Η αγάπη δεν ξεχνιέται - Του Γιάννη Γκλάβατου

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έχει η φυλή μας. Έχει διατυπωθεί η άποψη πως είμαστε το γένος, η ράτσα που διαθέτει τα περισσότερα πλεονεκτήματα αλλά και ελαττώματα στον πλανήτη. Ίσως αυτή η θέση να μην είναι καθαρά επιστημονική, αλλά σίγουρα είναι μια λογοτεχνική, τρόπο τινά, επισήμανση που περιέχει μεγάλο ποσοστό αλήθειας.

Όλοι ξέρουμε βιωματικά την οντότητα (ας μας επιτραπεί ο όρος) της ψυχής του Έλληνα. Tο πώς αντιδρά με άλλα λόγια με βάση την ιδιαίτερη ιδιοσυστασία της, σε ερεθίσματα, συγκινήσεις, επιθυμίες. Πέρα από την καθημερινότητα,  για το όλο θέμα υπάρχουν αναφορές στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες -και σαφώς όχι μόνο σ’ αυτές-, στην ιστορία, στην λογοτεχνία, αλλά και  σε όλες μορφές της τέχνης θα λέγαμε . Ακόμη και σε θρησκευτικά κείμενα απαντώνται τέτοιου είδους προσεγγίσεις.. Λέγεται ότι ακόμη και ο τρόπος που βαδίζουμε, κοιτάζουμε, απευθύνουμε τυπικούς χαιρετισμούς, τραγουδούμε, χορεύουμε κτλ  είναι μια άμεση εκδήλωση του ψυχισμού μας και του τρόπου που ερμηνεύουμε την ζωή μας.

Έχει διατυπωθεί η άποψη πως το ευσυγκίνητον της ιδιοσυγκρασίας μας κατατάσσεται στα μειονεκτήματα μας. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, λέγεται πως το «πάθος» το οποίο μας διακατέχει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, θεωρείται από μερίδα σχολιαστών(επιστημόνων και μη), ως πλεονάζον, υπερβολικό, ενώ θα είχαμε να κερδίσουμε εάν μπορέσουμε να μειώσουμε, να χαμηλώσουμε αν θέλετε, το βαθμό ευαισθησίας μας, τον ειδικό τρόπο που ανταποκρινόμαστε δηλαδή, στα της ζωής ευχάριστα και δυσάρεστα.

Αν αυτού του είδους η ευαισθησία στον πόνο και στην θλίψη χαρακτηριστεί μειονέκτημα, μήπως πρέπει αντιστρόφως ανάλογα να χαρακτηρισθεί πλεονέκτημα ο μεγάλος βαθμός ευαισθησίας στην χαρά και στα χαρούμενα; Δεδομένου του γεγονότος ότι στην ζωή του ανθρώπου τα δυσάρεστα (όπως η φιλοσοφία και η στατιστική διατείνεται) είναι μάλλον τα περισσότερα σε σχέση με τα ευχάριστα, με εφαλτήριο αυτή την άποψη, επιχειρείται η εδραίωση της γνώμης πως είναι προσόν του χαρακτήρα το μη ευσυγκίνητον, η απάθεια, η αταραξία, ίσως η και η αδιαφορία.

Πιθανώς επικρατεί η εντύπωση πως αυτού του είδους  η ασυγκινησία όταν υφίσταται, είναι μια άριστη μέθοδος πορείας στην ζωή, διότι  δεν αισθάνεται κάποιος στενοχώρια και αρνητικά συναισθήματα. Όχι γιατί τα περισσότερα διέπονται από την ευμένεια της τύχης, αλλά επειδή αυτή η αταραξία , η έλλειψη πάθους(υπό την έννοια αυτού που ορίζουμε ως απάθεια), του παρέχει αυτόματα και ιδιότυπη ανοσία, «ατρωσία», ίσως και πλήρη αναλγησία από σωματικές, ψυχολογικές όσο και ηθικές οδύνες. Άρα πραγματοποιεί το της ζωής ταξίδι με περισσότερα προσόντα και αισθάνεται πιο ισχυρός. Ίσως και πιο ευτυχισμένος;

Είναι όμως έτσι τα πράγματα… ή απλώς έτσι δείχνουν;

Μάλλον έτσι δείχνουν. Γιατί αυτός ο οποίος είναι ανίκανος να αισθανθεί την οδύνη, τον πόνο, το της ψυχής άχθος, την θλίψη, εξίσου ανίκανος είναι να αισθανθεί και την χαρά, την γαλήνη, την  πνευματική τέρψη, πόσο μάλλον την ευτυχία. Γιατί η χαρά και η στενοχώρια, η ευτυχία και η θλίψη είναι ψυχολογικές καταστάσεις με δεδομένη την αλληλουχία τους στην ζωή και όπως όλα δεικνύουν, η μία προϋποθέτει και την ύπαρξη της άλλης. Αν μιλούσαμε με ραδιοερασιτεχνικούς -  ηλεκτρονικούς όρους, θα μπορούσαμε να πούμε πως ο ψυχισμός των ανθρώπων εκείνων που είναι καλός αγωγός της θλίψεως και της οδύνης, είναι εξίσου καλός αγωγός της χαράς και της ψυχικής ευχαρίστησης. Για το όλο θέμα βέβαια υπερθεματίζει κατά περίπτωση και η επιστήμη της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κοινωνιολογίας, αλλά και άλλων κλάδων, ενώ η φιλοσοφία έχει εκδώσει την επί του θέματος ετυμηγορία της, πρώτη χρονικά.

