυτοσυγκράτηση». Γεγονός που ενισχύει στο μέγιστο βαθμό τους ισχυρισμούς εκείνων που υποστηρίζουν ότι οι Τούρκοι είχαν λάβει διαβεβαιώσεις για απόβαση χωρίς αντίσταση. Έτσι εξηγείται άλλωστε η μεγάλη έκπληξη για την αντίσταση που δεν αναμενόταν, όπως καταγράφεται στα απομνημονεύματα του υπεύθυνου του αποβατικού εγχειρήματος, στρατηγού Ντεμιρέλ ...».

Από την Ελλάδα καμιά ουσιαστική στρατιωτική βοήθεια δεν έφθασε ποτέ στην Κύπρο. Οι Καταδρομείς της Α΄ Μοίρας που στάλθηκαν χωρίς καμιά προετοιμασία με αεροπλάνα που αναγκάσθηκαν να κινηθούν σε λίαν εχθρικό περιβάλλον για να προσγειωθούν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, μόνο ως αποστολή αυτοκτονίας μπορεί να χαρακτηρισθεί. Σε κάθε έκκληση προς την ηγεσία της χούντας για αποστολή βοήθειας υπήρχε πάντα η επίκληση του κίνδυνου από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας! Όπως και να δει κανείς το ζήτημα, προκύπτουν δικαιολογημένες απορίες για την ευφυΐα της χουντικής ηγεσίας. Όσο για τον πατριωτισμό τους τον είχαν από χρόνια ξεχασμένο στο «Μούσκο».
Ο εχθρός της χούντας δεν ήταν η τουρκική απειλή! Ήταν, μόνο ο Μακάριος!

«Κύριοι, πάτε για ύπνο»! Αυτή την τραγική φράση που ακούσθηκε τη νύχτα της 19ης προς την 20ή Ιουλίου στους διαδρόμους του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (Γ.Ε.Ε.Φ.) επέλεξε ως τίτλο του βιβλίου-μαρτυρίας του, ο Επίτιμος Διοικητής 1ης Στρατιάς, Ελευθέριος Σταμάτης, ο οποίος έζησε τα γεγονότα της Κύπρου ως κατώτερος αξιωματικός της 31ης Μοίρας Καταδρομών. Οι επιτελείς των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων συνέστησαν αυτοσυγκράτηση την ίδια στιγμή που τα αποβατικά πλοία των Τούρκων ήταν ορατά με γυμνό μάτι από τη στεριά τις τελευταίες ώρες της 19ης Ιουλίου (μαρτυρία Αλέξανδρου Σημαιοφορίδη) και ήδη από το βράδυ της ίδιας μέρας είχαν αποβιβάσει τους πρώτες Τούρκους στρατιώτες στην περιοχή Πέντε Μίλι της Κερύνειας, ήταν στερεότυπες.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συχνά αναρωτιούνται: «Ποιοί σχεδίασαν και εκτέλεσαν την «μεγάλη προδοσία» [συγγνωστή (δηλαδή εκ δόλου) ή όχι μικρή σημασία έχει] εναντίον της Κύπρου και του λαού της;». Παρά το γεγονός ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι κατά τη γνώμη μου πολύ εύκολη, εντούτοις, κάποιοι στην προσπάθεια τους να αποποιηθούν τις αδιαμφισβήτητες δικές τους ευθύνες, επανειλημμένως επιχείρησαν να θολώσουν τα νερά. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο «αόρατος δικτάτορας», όπως συνήθιζαν να αποκαλούν τον Δ. Ιωαννίδη (επειδή δεν είχε κανένα συγκεκραμένο κυβερνητικό αξίωμα), και πιο πολύ ο Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόριος Μπονάνος, ο Αρχηγός Στρατού αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, ο Αρχηγός Ναυτικού αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και ο Αρχηγός Αεροπορίας αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, βρίσκονται στις πρώτες θέσεις στον μακρύ κατάλογο των ενόχων της Κυπριακής τραγωδίας. Αφού, με τις ενέργειες τους (ξεγελάσθηκε ή όχι ο Ιωαννίδης όπως ισχυρίζεται από τους Αμερικανούς μικρή σημασία έχει), έδωσαν την αφορμή στην Τουρκία να επέμβει, όχι ασφαλώς για να δημιουργήσει συνθήκες ασφάλειας στο νησί, όπως ψευδώς διακήρυττε, αλλά για να επιβάλει με την ισχύ των όπλων τα διχοτομικά σχέδια της, για τα οποία προετοιμαζόταν και περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να τα εφαρμόσει και στην πράξη.

