Πρόσφυγες και «λαθρομετανάστες» - Του Τάσου Τέλλογλου

Η αντιπαράθεση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον βουλευτή της ΝΔ Γ. Κουμουτσάκο και η χρήση από τον τελευταίο τού όρου «λαθρομετανάστης», οδήγησε πολλούς, κυρίως Αριστερούς συμπολίτες μας, στα «κάγκελα». Είναι, όμως, όλοι αυτοί που μπαίνουν στις βάρκες για να φτάσουν στην Ελλάδα πρόσφυγες πολέμου; Είναι πολιτικά διωκόμενοι; Παρά το γεγονός ότι προέρχονται, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, από χώρες με εμφύλια διαμάχη (Συρία, Αφγανιστάν, Ιράκ) είτε από άλλες που ανοιχτά καταπιέζουν όσους σκέφτονται διαφορετικά (Ερυθραία, Ιράν), η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.

Ένας Σύριος που ζει τέσσερα χρόνια στην Τουρκία και ένας συμπατριώτης του που έφυγε την περασμένη εβδομάδα από το Χαλέπι, δεν βρίσκονται στο ίδιο νομικό καθεστώς. Πρόσφατα η Νορβηγία απέλασε όλους τους Σύριους που είχαν μπει στο έδαφός της από τη Ρωσία όπου ζούσαν επί χρόνια. Οι νορβηγικές Αρχές έκριναν ότι οι Σύριοι αυτοί δεν εγκατέλειψαν τη Ρωσία επειδή ήταν πρόσφυγες πολέμου ή επειδή τους αρνήθηκαν το δικαίωμα να εκφράζονται διαφορετικά.

Ακόμα όμως και ένας Σύριος πρόσφυγας πολέμου που ζει στην Τουρκία και είναι αραβικής καταγωγής, είναι διαφορετικός από έναν Σύριο που έχει καταφύγει στην Τουρκία και είναι κουρδικής καταγωγής. Για τον απλούστατο λόγο ότι ο κουρδικής καταγωγής θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να είναι πρόσφυγας και από την Τουρκία.

Έπειτα είναι οι Αφγανοί, η μεγαλύτερη ομάδα μετά τους Σύριους που φτάνουν στις βάρκες στις βόρειες ακτές της Λέσβου. Ένας Αφγανός μεταφραστής μιας ξένης στρατιωτικής αποστολής στο Αφγανιστάν που κατάγεται από μία επαρχία που απειλούν να την καταλάβουν ή την έχουν καταλάβει οι Ταλιμπάν, κινδυνεύει και χρειάζεται την προστασία μας. Για τη νοικοκυρά που φεύγει από την Καμπούλ αυτό δεν είναι τόσο σίγουρο. Εκτός αν μπορεί να αποδείξει ότι στερείται στοιχειωδών δικαιωμάτων εξ αιτίας του φύλου της, κάτι που δεν θα δεχόταν κάθε ευρωπαϊκό δικαστήριο. Οι περιπτώσεις είναι όσες και οι άνθρωποι. Και σε μία βάρκα συνήθως μπαίνουν όλοι μαζί. Και εκείνοι που πολεμούν τον Άσαντ και εκείνοι που είναι με τον Άσαντ, σιίτες και σουνίτες του Ιράκ, φίλοι και εχθροί των Ταλιμπάν. Επειδή ο διαχωρισμός τους δεν μπορεί να γίνει εν πλω πρέπει να διαχωριστούν –ναι, αυτή είναι η λέξη, όσο κι αν προκαλεί κακούς συνειρμούς–ανάλογα με το αν χρήζουν ή όχι προστασίας. Αυτοί που έχουν ανάγκη προστασίας από τον νομικό και πολιτικό πολιτισμό της Ευρώπης θα χωριστούν από τους άλλους που, επειδή έχουν διαβεί λαθραίως τα σύνορα, είναι λαθρομετανάστες. Λαθραία έχουν κάνει τη διάβαση των συνόρων και οι πρόσφυγες. Αλλά αυτοί δεν είναι μετανάστες καθώς πολιτικά ήταν τα κίνητρα που τους κίνησαν και μπήκαν στον δρόμο για την Ευρώπη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εθνικότητα από μόνη της δεν απαντά στο ερώτημα «γιατί φεύγουν και γιατί φεύγουν τώρα;» Μερικοί, γυρίζουν. Σύριοι, μάλιστα. Από τα στρατόπεδα της Ιορδανίας, όπου, όπως λέγεται, η διεθνής κοινότητα δεν έχει πληρώσει τα τροφεία επί μήνες και είναι νηστικοί. Μήπως αυτοί δεν χρειάζονται προστασία;

Ακόμα και στην ίδια τη Συρία δεν μαίνεται παντού ο εμφύλιος. Συνάντησα πολλούς ανθρώπους από τη Συρία που μου είπαν ότι φεύγουν γιατί δεν έχουν να πληρώσουν το ρεύμα ή την τροφή τους. Αυτοί θα προστατευθούν από το σύστημά μας ως πρόσφυγες πολέμου. Απλώς, δεν είναι όπως τους φαντάζεται ο μέσος Ευρωπαίος.

Protagon.gr