Κρίση επί κρίσεων - Του Δημήτρη Α. Δημητριάδη

Πού βαδίζει άραγε ο κόσμος στα δύσκολα και δύσμοιρα χρόνια μας; Το βέβαιο είναι ότι οι αλλαγές που επέφερε στην αλυσίδα της ζωής του δημιούργησαν μια γενική κρίση, ατέλειωτη και πολύπλοκη. Είναι σαν ένα κουβάρι που ξετυλίγεται διαρκώς, αλλά και μπερδεύεται ταυτόχρονα. Μέσα στο χάος των σύγχρονων κοινωνιών όλα έγιναν πιο δύσκολα και περίπλοκα. Η οικονομία, η πολιτική, η επιστήμη, οι τέχνες, τα πάντα έχουν συνταυτιστεί με την κρίση. Η κρίση κυριαρχεί.

Κρίση, λοιπόν και η λέξη βρίσκεται παντού, στην τηλεόραση, στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, στα κοινοβούλια, στις καθημερινές συζητήσεις των απλών ανθρώπων.

Χρόνια τώρα ζούμε το πολυπλόκαμο παρόν. Η παντοδυναμία του χρήματος, η εκμετάλλευση, η ανισότητα στα δικαιώματα, ο απέραντος κόσμος της απόλυτης βουλησιαρχίας, ο αποξηραμένος ψυχισμός, όλος αυτός ο κυκεώνας της ανθρώπινης λειτουργίας μάς καταβροχθίζει στη δίνη μιας άλλης πραγματικότητας.

Για την εξέλιξη αυτή ευθύνεται, κυρίως, ο οικονομικός παράγοντας, ο οποίος παράγει την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και ηθική κρίση. Η κάθε επιμέρους κρίση, συνεπώς, έχει άμεση σχέση με τις άλλες, τις επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτές.

Ο παράγοντας της οικονομίας έχει διαβρωθεί και ο καθαρά εξουσιαστικός του χαρακτήρας τον οδηγεί στη χρησιμότητα κάθε θεμιτού και αθέμιτου μέσου, αρκεί να πετύχει το στόχο του. Γι’ αυτό η ισότητα, η ανθρωπιά, η ελευθερία, μετατράπηκαν σε ισότητα στην κατανάλωση, ανθρωπιά στην κατανάλωση, ελευθερία στην κατανάλωση και το όραμα των αξιών σε όραμα της αφθονίας και της ανέχειας. Η οικονομική ύφεση, η ανεργία, ο κοινωνικός ανταγωνισμός, η χειροτέρευση της θέσης των φτωχών και η βελτίωση της θέσης των πλουσίων δεσπόζουν παντού. Το κεφάλαιο έχει αναχθεί σε υπέρ-δύναμη η οποία εξουσιάζει τους πάντες, διεθνείς οργανισμούς, κράτη, κοινωνίες, πολιτικές ηγεσίες, κόμματα, άτομα. Έγινε οδοστρωτήρας που τα σαρώνει όλα, με πρώτο και κύριο το ανθρώπινο πρόσωπο του σύγχρονου κοινωνικού κράτους, που με τόσους κόπους οικοδόμησαν οι λαοί.

Ποιοι όμως ευθύνονται, εκτός από το κεφάλαιο, γι’ αυτή την κατάσταση; Ευθύνονται οι πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων, γιατί με την εν γένει στάση τους απογοήτευσαν τις λαϊκές μάζες και τις οδήγησαν στην αδρανοποίηση της ενεργητικότητάς τους.

Ευθύνονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που αποκτώντας φοβερή δύναμη καθορίζουν, πλέον, τα πάντα, το φρόνημα των πολιτών, την ανάδειξη των κυβερνήσεων, την εξέλιξη της οικονομίας, την ειρήνη, την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Σοβαρό μερίδιο ευθύνης αναλογεί και στους πνευματικούς ανθρώπους κάθε κοινωνίας, που στο όνομα του πλούτου, της δόξας και της κατάκτησης μιας δημόσιας θέσης, εξαργύρωσαν τη γνώση τους και έγιναν αυλοκόλακες των ισχυρών. Η ευθύνη τους είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν αναλογιστεί κανείς ότι αυτοί και καταλαβαίνουν όσα τεκταίνονται, αλλά και μπορούν από τη μια να αποτρέψουν με την παρέμβασή τους το κακό και από την άλλη να διαφωτίσουν, να καθοδηγήσουν.

Τέλος, δεν είναι άμοιροι ευθυνών και οι λαοί που ανέχονται αυτή την κατάσταση, που αδρανούν, που έχουν αποδεχτεί τη λογική της ιδιώτευσης, που δεν αντιλαμβάνονται την έντεχνη υποβολή των ιδεολογικών και πολιτικών μηνυμάτων με στόχο την υιοθέτηση από μέρους τους ενός συγκεκριμένου τρόπου συμπεριφοράς και τον επηρεασμό τους σε επιλογές και κατευθύνσεις. Η μεγαλύτερή τους όμως ευθύνη είναι που δεν παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους, διδασκόμενοι από την ιστορία των πατέρων και των προγόνων τους, ότι, δηλαδή, τίποτε δεν χαρίζεται, πολύ περισσότερο σήμερα, την εποχή της καθολικής εμπορευματοποίησης και της κυριαρχίας του χρήματος, ότι όλα κατακτώνται ή στην περίπτωσή μας υπερασπίζονται με αγώνες συνεχόμενους.