Αποκωδικοποιώντας το δημοψήφισμα του Ιουλίου - Του Ιάκωβου Γωγάκη

Σε τι αποσκοπούσε, πώς επιλέχθηκε το ερώτημα, ο γρίφος του "Όχι"

Οδεύοντας προς τις κάλπες των εθνικών εκλογών,  όλο και περισσότερος κόσμος, βλέποντας την απελθούσα κυβέρνηση, να έχει αποδεχθεί πλήρως  τις σκληρές απαιτήσεις των δανειστών, αλλά και την  ολική μεταμόρφωση του Αλέξη Τσίπρα, μπαίνοντας κι αυτός -φανερά πια- στο άρμα του μνημονίου, έχει αρκετά κενά, στη βάση υποθετικών ερωτημάτων, όπως επί παραδείγματι:

α. Σε τι αποσκοπούσε άραγε  η διεξαγωγή δημοψηφίσματος;

β. Με ποιο σκεπτικό κλήθηκαν οι έλληνες πολίτες να τοποθετηθούν αρνητικά από τον πρωθυπουργό, στην πρόταση Γιούνκερ, όταν η νέα συμφωνία βρίσκεται μέσα στο ίδιο πνεύμα,  διαφοροποιείται  μόνο στα σημεία και παραμένει το ίδιο σκληρή;

γ. Πως επιλέχθηκε αυτό το ερώτημα, κι όχι το προφανές, δηλαδή Ευρώ με Μνημόνιο ή έξοδος με Δραχμή;

δ. Γιατί δεν ετέθη στην κρίση του λαού, η σημερινή υλοποιούμενη συμφωνία;

Στην αναζήτηση μας  για το «Μίτο της Αριάδνης», αναγκαστικά θα πάμε πίσω στο μεταπολιτευτικό παρελθόν, όταν η επίκληση για δημοψήφισμα, ήταν ένα  θελκτικό  προπαγανδιστικό εργαλείο, τυχοδιωκτικού χαρακτήρα, που το χρησιμοποίησαν σε επίπεδο λόγου, ο  Ανδρέας Παπανδρέου, ο Γιώργος Παπανδρέου και το εφάρμοσε, περίπου με την ίδια λογική,  ο Αλέξης Τσίπρας, γυρίζοντας του –ίσως-  μπούμερανκ.

Επιπρόσθετα, θα ανατρέξουμε σε μια προγενέστερη άποψη μας, για να ισχυριστούμε πως ο Αλέξης Τσίπρας ήταν πρόθυμος να μεταμορφωθεί και να μετατοπιστεί ιδεολογικά, προκειμένου να αναρριχηθεί στην πρωθυπουργία και να κρατηθεί στην εξουσία. Τέλος, ερμηνεύουμε την  απόφαση του να προχωρήσει σε δημοψήφισμα( τασσόμενος συνειδητά με το «όχι»),   σε δύο ακόμα -ιδιαίτερου ενδιαφέροντος- σημεία. Το ένα, έχει να κάνει με την κουλτούρα της σύγχρονης αμερικανικής πολιτικής εξουσίας, που φαίνεται να τον σαγηνεύει, αναπτύσσοντας την στο περίφημο του βιβλίο «The Politics Presidents Make»,  ο Στήβεν Σκόρονεκ αλλά και σε ψυχολογικούς παράγοντες, από το βιβλίο της Τζίνι Γκράχαμ «Making Ethical Choices, Resolving Ethical Dilemmas».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Στρίβειν διά του δημοψηφίσματος

Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1981 χρησιμοποίησε το δημοψήφισμα στον πολιτικό του  λόγο, ως επικοινωνιακό όπλο,  για να θολώσει τα νερά, από το ξεκάθαρο -δικό του- παλαιότερο σκληρό σύνθημα  « ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο»,  αλλάζοντας ρότα ,  ρίχτοντας στις « ελληνικές καλένδες», την όποια απόφαση για έξοδο από την ΕΟΚ, με αυτήν εδώ την αόριστη φράση  «θα «επιδιωχθεί δημοψήφισμα, σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες». Ένα δημοψήφισμα, που δεν έγινε ποτέ.