Ο κατάλογος των ενόχων της κυπριακής τραγωδίας ωστόσο περιλαμβάνει και αρκετούς πολιτικούς ηγέτες της πρώτης γραμμής, για τους οποίους η ελληνική δικαιοσύνη λειτούργησε με πρωτοφανή ανοχή και φάνηκε σκανδαλωδώς επιεικεστάτη. Κατά καιρούς κάποιοι καλούν την Ελληνική Πολιτεία να ασχοληθεί επιτέλους σοβαρά με το θέμα του «φάκελου της Κύπρου». Όχι για να μάθουμε τι ακριβώς έγινε το ΄74, αφού σχεδόν τίποτε δεν είναι μυστικό. Αλλά για να αποδοθούν οι ευθύνες εκεί που πραγματικά ανήκουν. Διότι αυτό που ουσιαστικά εκκρεμεί, είναι μόνο η κάθαρση, που σταμάτησε με το έτσι θέλω ο γνωστός μηχανισμός προστασίας, που θέλει στο απυρόβλητο Άγγλους και Αμερικανούς, σε συνδυασμό με την προστασία της υστεροφημίας Ελλήνων πολιτικών (Αβέρωφ, Καραμανλής, κ.ά.) για τους οποίους πλανάται η εντύπωση και για πολλούς η βεβαιότητα, πως και αυτοί έμμεσα συνέβαλαν, ανέχθηκαν και με τον τρόπο τους υποβοήθησαν τις εξελίξεις, που προκάλεσαν την τουρκική εισβολή. Είτε για να ακολουθήσει ελεγχόμενη η αλλαγή της εξουσίας στην Ελλάδα (προαναγγελθείσα από τον Henry Kissinger), ή για να δοθεί μια λύση στο Κυπριακό, προς όφελος κυρίως των Αμερικανών αλλά και των  Βρετανών. Όχι, πως, ο Μακάριος δεν έχει ευθύνες για την όλη πορεία του Κυπριακού, αλλά αυτές έχουν να κάνουν περισσότερο με την προηγούμενη περίοδο και όχι τόσο με την τελική φάση του, λίγο πριν και κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής.

Από το βιβλίο του Κώστα Κάππου διαβάζουμε: “...δεν είναι σωστό ότι αιτία για το πραξικόπημα ήταν η επιστολή του Μακαρίου …”. Ο Μακάριος ήταν προσωπικότητα διεθνούς κύρους, πολιτικός μεγάλου βεληνεκούς (και μεγάλα τα λάθη του) και αναμφισβήτητα όσο ζούσε δεν υπήρχαν Έλληνες πολιτικοί, που θα μπορούσαν να τον καθοδηγούν. Αυτό όμως δεν αποκλείει τη σύμπραξη με κύκλους Ελλήνων πολιτικών στο εξωτερικό για καταπολέμηση της χούντας (να θυμηθούμε πως στο εξωτερικό στην επταετία ζούσαν οι Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης, Κωνσταντίνος Γκλύξμπουργκ (ή Β΄, ή Χριστιανός, ή Δεγκρέτσια ή τ. βασιλιάς) και πολλοί άλλοι».

Ο Αβέρωφ κινιόταν ελεύθερα με διπλωματικό διαβατήριο και όταν δημοσιογράφος τον ρώτησε μεταπολιτευτικά, πως συμβιβάζεται να είναι και «αντιχουντικός” και να κινείται με τέτοιο διαβατήριο αντέδρασε πολύ ψυχρά απαντώντας πως “χειριζόμαστε κύριε εθνικά θέματα”. Τότε έγινε και η περίφημη συνάντηση /ημερίδα / συνέδριο /συνωμοσία / σχεδίαση ή όπως ονομάσθηκε “Σεμινάριο” της Ρώμης για το Κυπριακό. Ήταν και ο Αβέρωφ εκεί και υπέβαλλε συγκεκριμένη πρόταση μάλιστα. Οι κινήσεις του οπωσδήποτε ελέγχονταν.

