Η μελλοντική πρόκληση της Κίνας για την παγκόσμια οικονομία

Η επιχειρούμενη οικονομική μετάβαση της Κίνας έχει βαθιές συνέπειες, όχι μόνο για το αναδυόμενο έθνος, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Βραχυπρόθεσμα, η πρόκληση της διαχείρισης των επιπτώσεων αυτού που μπορεί να αποδειχθεί ως έντονη επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας της Κίνας. Μακροπρόθεσμα, είναι το πώς θα διευθετηθεί η ενσωμάτωση μιας χρηματοπιστωτικής δύναμης στην παγκόσμια οικονομία. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ό,τι συμβεί βραχυπρόθεσμα θα διαμορφώσει και την μακροπρόθεσμη κατάσταση.

Η πιο πρόσφατη οικονομική έρευνα της Ινδίας παρέχει μια ταξινόμηση των κρίσεων που αποτελεί τροφή για σκέψη. Η εξωτερική επίδραση μιας κρίσης εξαρτάται, υποστηρίζει, από το κατά πόσο συμβαίνει σε συστημικά σημαντικές χώρες, εάν είναι αποτέλεσμα δημοσιονομικού ή ιδιωτικού δανεισμού και το κατά πόσο τα συναλλάγματα των επηρεασμένων χωρών υπερτιμώνται ή υποτιμώνται.

Τι σχέση μπορεί να έχει αυτή η ανάλυση με την Κίνα; Η απάντηση είναι πως είναι μια συστημικά σημαντική χώρα που υποφέρει από υψηλό και γοργά αυξανόμενο εταιρικό χρέος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια ξαφνική παύση των επενδύσεων και σε μια γοργή υποτίμηση.

Μια τόσο απότομη επιβράδυνση δεν είναι καθόλου απίθανη. Ο συνδυασμός μιας μη βιώσιμης ανόδου του εταιρικού χρέους με την εξάρτηση της ζήτησης από εξαιρετικά υψηλά ποσοστά επένδυσης δημιουργεί αυτήν την αδυναμία.

Καθώς η οικονομία επιβραδύνει σε ανάπτυξη κάτω από το 7% ανά έτος, τα ποσοστά των επενδύσεων κοντά στο 45% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος δεν έχουν πλέον οικονομική λογική. Ο ιδιωτικός τομέας είναι επίσης υπεύθυνος για σχεδόν τα δύο τρίτα των επενδύσεων. Συνεπώς, οι δυνάμεις της αγοράς θα επιβάλουν μια επώδυνη προσαρμογή.

Μπορεί κανείς να προβλέψει δύο κυβερνητικές αντιδράσεις: μια τεράστια αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, όπως στις δυτικές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, και μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική. Όμως και μια πιο αδύναμη συναλλαγματική ισοδυναμία μπορεί να είναι επίσης ευπρόσδεκτη, ως τρόπος αντιστάθμισης των εσωτερικών αποπληθωριστικών πιέσεων.

Στο Φόρουμ Ανάπτυξης της Κίνας που πραγματοποιήθηκε στο Πεκίνο αυτόν τον μήνα, ο Ζου Σιαοτσουάν, ο κυβερνήτης της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, είπε πως είναι λογικό να μειωθούν τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος που έχουν φτάσει σε τεράστια (και απρόοπτη) κλίμακα.

Όμως θα πρέπει να υπάρξει κάποιο όριο σε αυτό. Οι έλεγχοι στις κεφαλαιακές εκροές θα μπορούσαν επίσης να αυστηροποιηθούν, παρ’ ότι αυτό θα ήταν αντίθετο με τα σχέδια της Κίνας για άνοιγμα του κεφαλαιακού λογαριασμού.

Ενώ η κινεζική οικονομία αποδυναμώνεται, η νομισματική και πιστωτική πολιτική χαλαρώνει και η συναλλαγματική ισοτιμία πέφτει, καμία τέτοια κρίση δεν έχει φανεί ακόμη. Οι κύριοι μοχλοί των κεφαλαιακών εκροών φαίνεται επίσης να προέρχονται από προπληρωμές δανείων σε ξένο συνάλλαγμα και το ξετύλιγμα της μεταφοράς συναλλάγματος, που πυροδοτείται εν μέρει από εντύπωση μεγαλύτερου κινδύνου υποτίμησης του γιουάν. Και πάλι, παρ’ ότι αποδυναμώνεται, η ανάπτυξη της ζήτησης σίγουρα δεν έχει καταρρεύσει. Καλά ως εδώ. Όμως αυτή η ιστορία δεν έχει τελειώσει.