Ο Γιώργος Παπανδρέου κατά την προεκλογική του εκστρατεία το 2008, λίγους μήνες προτού  σαρώσει στις εκλογές, ήταν φανατικός υπέρμαχος της δημοψηφισματικής αμεσοδημοκρατίας. Τον Ιούνιο του 2008 είπε «ζητήσαμε  τη διεύρυνση θεσμών άμεσης δημοκρατίας, για αυτό ζητήσαμε δημοψήφισμα για τις μεγάλες αποφάσεις που πρέπει να πάρει ο λαός».

Όταν όμως το 2010, εκλήθη να τοποθετηθεί για το μνημόνιο, ως πρωθυπουργός πια, αγνόησε  τις προεκλογικές του διακηρύξεις και το  επέβαλε, ερήμην του ελληνικού λαού, στηριζόμενος μόνο στους βουλευτές του κόμματος του, λέγοντας  «Με ένα δημοψήφισμα θα βάζαμε την Ελλάδα σε μια περιπέτεια, όχι για ένα προφανές ερώτημα, αλλά και για μια προφανή απάντηση».

Αισθανόταν πανίσχυρος, το πρώτο διάστημα της πρωθυπουργικής του θητείας. Θεωρούσε πως το 43,92% , δεν αμφισβητείται, δεν μπορούσε να πιστέψει -όπως σχεδόν κανείς άλλωστε-, πως ο βαθιά ριζωμένος ελληνικός δικομματισμός, θα μπορούσε να υποστεί βαρύ πλήγμα.  Όμως, καθώς οι μήνες περνούσαν,  στον ορίζοντα αχνοφαινόταν ένα νέο δάνειο. Ο κόσμος ήδη ήταν στα κάγκελα και την ίδια στιγμή, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν μια πρωτοφανή πτώση για το Πασόκ, σε μια χρονική στιγμή, όπου πλησίαζαν οι δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, του Νοεμβρίου  2011.

Τότε, ο Γιώργος Παπανδρέου επαναφέρει ξανά τη στρατηγική μανούβρα του δημοψηφίσματος, το χρησιμοποιεί σαν σωσίβιο επιβίωσης και προτείνει στην κοινοβουλευτική του ομάδα, αλλά και στη διάσκεψη  με τους Ευρωπαίους στις Κάννες, τη διενέργεια του, με πιθανό ερώτημα «Ευρώ με Μνημόνιο ή έξοδος με Δραχμή». Το σωσίβιο, δεν πρόλαβε να το φορέσει και  να τον σώσει, από τον πολιτικό πνιγμό. Η κυβέρνηση του αντικατεστάθη άμεσα, ανοίγοντας ο δρόμος για μια κυβέρνηση Πασόκ –Νέας Δημοκρατίας, επιθυμία των δανειστών, που δεν επιθυμούσαν επ' ουδενί, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

Όσον αφορά τον αντιμνημονιακό του 2010, Αλέξη Τσίπρα, είχε πρωτοστατήσει ώστε  να τεθεί το 1ο μνημόνιο στην κρίση του ελληνικού λαού, αλλά εξοργίστηκε με την προοπτική ενός δημοψηφίσματος αργότερα, στις 4 Δεκεμβρίου 2011,όπως είχε αποφασίσει ο Γιώργος Παπανδρέου. Στον -από τότε- σταθερό του συνομιλητή, δημοσιογράφο  Νίκο Χατζηνικολάου είχε πει « Πρόκειται για ένα τρικ που θα δημιουργήσει αναταραχή και στις τράπεζες, κι έχει ως απώτερο στόχο να κερδίσει λίγο ακόμα χρόνο στην εξουσία και μια απόπειρα ανασυγκρότησης του μπλοκ του μνημονίου. Επιδιώκει να δημιουργηθεί κόμμα μνημονίου».