Γράφει ο Μ. Ιγνατίου στο βιβλίο του «Τα μυστικά Αρχεία του Κίσιντζερ»: «… Το 1969-70 πραγματοποιήθηκε από την αμερικανική πρεσβεία της Λευκωσίας η δεύτερη μελέτη που είχε μια άλλη μορφή και καταγράφηκε ως National Security Decision Memoranda (N.S.D.M)”. Όσο για το πώς μίλησε ο Αβέρωφ και για συμφέροντα ποιών, αναφέρει: “...ήταν φανερό ότι στόχος του Αβέρωφ ήταν να αντιμετωπιστεί το Κυπριακό ως ΝΑΤΟϊκό πρόβλημα και να λυθεί μέσα στα πλαίσια της συμμαχίας, με τρόπο που να διασφαλίζονται τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο… Μοχλός για την υλοποίηση του N.S.D.M. για την Κύπρο, ήταν η ομάδα Ιωαννίδη, που αφού έκανε το “καθήκον” της, παραμερίσθηκε την ίδια στιγμή….».

Τα παραπάνω, μαζί με πλήθος άλλων συγκλονιστικών στοιχείων, καταγράφονται στο Πόρισμα της Ελληνικής Βουλής για την Κυπριακή τραγωδία. Στοιχεία διασταυρωμένα και αδιαμφισβήτητα. Το Πόρισμα, ωστόσο, δεν δίνει καμιά πειστική εξήγηση για την αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά της Ανώτατης Στρατιωτικής Ηγεσίας της χούντας (Μπονάνος, Αραπάκης, Παπανικολάου, Γαλατσάνος). Και οι τέσσερις υψηλόβαθμοι αξιωματικοί συμμετείχαν στην ιστορική σύσκεψη με τους πολιτικούς αρχηγούς υπό την προεδρία του Φαίδωνα Γκιζίκη στις 22 Ιουλίου 1974, κατά την οποία παρέδωσαν την εξουσία στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Κάποια χρόνια μετά, ο αντιναύαρχος Αραπάκης και ο αντιστράτηγος Μπονάνος εξέδωσαν βιβλία όπου περιγράφουν τα τραγικά αυτά γεγονότα από την σκοπιά τους… Τα όσα περιγράφονται μέσα σε αυτά αποτελούν προσβολή της νοημοσύνης των Ελλήνων και σίγουρα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τη θέση τους.

Οι τέσσερις αυτοί ανώτατοι αξιωματικοί του στρατεύματος, πρωταγωνιστές της Χούντας του 1973, αποστρατεύθηκαν λίγες μέρες μετά την ολοκλήρωση του Αττίλα ΙΙ, με βαθμό επί τιμή, απολαμβάνοντας τη σύνταξη και όλα τα υπόλοιπα προνόμια των συνταξιούχων στρατιωτικών! Ο μοναδικός τελικά από την ανώτατη ηγεσία στους στρατεύματος που οδηγήθηκε σε δίκη, ήταν ο παρανοϊκός ταξίαρχος Ιωαννίδης που καταδικάσθηκε δις εις θάνατο. Αργότερα η ποινή του μετατράπηκε  σε ισόβια δεσμά.

Εκεί που το φαινόμενο της ατιμωρησίας πήρε πραγματικά διαστάσεις παραλογισμού, ήταν όταν ο (αποθανών πλέον) στρατηγός Γκιζίκης, ανέλαβε με συνέντευξή του τον Αύγουστο του 2007 σε αθηναϊκή εφημερίδα την ευθύνη για το Πραξικόπημα. Κάποιος πολίτης κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά εναντίον του, αφού ομολογούσε ευθέως την προσωπική του ευθύνη. Συμβολικά προφανώς, διότι απλά η αναφορά μπήκε στο αρχείο: η Ελληνική Δημοκρατία, αρνήθηκε να δικάσει κάποιον ο οποίος ανέλαβε την ευθύνη για ένα φρικτό έγκλημα σε βάρος του Ελληνισμού, το οποίο επανειλημμένως χρησιμοποίησε η Πολιτεία ανεπισήμως, ως άλλοθι για να δικαιολογεί την παραδειγματική τιμωρία κάποιων άλλων.

