Η τέχνη και η τεχνική του φόβου - Της Ρίτσας Μασούρα

Η 11η Σεπτεμβρίου έγινε ο εφιάλτης που ξύπνησε τους Αμερικανούς από το επιπόλαιο, αν όχι ολέθριο δεκάχρονο όνειρο. Ο  φόβος οδήγησε τον κόσμο στην εγρήγορση, τον πόνο, την αποφασιστικότητα, ακόμη και την αγάπη. Κατέστησε και πάλι δυνατή την ηθική και ενσυνείδητη δράση. Για λίγο βεβαίως, γιατί ο άνθρωπος επιστρέφει γρήγορα σε κλασσικές θέσεις. Η ιστορία του φόβου, όμως, είναι συνυφασμένη με τη φύση μας, είτε κάποιοι εγκλωβίζονται τη θεολογική έννοια του, είτε κάποιοι αντιλαμβάνονται τη ζωή ως συνυφασμένη με το φόβο της απώλειας, της καταπίεσης ή της παρακμής.

Υφίσταται όμως και ο πολιτικός φόβος. Αυτός είναι ο χειρότερος. Γεννάται, μεγαλώνει και διεισδύει σιγά σιγά στα κύτταρα μας μέχρις ότου συντελεστεί ως έμμεσος τρόπος υποταγής. Την εποχή των μνημονίων η χώρα μας ζει καθημερινά υπό καθεστώς φόβου που αφορούν την ατομική ζωή ενός εκάστου εξ ημών. Βασικά αγαθά, βασικές συνήθειες, ακόμη και βασικές σκέψεις γίνονται βορά στην υπό μορφή υποδόριων ενέσεων φοβιστική πολιτική. Είναι σαν ένας αλήτης στο δρόμο τη νύχτα να σου βάζει το μαχαίρι στο λαιμό κι εσύ σχεδόν διαλυμένος από το φόβο δίδεις γη και ύδωρ στον νυχτερινό απρόσκλητο επισκέπτη.

Στην πολιτική ζωή τα πράγματα δεν είναι πολύ διαφορετικά. Η καταφυγή στο φόβο συναντάται παντού, συναντάται συχνά στις ευνομούμενες κοινωνίες και δεν ειναι παρά ενα ψυχρό, αιχμηρό εργαλείο στα χέρια των πολιτικών – κυβερνώντων. Αυτή την περίοδο του τρίτου μνημονίου, ο φόβος ξεπερνά πολλούς από μας και παρ’ ότι έχουμε ακόμη σώας τας φρένας και πιστεύουμε ότι λειτουργούμε φυσιολογικά, στην πραγματικότητα διανύουμε τη μικρή τελικά απόσταση που μας χωρίζει από τον ολοκληρωτισμό της πολιτικής του φόβου. Και παρ ότι νομίζουμε ότι περπατάμε με το κεφάλι ψηλά στους δρόμους, ο απρόσπέλαστος φόβος της σημερινής και αυριανής ανασφάλειας που δεν εχει να κάνει με το μεταφυσικό μας είναι εδώ δίπλα μας, κάτι σαν σαλεμένος εχθρός. Δείτε πώς οι πολιτικοί επιτίθενται πλέον καθημερινά εναντίον οποιουδήποτε (συνήθως δημοσιογράφου, αλλά όχι απαραίτητα) τολμά να εκφράσει διαφορετική από τη δική τους άποψη. Επιτίθενται κατά μέτωπον για να σε γονατίσουν, να σου απαγορεύουν να γράφεις ελεύθερα, να σχολιάζεις κατά βούληση, σε οδηγούν σε πειθαρχικά κατευθυνόμενα συμβούλια και στο τέλος της μέρας αναρωτιέσαι αν αξίζει τον κόπο να φθείρεις τις δυνάμεις σου και να εγκλωβίζεσαι στο φόβο μέσω του οποίου σε αποδομούν. Λες, ας τα παρατήσω. Αλλά τότε τί; Θα έχεις ηττηθεί κατά κράτος; Και θα είναι αυτό μια κάποια λύση, βολική, αλλά για ποιον; Για τον εαυτό σου; Αν δεν μπορείς, απλώς κάνε στην άκρη. Αν έχεις κότσια όμως, προσπάθησε. Δεν ξέρεις πόσες δυνάμεις εκλύονται τι στιγμή που τις χειάζεσαι.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρεϊμόν Αρόν έλεγε ότι ο φόβος αποτελεί αρχέγονο και επομένως υπο-πολιτικό συναίσθημα. Εδώ ακριβώς βρισκόμαστε εμείς. Στον αστερισμό του πολιτικού φόβου, ο οποίος όμως δεν μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο ενός ηθικού ή πολιτικού επιχειρήματος. Αντί λοιπόν να αναλύουμε όσα δεν κατέχουμε, τουλάχιστον ας συσπειρωθούμε, χωρίς να πέσουμε στην παγίδα του φιλελευθερισμού του φόβου. Ας σπάσουμε το καλούπι που μας ετοιμάζουν μέσω του διδακτισμού της τρομοκρατίας του λόγου και της καθυποταγής στον υπερθετικό φόβο. Ο δρόμος της ελευθερίας του ατόμου είναι όχι απλώς δύσκολος, είναι αγκαθωτός. Αναρωτηθείτε αν αξίζει τον κόπο.

Newsroom/globalview.gr