Η επιθετική ρητορεία του Αλέξη Τσίπρα, το 2011, άρχισε να διαφοροποιείται, βλέποντας τις μετρήσεις της κοινής γνώμης και την προοπτική να βρεθεί σύντομα σε ρόλο ρυθμιστή των εξελίξεων, -ιδίως μετά τις εκλογές του 2012-  υιοθετώντας πιο ήπιο, μα κι ασαφή πολιτικό λόγο, σε όλα τα επίπεδα. μεταξύ άλλων για το μνημόνιο, το χρέος της χώρας, ακόμα και το απόλυτο σύνθημα « Καμία θυσία για το ευρώ», άλλαξε με το ηπιότερο, « το ευρώ δεν είναι φετίχ».

Η αμεσοδημοκρατική λογική των δημοψηφισμάτων, έγινε προεκλογική σημαία του Σύριζα και του Αλέξη Τσίπρα , για τις κρίσιμες εκλογές του 2012, όπως είχε γίνει και για τον Γιώργο Παπανδρέου, το 2008.

Υιοθετώντας την κουλτούρα του αμερικάνικου τρόπου σκέψης, για δημοψηφίσματα τοπικού χαρακτήρα. στις 10/12/2012, από το βήμα της βουλής, ως ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ζήτησε να γίνει δημοψήφισμα στη Χαλκιδική για τα μεταλλεία χρυσού, στις Σκουριές. Σχήμα οξύμωρο, γιατί κατά την 7μήνη παραμονή του στα ηνία της χώρας, από τον Γενάρη του 2015 μέχρι και τον Αύγουστο του ιδίου έτους, το συγκεκριμένο θέμα αποτέλεσε σημείο τριβής κι εντός του Σύριζα, με τον Αλέξη Τσίπρα από υποστηρικτή των κατοίκων της Χαλκιδικής ,που ζητούσαν την διακοπή των εξορύξεων για υγειονομικούς- περιβαλλοντολογικούς λόγους, μετατράπηκε –προσωρινά- και σε υποστηρικτή των μεταλλωρύχων και της ιδιωτικής εταιρίας που το εκμεταλλεύεται, με το επιχείρημα πως δεν πρέπει να χάσουν οι εργαζόμενοι τη δουλειά τους, μια θέση όμοια, με αυτήν που διατύπωνε όλα τα προηγούμενα χρόνια, κι ο Αντώνης Σαμαράς, με τον Αλέξη Τσίπρα να του ασκεί δριμεία κριτική. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών, οδήγησε( ίσως για εσωκομματικούς και ψηφοθηρικούς σκοπούς),  τον νεαρό πρωθυπουργό, στο να επιστρέψει στην αρχική του θέση( ίσως την αλλάξει ξανά) και να στηρίξει την προσωρινή αναστολή εργασιών, στα μεταλλεία. Όμως, ούτε λόγος για διενέργεια δημοψηφίσματος, όπως είχε δεσμευθεί.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Αλέξης Τσίπρας: Η μετάλλαξη, οι φιλοδοξίες, το τρίτο μνημόνιο, οι άσοι των δανειστών, το Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης

Όπως διατυπώθηκε στο πρώτο μέρος της παλαιότερης ανάλυσης μας, με τίτλο «Απόφαση της στιγμής ή μεθοδευμένη στρατηγική χρόνων η μετάλλαξη Σύριζα σε κόμμα προσωποκεντρικό», δείξαμε εκεί, τους διάφορους ιδεολογικούς, πολιτικούς και επικοινωνιακούς ελιγμούς, του Αλέξη Τσίπρα, από το 2008 μέχρι και το 2014, ισχυριζόμενοι, πως πρόκειται για πολιτικό με μεγαλεπήβολα προσωπικά σχέδια, που ακολούθησε κατά γράμμα, δοκιμασμένες κι όχι πάντα σταθερές αρχές, στο δρόμο προς την εξουσία, βήμα-βήμα, να απομακρύνεται από την ιδεολογική βάση του ευρωκομμουνισμού, υιοθετώντας τον μεσαίο χώρο, διευρύνοντας το ακροατήριο του, αλλά με θολό πολιτικό λόγο, φέρνοντας τον πιο κοντά στην πρωθυπουργία.