Κάποια από τα στοιχεία των καταθέσεων των ενόχων της κυπριακής τραγωδίας είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικά και για τον τρόπο που έγιναν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσης της εισβολής και ο διαμερισμός των εδαφών στη Γενεύη. Η συζήτηση είναι πραγματικά κατάλληλη για σενάριο κωμωδίας! Μόνο που αυτή η κωμωδία παίχθηκε σε βάρος της τύχης ενός μεγάλου τμήματος του Ελληνισμού.

Μια προσεκτική ματιά στο τελικό Πόρισμα, που κατατέθηκε στην Ελληνική Βουλή (το οποίο ουδέποτε συζητήθηκε), σε συνδυασμό με άλλες πληροφορίες και απόψεις αυτοπτών μαρτύρων της κυπριακής τραγωδίας, και με ό,τι έχει αποκαλυφθεί, δείχνει ξεκάθαρα τους πραγματικούς ένοχους της κυπριακής τραγωδίας. Στην δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής οι δυνάμεις μας κλήθηκαν σε «απαγκίστρωση». Με προσωπική διαταγή του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Ευάγγελου Αβέρωφ να αποφευχθούν συγκρούσεις ώστε να μην έχουμε θύματα!!! Οι Τούρκοι σταμάτησαν εκεί που είχαν σχεδιάσει. Οι Ελληνικές Δυνάμεις σταμάτησαν εκεί που διετάχθησαν να σταματήσουν. Κάποιοι αντιστάθηκαν και μάλιστα με ανδρεία και δεν υποχώρησαν. Άλλοι πολέμησαν και έπεσαν ηρωικά προκειμένου να καλύψουν την οπισθοχώρηση των υπολοίπων.
Η πατρίδα τους έχει ανταμείψει με κλάδο ελαίας και απόδοση τίτλων τιμής σ΄ εκείνους που τους πρόδωσαν.

Ο Μακάριος μιλώντας στον Μιχάλη Κακογιάννη για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ «Αττίλας 74», κάνοντας τον απολογισμό της ήττας του ΄74 δήλωσε: «… Για το Ελληνικό Έθνος είναι η μεγαλυτέρα τραγωδία από της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο αριθμός των θυμάτων ανέρχεται σε 6.500 περίπου. 3.500 είναι οι φονευθέντες και 3.000 είναι οι αγνοούμενοι, και από τους αγνοουμένους είναι ζήτημα αν επιζούν ολίγοι. Κατά την άποψη μου και κατά μερικές πληροφορίες που έχουμε οι περισσότεροι έχουν εκτελεσθεί εν ψυχρώ. Εάν δε κάνουμε κάποια σύγκριση με άλλες χώρες ο αριθμός αυτών των θυμάτων θα ήταν για τις Η.Π.Α. 2.800.000 περίπου, για την Αγγλία και την Γαλλία 700 και πλέον χιλιάδες, για την Σοβιετική Ένωση πέραν των 3 εκατομμυρίων, για την Ελλάδα γύρω στις 120.000. Όσο για τους πρόσφυγες που είναι περίπου 200.000, είναι περίπου το 40% του Ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου. Συγκριτικά πάλιν με άλλες χώρες εάν υφίσταντο την τραγωδία της Κύπρου θα είχαν: Η Αμερική 88 εκ. περίπου. Η Αγγλία ή η Γαλλία 32 εκ. περίπου, η Σοβιετική Ένωση 100 περίπου εκατομμύρια πρόσφυγες!».

Δρ. Ντίνος Αυγουστή

Εκπαιδευτικός στο Τ.Ε.Ι. Λάρισας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

a.avgoustis@hotmail.com