Η παγκόσμια οικονομία δεν είναι σε θέση να απορροφήσει άλλο ένα μεγάλο αποπληθωριστικό σοκ. Η πιθανότητα ενός τέτοιου σοκ από την Κίνα μέσα στα επόμενα χρόνια είναι πραγματική. Όμως προκύπτει και ένα πιο μακροπρόθεσμο ζήτημα: πώς θα ενσωματωθεί η Κίνα στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Η εμπειρία υποδεικνύει πως η ταυτόχρονη απελευθέρωση και το άνοιγμα ευάλωτων χρηματοπιστωτικών συστημάτων καταλήγει συχνά σε τεράστιες κρίσεις. Εάν η χώρα που συμβαίνει αυτό είναι συστημικά σημαντική, αυτές οι κρίσεις θα είναι παγκόσμιες. Οι άστατες συναλλαγματικές ισοτιμίες μπορεί να μετριάσουν την επίδραση. Ακόμη και έτσι, μια κρίση σε μια συστημικά σημαντική οικονομία θα έχει τεράστιες επιπτώσεις.

Για αυτόν τον λόγο, το άνοιγμα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας στον κόσμο θα πρέπει να θεωρηθεί θέμα παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Μια πρόσφατη εργασία από την Αποθεματική Τράπεζα της Αυστραλίας παρουσιάζει κάποιους κινδύνους. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η πιθανότητα μιας τεράστιας αύξησης στις διμερείς ροές κεφαλαίου χαρτοφυλακίου, οι οποίες είναι ακόμη περιορισμένες από και προς την Κίνα.

Αυτή τη στιγμή, οι έλεγχοι επί των εκροών παραμένουν αυστηροί. Όμως αναλογιστείτε κάποιες σχετικές εντάσεις: οι ακαθάριστες ετήσιες αποταμιεύσεις της Κίνας ήταν περίπου 5,2 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2015, σε σχέση με 3,4 τρισεκατομμύρια στις ΗΠΑ, το απόθεμα "ευρέος χρήματος», το ευρύτερο μέτρο χρηματικού αποθέματος, ήταν στα 15,3 τρισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του περασμένου έτους, και το συνολικό ακαθάριστο απόθεμα πίστωσης στην οικονομία ήταν στα 30 τρισεκατομμύρια.

Η Κίνα είναι υπερδύναμη στις αποταμιεύσεις. Είναι δύσκολο να φανταστούμε μια τεράστια ακαθάριστη εκροή, λόγω της επέκτασης των χαρτοφυλακίων και της φυγής των κεφαλαίων εάν αρθούν οι έλεγχοι. Μπροστά σε τόσο μεγάλες πιθανές εκροές, αποθέματα ξένου συναλλάγματος μέχρι και 3,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων θα εξαντλούνταν γοργά. Παρ’ ότι θα υπήρχε επίσης ζήτηση από ξένα χαρτοφυλάκια για κινεζικά περιουσιακά στοιχεία, η εγχώρια πολιτική και οι θεσμικές αλλαγές που χρειάζονται για να γίνει αυτό πραγματικότητα πιθανώς θα έχουν εξωπραγματικές απαιτήσεις.

Είναι πιθανό, τότε, η επίδραση της απελευθέρωσης του κεφαλαιακού λογαριασμού να είναι μια μεγάλη εκροή κεφαλαίων από την Κίνα, μια πιο αδύναμη συναλλαγματική ισοτιμία και ένα μεγαλύτερο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών. Οι πιο αδύναμες επενδύσεις θα το ενισχύσουν αυτό. Είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς μια τέτοια αλλαγή θα αντιμετωπιζόταν. Χρειάζεται κανείς μόνο να σκεφτεί τις πιθανές επιπτώσεις στις αγορές περιουσιακών στοιχείων, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τα αποτελέσματα των τρεχουσών συναλλαγών στο υπόλοιπο της παγκόσμιας οικονομίας.

Στην ομιλία της στο Φόρουμ Ανάπτυξης της Κίνας αυτόν τον μήνα, η Κριστίν Λαγκάρντ, η διευθύνουσα σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, επισήμανε σωστά πως «η αυξημένη παγκόσμια ενοποίηση φέρει μαζί της περισσότερες πιθανότητες επιδράσεων – μέσω του εμπορίου, του χρηματοπιστωτικού κλάδου ή των φαινομένων εμπιστοσύνης. Καθώς η ενοποίηση συνεχίζεται, είναι απαραίτητη η αποτελεσματική συνεργασία για τη λειτουργία του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Αυτό απαιτεί συλλογική δράση από όλες της χώρες». Αυτή τη στιγμή, τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό από τη συνεργατική διαχείριση των άμεσων πιέσεων στην κινεζική οικονομία και των πιο μακροπρόθεσμων προκλήσεων για τη χρηματοπιστωτική ενσωμάτωση της Κίνας.

Εάν οποιοδήποτε από αυτά αντιμετωπιστεί λανθασμένα, θα δημιουργούσε αβάσταχτη πίεση για το ενοποιημένο παγκόσμιο οικονομικό μας σύστημα. Η παγκόσμια οικονομία ακόμη πασχίζει να διαχειριστεί τις επιπτώσεις των δυτικών χρηματοπιστωτικών κρίσεων. Μπορεί να αποτύχει να διαχειριστεί μια κινεζική εντελώς. Την τελευταία φορά που αναδύθηκε μια ηγεμονική χρηματοπιστωτική δύναμη, ο κόσμος γνώρισε τη Μεγάλη Ύφεση. Θα πρέπει να τα πάει καλύτερα αυτή τη φορά.

Σοφοκλέους 10