Η ρητορεία κατά του μνημονίου, μαζί με άλλους παράγοντες,  έκαναν το στόχο του πραγματικότητα, το μνημόνιο όμως θα μπορούσε να εξελιχθεί σε εφιάλτη και η παραμονή του στα ηνία της χώρας, να γίνει παρένθεση. Θα το επέτρεπε άραγε αυτό, ο φιλόδοξος Αλέξης Τσίπρας;

Την απάντησε έδωσε πριν από δύο αιώνες,  ο Τόμας Τζέφερσον, με την εξής φράση που έμεινε στην ιστορία  « Κάθε φορά που ένας άνθρωπος κοιτάζει και λαχταρά την εξουσία,  η αποσάθρωση ξεκινάει με τη συμπεριφορά του».

Πόσες πιθανότητες θα είχε να κρατήσει τη θέση του, εμμένοντας μέχρι τέλους, στην ανοιχτή κόντρα με τους ευρωπαίους και το Δ.Ν.Τ;

Ίσως θεώρησε, πως ο δρόμος της ρήξης, θα τον κράταγε πολύ λιγότερο χρόνο στην κεντρική πολιτική σκηνή, από το να μπει –πλήρως- στο άρμα των δανειστών, για αυτό τελικά συναίνεσε, σε ένα σκληρό ταπεινωτικό πρόγραμμα και για τον ίδιο και για την Ελλάδα.

Ο διεθνής παράγοντας είχε στα χέρια του -τουλάχιστον δύο χρόνια πριν-,δύο άσους στο μανίκι, απέναντι στον έλληνα πολιτικό.

Πρώτον, μια πολύ σημαντική δήλωση του, από το ταξίδι του στις Η.Π.Α το 2013 « Η Ελλάδα δεν θα πρέπει και δεν θα το κάνει, να εξέλθει εθελοντικά από την Ευρωζώνη». Ουσιαστικά, με αυτά τα λόγια, αναγνωρίζει το εκβιαστικό δίλημμα που κάποια στιγμή θα του θέσουν οι δανειστές, κι αυτή η απάντηση του, δεν χωράει αμφιβολία πως είναι, πιο κοντά, στο να υπογράψει μνημόνιο, από το να πάει σε ρήξη. Άρα, εξουδετερώνεται το επιχείρημα του, πως βρέθηκε  μπροστά σε έναν ωμό εκβιασμό, σε ένα ναρκοθετημένο έδαφος, μπροστά στο σχέδιο Σόιμπλε για έξοδο από το ευρώ, στο τελευταίο στάδιο των 6μήνων διαπραγματεύσεων.

Δεύτερον, οι δανειστές αντιλήφθηκαν  εγκαίρως τον διακαή του πόθο, να κρατήσει τη θέση του πάση θυσία, πιέζοντας τον, να κάνει,  όλο και περισσότερες υποχωρήσεις.

Τότε, θα διερωτηθεί κανείς, εάν επιθυμούσε συμφωνία,  προς τι, το σχετικά ριζοσπαστικό προεκλογικό πρόγραμμα Σύριζα, το αποκαλούμενο « Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης»;