Μάλλον αξίζει ιδιαιτέρας λύπησης όχι τόσο κάποιος που ζει με ένταση τα της ζωής δύσκολα, όσο εκείνος ο οποίος λόγω της απάθειας του ζει άτονα, άχρωμα και άγευστα, τις ευχαριστήσεις και τα ευγενή ενδιαφέροντα όσο και συναισθήματα που ο βίος προσφέρει. Στην περίπτωση κατά την οποία η ψυχική αναισθησία, η ασυγκινησία, η αναλγησία, η αταραξία, η απάθεια και η πνευματική ακινησία, θα ήταν οι μοναδικές και στοχευόμενες προϋποθέσεις κατακτήσεως της ανθρώπινης ευτυχίας, τότε οι νεκροί οι έχοντες αυτές τις προϋποθέσεις θα έπρεπε να θεωρούνται ως οι μοναδικοί κατακτητές της απόλυτης ευτυχίας!

Βεβαίως μπορεί κάποιος να επιχειρηματολογήσει, προβάλλοντας τον ισχυρισμό πως ο έχων την ιδιότητα να αντιδρά με απάθεια μόνο στα δυσάρεστα, πράττοντας το αντίθετο(αντιδρώντας με  ευαισθησία) στα ευχάριστα είναι η χρυσή τομή.

Όμως και σε αυτή την θεωρητική (και ίσως σπάνια έως ανύπαρκτη) περίπτωση, δεν θα μπορούσαμε να αποδεχτούμε ότι μιλούμε για ιδανική περίπτωση. Πως θα ήταν δυνατόν π.χ. να αισθανθεί κάποιος στα μύχια της ψυχής του την ευτυχία, εφόσον δεν αισθάνθηκε ποτέ την αντίθετη ψυχική κατάσταση, άρα μην έχοντας τα απαραίτητα μέσα προς σύγκριση;

Αφήστε και την άποψη που έχει λεχθεί από ικανό αριθμό επιστημόνων και φιλοσόφων, η οποία αναφέρει πως ίσως και να μην είναι και τόσο ευτυχές το  γεγονός να μην έχει σφυρηλατήσει κάποιος τον χαρακτήρα του μέσω των δοκιμασιών της πραγματικής ζωής.

Ίσως διότι καμιά φορά τα δάκρυα, κάνουν πιο διαυγή τα βλέμματα, προσφέροντας περισσότερη καθαρότητα και ευκρίνεια στα μάτια,  διασκορπίζοντας της ζωής τις αυταπάτες.

Μια ολοκληρωμένη, πλήρη με ποιότητα και σκοπό ζωή, συνυφαίνεται και με δυσκολίες.

Άλλωστε, είναι η ζωή περιπέτεια. Η περιπέτεια εκ της φύσεώς(και εξ ορισμού) της εμπεριέχει και κινδύνους ταλαιπωρίες εναλλαγή της τύχης, απρόοπτα κτλ. Ζωή χωρίς όλα αυτά τι περιπέτεια θα ήταν; Τι  είδους ζωή θα ήταν;

Επιπρόσθετα να υπογραμμίσουμε πως στον προσωπικό μας βίο θα πρέπει να είμαστε πρωταγωνιστές και όχι κομπάρσοι.

Τελικά απόλυτα απαθής (και ζωντανός) άνθρωπος, θαρρώ πως δεν υπάρχει. Ο βαθμός της ασυγκινησίας, της αταραξίας, ή  του παχυδερμισμού του καθενός αν θέλετε,  βρίσκεται σε συνάρτηση  αντίστροφης σχέσεως με τον βαθμό ζωτικότητος, της δύναμης για ζωή, κίνησης και δράσης, της ακμαιότητας, του πνευματικού σφρίγους. Πιο απλά όταν παρατηρείται απουσία ευαισθησίας σίγουρα υφίσταται  και απουσία ζωτικότητος, απουσία ζωής. Ό άνθρωπος δεν πρέπει, δεν θέλει και δεν μπορεί να γίνει μηχανή.

Αλήθεια  απαράβατη επί του πρακτέου μοιάζει να  είναι, πως όσο περισσότερο κανείς αισθάνεται  την χαρά και το αντίθετό της τόσο περισσότερο μεγαλώνει(ποιοτικά) το εύρος της ύπαρξή του.

Τόσο περισσότερο ζει.

Η δοξασία που προσπαθεί να διαβεβαιώσει πως η απάθεια ευνοεί την μακροβιότητα είναι λανθασμένη. Εξάλλου το πόσο θα  ζήσουμε, ίσως (ή μάλλον πιθανότατα), ορίζεται από την νεότητα των ιστών των εσωτερικών οργάνων και των νευρώνων μας, που καθορίζεται με ποιο τρόπο θα ζήσουμε και όχι από την μέτρηση των γήινων χρόνων. Κατά μια  άλλη ερμηνεία, από την ποιότητα που προσδίδουμε σε αυτά τα γήινα χρόνια. Και αυτή η ενέργεια είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση, που εξελισσόμενη γίνεται και κοινωνική.

Τόσο απλά.

Αλλά και στην περίπτωση κατά την οποία η αταραξία της απάθειας θα συνέβαλλε στην παράταση της ζωής θα μετρίαζε την έντασή της.

Όμως εμείς οι Έλληνες, θέλω να πιστεύω, νοιώσαμε από  παλιά τον έρωτα, ο οποίος μετουσιώθηκε σε αγάπη, για αυτό τον τρόπο ζωής που παντρεύτηκε την λεβεντιά.

Και η αγάπη δεν ξεχνιέται!