Μία ξεχασμένη σελίδα ιστορίας στην οδό Σωκράτους - Του Νίκου Βατόπουλου

Το αρχοντικό Θεοτόκη, Σωκράτους 65. Κατεδαφίστηκε το 1956.

Είναι συναρπαστικό, όσο και μελαγχολικό ενίοτε, να παρατηρεί κανείς τους κύκλους ζωής στην πόλη. Αν περάσετε από τη Σωκράτους, κοντά στην Ομόνοια, και δείτε το κτίριο-φάντασμα του παλιού Εφετείου, έχετε κάθε δίκιο να προσπεράσετε αδιάφορα. Το θυμάμαι πριν από λίγα χρόνια όταν έμεναν μετανάστες και είχε μετατραπεί σε «υγειονομική βόμβα». Δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι αυτό το πολυώροφο κτίριο χτίστηκε πριν από σχεδόν 60 χρόνια για να στεγάσει το ξενοδοχείο Ambassadeurs. Και ήταν ένα καλό ξενοδοχείο, γιατί τότε η Ομόνοια ήταν περισσότερο Αθήνα από ό,τι είναι σήμερα. Το Αmbassadeurs το είχε σχεδιάσει ο αρχιτέκτων Σπύρος Στάικος που ήταν τότε στην ακμή του και είχε μελετήσει πολλά κεντρικά κτίρια που τους έδινε πάντα την αρχοντική μορφολογία ενός μοντέρνου κλασικισμού, όπως αγαπούσαν ορισμένοι αστοί στη δεκαετία του ’50.

Οσο δύσκολο, όμως, είναι να φανταστεί κανείς την ακμή αυτού του ξενοδοχείου, που μετά έγινε Εφετείο, είναι ακόμη δυσκολότερο να φανταστεί ότι στην ίδια θέση υπήρχε ένα από τα ονομαστά αρχοντικά της παλιάς Αθήνας. Δεν το πρόλαβα, καθώς γκρεμίστηκε το 1956, αλλά ήταν ένα σπίτι που έγινε θρύλος. Ηταν πάνω από 100 χρόνων όταν γκρεμίστηκε. Το είχε σχεδιάσει ο Σταμάτης Κλεάνθης και του είχε δώσει αυτή τη ρομαντική γλυκύτητα που έδινε στα κτίρια που σχεδίαζε. Είχε χτιστεί ως οικία για τον Σπυρίδωνα Θεοτόκη και την κοντέσσα Τζένη Θεοτόκη, που είχε τρελάνει τους Αθηναίους. Είναι μία από τις παράξενες σελίδες της αθηναϊκής ιστορίας στα χρόνια του Οθωνα γιατί η «κοντέσσα», η Αγγλίδα, εκκεντρική καλλονή Τζέιν Ντίγκμπι ήταν η ίδια «παράξενη». Ξανθή αμαζόνα την περιγράφει ο παλιός αθηναιογράφος Δημήτρης Σκουζές, που το 1943 είχε ακούσει τη διάλεξη της Μαρίας Καρατζά στον «Σύλλογο των Αθηναίων». Η παλιά Αθηναία Μαρία Καρατζά περιγράφει και το σπίτι της Σωκράτους, «ως μνημείο ευζωίας και καλαισθησίας». Εχει ενδιαφέρον για μας τους σημερινούς, να σκεφτούμε ότι στα χρόνια του Οθωνα, πολλές πλούσιες αστικές κατοικίες χτίστηκαν περιμετρικά της Ομόνοιας, σε παρόδους της Πειραιώς και της Αγίου Κωνσταντίνου. Η οικία Θεοτόκη είχε κήπο με χουρμαδιές και μανταρινιές που περιέβαλαν αυτό το παλατάκι που είχε «κέδρινα πατώματα, στα οποία γλιστρούσε τόσο ελαφρά το ποδαράκι της Κοντέσσας». Βέβαια, η ρομαντική περιγραφή της Μαρίας Καρατζά (στο βιβλίο «Ο παλιός καθρέφτης», εκδ. Ικαρος, 1970) ίσως παραπλανά, αποσπασματικά δοσμένη, και δεν γίνεται κατανοητή η θυελλώδης προσωπικότητα της «Κοντέσσας». Η Τζέιν Ντίγκμπι, που είχε αναστατώσει όλη την Ευρώπη, έχει μείνει στην ιστορία με την ωραία μορφή της, ανηρτημένη στο Mόναχο, στην Πινακοθήκη των Καλλονών του Nymphenburg, που είχε συγκροτήσει ο Λουδοβίκος A΄ της Βαυαρίας με τα έργα του ζωγράφου Joseph Karl Stieler.

Aυτά τα θραύσματα της αθηναϊκής ιστορίας, προβεβλημένα στο μεγάλο κάδρο της ευρωπαϊκής ιστορίας, είναι μισοθαμμένα σήμερα πίσω από την Ομόνοια. Ούτε μία πλάκα δεν έχει τοποθετηθεί στα πολλά σημεία της Αθήνας που έχουν τόσα να μας πουν. Η οικία Θεοτόκη, όπως έμεινε στην ιστορία, ήταν τα τελευταία χρόνια κλινική. Αλλά από το 1856 ήταν ιδιοκτησία του Περικλή Αργυρόπουλου. Εκεί, έζησε η κόρη του Αγλαΐα, της οποίας ο σύζυγος ταγματάρχης Χρ. Δαλλαπόρτας, υπασπιστής του βασιλιά Κωνσταντίνου, βρήκε τραγικό θάνατο στην πυρκαγιά του Τατοΐου το 1916.

Έντυπη

Η Καθημερινή