Επειδή στην πολιτική, όπως είπε κάποτε ο Ρούσβελτ, «nothing happens by accident», το « Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης», ετοιμάστηκε σε θεωρητική βάση, σε μια χρονική στιγμή, όπου στο παρασκήνιο της πολιτικής, ο Αλέξης Τσίπρας, -ιχνηλατώντας προθέσεις-έλαβε το μήνυμα πρωτίστως από τους Γερμανούς και δευτερευόντως από τους Αμερικάνους, πως ακόμα και νέα συμφωνία να υποστηρίξει, με τους δικούς τους όρους, αυτοί δεν τον θέλουν και θα τον ρίξουν, οδηγώντας κι ο ίδιος με αυτό το πρόγραμμα, την κατάσταση στα άκρα. Το γεγονός πως μετά τις εκλογές, η Μέρκελ αποδέχθηκε τη μνημονιακή στροφή Τσίπρα, τον ανάγκασε σε μια ακόμη παλινδρόμηση κι εκ νέου ριζική μεταστροφή, αδιαφορώντας για τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, έχοντας βέβαια απέναντί του αρκετά στελέχη του κόμματος του και το ακροατήριο του, που ζητούσαν –τουλάχιστον- διευθέτηση του χρέους και διατήρηση κάποιων κόκκινων γραμμών. Είναι πιθανόν, να αξίωσε από τη Μέρκελ,  εκτός από κάποιου είδους δέσμευση για το χρέος και τη  μετονομασία από μνημόνιο σε κάτι άλλο (πρόγραμμα ή συμφωνία), όπως επίσης,  τα δύσκολα θέματα( εργασιακό, ασφαλιστικό κ.α), να ανοίξουν με τον τρόπο που αυτοί θέλουν, αλλά σταδιακά, πέφτοντας  πάνω στην απόλυτη άρνηση των Γερμανών και του Δ.Ν.Τ, που τα ήθελαν όλα, τώρα… και στο πιάτο τους.

Με  αυτές τις χρήσιμες ιστορικές-κριτικές αναφορές, κατά νου, ερχόμαστε στο κεφάλαιο που ακολουθεί, να λύσουμε το πολιτικό πάζλ του δημοψηφίσματος, απαντώντας σε όλα τα αρχικά ερωτήματα.

Κεφάλαιο 3:  Η λύση του πολιτικού πάζλ του δημοψηφίσματος. Προθέσεις, τακτικές και προειλημμένες αποφάσεις

Τι αποσκοπούσε η διεξαγωγή του; Με ποιο σκεπτικό δεν ζητήθηκε να ψηφίσει ο λαός, για τη σημερινή υλοποιούμενη συμφωνία;

Ο Αλέξης Τσίπρας, φαίνεται να γνώριζε από καιρό-κι αυτο εξάγεται ως συμπέρασμα από την ανάλυση μας-, πως το σχέδιο Γιούνκερ  -στο οποίο κλήθηκε ο ελληνικός λαός να πει όχι ή ναι- δεν είναι το τελευταίο, αλλά προ των πυλών, βρίσκεται μία εφιαλτική πρόταση, πλήρους υποταγής- δηλαδή η υπογραφούσα συμφωνία της Συνόδου Κορυφής, στις 12 Ιουλίου 2015-, που δεν περιλαμβάνει καμία ουσιαστική νίκη στα σημεία, σε μια προσπάθεια των δανειστών, και να επιβάλουν τους κανόνες του δικού τους παιχνιδιού, και να τον εξαναγκάσουν σε παραίτηση.

Ήταν πρόθυμος να τη δεχτεί;

Με βάση τη μακροσκελή άνωθεν συλλογιστική μας, ασφαλώς και ήταν. Αν την αποδεχόταν χωρίς να προχωρήσει σε δημοψήφισμα( όπως προσπάθησε να επιβάλει στους βουλευτές του, την ελληνική υποχωρητική, αλλά όχι τόσο ισοπεδωτική πρόταση των 47 σελίδων, που όμως τορπίλισαν οι δανειστές), θα κατηγορείτο στο εσωτερικό  για σκόπιμη χρονοκαθυστέρηση, οδηγούμενοι σε άνευ όρων παράδοση, με άδεια ταμεία,  μέχρι το τελευταίο σκαλί πριν την κατάρρευση του κράτους, έχοντας ο ίδιος  προ πολλού, αποφασίσει αυτή τη συγκεκριμένη πονηρή τακτική, για να πει στο τέλος « αποδέχομαι», εν γνώσει του, πως τα θετικά είναι απειροελάχιστα και δυσεξήγητα για να τα προπαγανδίσει στον ελληνικό λαό, ως επιτυχία. Ήθελε με λίγα λόγια, να χρυσώσει το χάπι της ταπείνωσης.

Όπως περίπου το μεθόδευσε ο Γιώργος Παπανδρέου, έτσι κι ο Αλέξης Τσίπρας, στη βάση της  επιχειρηματολογίας μας, στο κεφάλαιο  « Στρίβειν διά του δημοψηφίσματος»,  έψαχνε έναν ελιγμό, όχι μόνο για να διασώσει τη θέση του, αλλά για να αποκρύψει την πονηρή αυτή τακτική, που εφάρμοζε για αρκετούς μήνες, κι ο ελιγμός δεν ήταν άλλος από το δημοψήφισμα, το οποίο μόνο σε μία περίπτωση θα το έθετε σε εφαρμογή.  Να του εξασφάλιζε τη μη πολιτική του αυτοχειρία, να είχε -για τον ίδιο- μηδαμινό ρίσκο, να είναι αναίμακτο και επικοινωνιακά να είναι διαχειρίσιμο. Είναι προφανές, πως, το όποιο δημοψήφισμα, θα είχε  την έγκριση των ξένων, κάτι που δεν επετεύχθη στην περίπτωση Παπανδρέου. Είναι επίσης αυτονόητο, με βάση όλα αυτά, πως ο Αλέξης Τσίπρας δεν θα μπορούσε να φέρει προς λαϊκή έγκριση τη  σημερινή συμφωνία, οι πιθανότητες να μη γίνει αποδεχθεί, θα ήταν ιδιαίτερα αυξημένες.

Με ποιο σκεπτικό κλήθηκαν οι έλληνες πολίτες να τοποθετηθούν στο δημοψήφισμα αρνητικά, όταν η νέα συμφωνία βρίσκεται μέσα στο ίδιο πνεύμα,  διαφοροποιείται  μόνο στα σημεία και παραμένει το ίδιο σκληρή;  Γιατί το ερώτημα δεν ήταν «Ευρώ με Μνημόνιο ή έξοδος με Δραχμή»;

Φτάσαμε στο πιο κρίσιμο σημείο του συλλογισμού μας, η μεγάλη απορία της πλειοψηφίας των πολιτών, σε Ελλάδα κι εξωτερικό, για το γρίφο του «όχι».

Αποδεχόμενοι πως ο Αλέξης Τσίπρας είχε λάβει τις αποφάσεις του, να συνεχίσει την ασκούμενη μνημονιακή πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων, ένα ξεκάθαρα προσδιορισμένο ερώτημα, στηριζόμενο στο «Ευρώ με Μνημόνιο ή έξοδος με Δραχμή», θα του ήταν ιδιαιτέρως καλόβολο, στο παρά ένα της χρεοκοπίας. Υιοθετώντας το θατσερικό σλόγκαν «there is no alternative», θα μπορούσε να μεταπηδήσει μια για πάντα στο στρατόπεδο του μνημονίου, κατευθύνοντας την πλειοψηφία της κοινής γνώμης, στο δημοψήφισμα, προς αυτή την κατεύθυνση, υπέρ του ευρώ, άρα και υπέρ του μνημονίου.

Από την άλλη, η αρχηγοκεντρική του στάση, η επιθυμία του να είναι αρεστός και να προσελκύει  πολυσυλλεκτικά ακροατήρια, διχαστικά διλήμματα, τέτοιου τύπου, είναι προς αποφυγήν. Το συγκεκριμένο δίλημμα θα δημιουργούσε τρομερή πόλωση, αποκόπτοντας τον οριστικά κι αμετάκλητα, από ένα –διαρκώς αυξανόμενο, μα ακόμα μειοψηφικό -κομμάτι του πληθυσμού και των δικών του ψηφοφόρων, με ξεκάθαρο προσανατολισμό, εχθρικό προς την ευρωζώνη. Η συγκεκριμένη παράμετρος, πιστεύουμε πως λειτούργησε αποτρεπτικά, αποφεύγοντας να θέσει τελικά, αυτό το ερώτημα, στην κρίση του ελληνικού λαού.

Αντίθετα, η πεποίθηση μας, είναι κοντά, στο ότι ο Αλέξης Τσίπρας, ακολούθησε-συνειδητά ή ασυνείδητα- την αμερικάνικη τακτική της «πολιτικής ευθυγράμμισης», όπως εξόχως την ανέπτυξε ο καθηγητής πολιτικών επιστημών Στήβεν Σκόρονεκ, στο βιβλίο του «The Politics Presidents Make», σε συνδυασμό με δικά του( του Αλέξη Τσίπρα) ψυχολογικά-ενοχικά σύνδρομα, όπως προσδιορίζονται στο πόνημα «Making Ethical Choices, Resolving Ethical Dilemmas», της  Τζίνι Γκράχαμ.

Ο Σκόρονεκ, με επιστημονική εξειδίκευση στις τακτικές περί  μεσαίου χώρου, αποδεικνύει πως οι Αμερικάνοι Πρόεδροι, πολλές φορές προσπαθούν να συγκεράσουν τις διαμετρικά αντίθετες επιθυμίες, του λαού από τη μια, και της ελίτ από την άλλη. Η επιτυχημένη πολιτική ευθυγράμμιση είναι  δύσκολη υπόθεση και ισχυρίζεται πως αυτή γίνεται ακόμα πιο δύσκολη, από τις ενισχυμένες εξουσίες που παρέχονται στους ηγέτες, αλλά κι από τις υπέρμετρες τους φιλοδοξίες. Μόνο οι Λίνκολν και Ρούσβελτ κατάφεραν να την πετύχουν.

Ο τρόπος σκέψης του Αλέξη Τσίπρα για το δημοψήφισμα, πιστεύουμε εμπίπτει στην πολιτική σφαίρα αυτής της θεώρησης, βέβαια δεν είναι ούτε Λίνκολν ούτε Ρούσβελτ.

Το « Όχι» καλύπτει τις πάγιες θέσεις του κόμματος του, της δικής του διαχρονικής ρητορείας και  της επιθυμίας των περιθωριοποιημένων στρωμάτων, που οραματίζονταν, έναν άλλο, εναλλακτικό δρόμο, αποδεσμευμένο από τον εξευτελισμό και την υποδούλωση, στους συγκεκριμένους δανειστές, ενώ  το «Ναι», αντιπροσωπεύει την ελίτ της χώρας, που επεδίωκε την παραμονή στον ίδιο δρόμο.

Προχώρησε ακάθεκτος, ακριβώς γιατί δε σκοτιζόταν για αυτό καθ’ αυτό το ερώτημα, ούτε η μετέπειτα στάση του, θα εξαρτιόταν από το αποτέλεσμα του. Ήταν προαποφασισμένο πως θα υπέγραφε τη συμφωνία, βάζοντας το ατομικό πάνω από το συλλογικό( άρα θα συμπορευόταν με την ελίτ). Επεδίωκε όμως, την πολιτική ευθυγράμμιση των υποστηρικτών του, μέσα από τη δική του προσπάθεια να από-ενοχοποιηθεί από τις τύψεις αυτής της μεταστροφής, αντιλαμβανόμενος πως βρίσκεται μπροστά σε πρωτόγνωρες ηθικές ή ανήθικες επιλογές και ηθικά διλήμματα, όπως τα καταγράφει σε διάφορες περιπτώσεις της καθημερινότητας, η Τζίνι Γκράχαμ. «Το άτομο λειτουργεί σπασμωδικά, όταν επιθυμεί κάτι διαφορετικό από αυτό, που θεωρούσε ως παγιωμένο, όλο το προηγούμενο διάστημα», λέει χαρακτηριστικά η αμερικανίδα συγγραφέας.  Ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε άμεσα δυναμική εκστρατεία υπέρ του όχι, επέβαλε αυτό να προηγείται στο ψηφοδέλτιο, έναντι του ναι, δεν επιθυμούσε να βγει το ναι όπως στο παρασκήνιο φημολογείται-γιατί η καρέκλα του θα έτριζε- ούτε όμως επιθυμούσε,  και το όχι να θριαμβεύσει, γιατί θα ήταν τροχοπέδη,  στην μετέπειτα συμφωνία, και οι κλειστές τράπεζες, ενίσχυαν αυτό το σενάριο.

Ήθελε ένα οριακό «Όχι», για να κλείσει τον κύκλο της προηγούμενης πολιτικής του ζωής,  με μια δόση «ήπιας επαναστατικότητας»,  πριν ανοίξει ένας καινούριος κύκλος, μακριά από τις αξίες της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ταυτιζόμενος για τελευταία φορά,  με ο,τι τον συνέδεε με το παρελθόν. «Εμείς θα αντιμετωπίσουμε το δημοψήφισμα ως μια ιστορική ευκαιρία προκειμένου ο λαός μας να ανοίξει δρόμους ανατροπής και ελπίδας και για λογαριασμό των άλλων λαών της Ευρώπης» , έλεγε το 2011,« είτε ναι, είτε όχι βγει στο δημοψήφισμα, ο Τσίπρας για πάρα πολλά χρόνια θα συμβολίζει τον αγώνα αυτού του λαού για αξιοπρέπεια», η σιβυλλική δήλωση στην ΕΡΤ, στις 28 Ιουνίου 2015, του πιο στενού του συνεργάτη,  του Γιάννη Δραγασάκη.

Το « Όχι» που είπε, μαζί με τις λέξεις κλειδιά, όπως,  ελπίδα, ανατροπή,  αξιοπρέπεια και με τη φράση "νικάμε τον φόβο", λειτούργησαν στο δημοψήφισμα, ως καθαρτικό για τον Αλέξη Τσίπρα, στην προσπάθεια του να διώξει από πάνω του τις ενοχές, των ήδη ειλημμένων -μετέπειτα- επιλογών του,  εξαιτίας της τυφλής εξουσιομανίας που τον ζώνει, διαφυλάσσοντας τη θέση του, πηγαίνοντας δηλαδή με την πλευρά του κατεστημένου. Παραμένει όμως άγνωστο, εάν η ελίτ κι όσοι άλλοι ψήφισαν «ναι» και τα μεσαία και φτωχότερα στρώματα, που ψήφισαν «όχι», αρκούνται,  οι μεν πρώτοι, μετά το νέο μνημόνιο να τον  αποδεχθούν ως δικό τους –αστικό- παιδί πια,κι εάν οι δεύτεροι,  αποδεχθούν την -ηθικού τύπου- « δημοψηφισματική επανάσταση», των κενών, μη χειροπιαστών λόγων, που τελικά  δεν έγιναν πράξεις, κι έτσι να έχει μαζί του, με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια. Η βέβαια, αν όλοι αυτοί, τον θεωρήσουν τώρα ή στο μέλλον,  μπαμπέση και πολιτικό εξαπατητή.  Οι εκλογές που έρχονται,  θα δώσουν μόνο, προσωρινή απάντηση σε αυτό το θέμα.

*Ο Ιάκωβος Γωγάκης είναι Πολιτικός Επιστήμονας, με Μεταπτυχιακό στην Πολιτική Κοινωνιολογία του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι επίσης και  Κριτικός Κινηματογράφου.

Politically Correct