Επαναστάσεις, πραξικοπήματα και κινήματα… - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Από το 1831 εως το 1975, έγιναν 24 εξεγέρσεις, άλλες σωτήριες, άλλες καταστροφικές και κάποιες κατεστάλησαν...

Φωτο: Δ. Ιωαννίδης, ο τελευταίος κινηματίας

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

Μετά την Επανάσταση του 1821, στην  ελεύθερη πλέον Ελλάδα, πραγματοποιήθηκαν 24 εξεγέρσεις, άλλες « για ν’ αλλάξουν τη μοίρα της», άλλες «να την σώσουν» από κινδύνους που την απειλούσαν… Και ανάλογα με τις… συμπάθειες που είχει κάποιος προς αυτές, τις χαρακτήριζε «Επανάσταση», «Κίνημα» ή «Πραξικόπημα». Και ενθυμούμαι στην δίκη των πρωταιτίων της 21ης Απριλίου, τον κατηγορούμενο Στυλιανό Παττακό, να ρωτά τον πρόεδρο του Πενταμελούς Εφετείου Γιάννη Ντεγιάννη: «Διατί το κίνημα μας το ονομάζετε πραξικόπημα και εκείνα των λεγομένων Δημοκρατικών, Επανάσταση; Εις τι διαφέρουν;» Ας δούμε ποια ήταν:

1) Κίνημα 1831: Ανταρσία του Ναυτικού κατά του κυβερνήτη Καποδίστρια. Πυρπόληση του Ναυστάθμου στον Πόρο.

2)Επανάσταση 3-9-1843: Οι συνταγματάρχες Καλλέργης και Μακρυγιάννης (κουμπάρος του Όθωνα, βάπτισε τον γιο του) με λαό και στρατό έξω από τα Ανάκτορα, απαίτησαν Σύνταγμα και  ο βασιλιάς το παραχώρησε.

Φωτο: Λαός και Στρατός έξω από τα ανάκτορα ζητούν από τον Όθωνα Σύνταγμα

3) Έξωση ΄Οθωνα 12-10-1862:  Στρατιωτική εξέγερση υπό τον Θεόδωρο Γρίβα και τον πρωθυπουργό Βούλγαρη, κήρυξαν έκπτωτο τον βασιλιά ΄Οθωνα...

4)Επανάσταση Στρατιωτικού Συνδέσμου, 15-8-1909: Έγινε από τον συνταγματάρχη Νικόλαο Ζορμπά στου Γουδή, με όρους που έγιναν δεκτοί: Απομάκρυνση των πριγκίπων από το Στρατό, κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και πρόσκληση του Ελευθερίου Βενιζέλου να αναλάβει ηγετικό ρόλο.

5)Κίνημα υποπλοίαρχου Τυπάλδου, 15-10-1909: Κινητοποίησε δυνάμεις, λόγω αντιδικίας με το υπουργείο Ναυτικών  για τις προαγωγές και αποστρατείες αξιωματικών. Κατεστάλη με 4 νεκρούς.

6)Κίνημα Εθνικής Αμύνης, 17-8-1916: Ο Ελ. Βενιζέλος με τον στρατηγό Δαγκλή και τον ναύαρχο Κουντουριώτη, σχημάτισαν κυβέρνηση  στη Θεσσαλονίκη συμμαχώντας με την Αντάντ εναντίον της ουδετερότητος του βασιλιά Κωνσταντίνου.

7)Επανάσταση Πλαστήρα- Γονατά 11-9-1922:  Έγινε μετά την Μικρασιατική καταστροφή, για τιμωρία των ενόχων και ικανοποίηση του λαϊκού αισθήματος. Εκτελέστηκαν στου Γουδή οι πολιτικοί Γούναρης, Πρωτοπαπαδάκης, Θεοτόκης, Στράτος, Μπαλτατζής, και ο αρχιστράτηγος Χατζανέστης.

Φωτο: Η Αναγέννηση της Ελλάδος, από την Επανάσταση στου Γουδή

8)Κίνημα Λεοναρδόπουλου- Γαργαλίδη- Ζήρα, 22-10-1923: Μεταξικό κίνημα, κατεστάλη στη Θεσσαλονίκη από τον Κονδύλη και στην Κόρινθο, από τον Πάγκαλο.

9)Κίνημα  πλοιάρχου Κολιαλέξη 21-8-1924: Οδήγησε πλοία από τον Πόρο στον Πειραιά, και πίεσε τον υπουργό Χατζηκυριάκο να μην επαναφέρει αξιωματικούς που αποστράτευσε.

10)Δικτατορία Παγκάλου, 25-6-1925: Με 28 στρατιώτες από το Ρούφ, ανέτρεψε την Κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και κήρυξε δικτατορία.

11) Α΄ Κίνημα Κονδύλη, 22-8-1926:  Ανέτρεψε τη δικτατορία Παγκάλου, τον συνέλαβε στις Σπέτσες, και επανέφερε τον Κουντουριώτη στην προεδρία.

12)Κίνημα Πλαστήρα, 6-3-1933: Με μονάδες εμπόδισε τον νικητή των εκλογών Τσαλδάρη να σχηματίσει κυβέρνηση. Ο Βενιζέλος τα μεσάνυχτα του είπε ψυχρά: «δεν έχεις τα κότσια να γίνεις Μουσολίνι». Απέτυχε, άφησε δέκα νεκρούς και διέφυγε στη Γαλλία.

13)Κίνημα Βενιζέλου, 1-3-1935: Κατεστάλη από τον στρατηγό Κονδύλη. Ο Βενιζέλος, διέφυγε στην Ιταλία με πλοίο που διέθεσε ο Μουσολίνι. Πολλοί αξιωματικοί αποτάχθηκαν, τρείς εκτελέστηκαν (Παπούλας, Κοιμήσης, Βολάνης)

14) Β΄ Κίνημα Κονδύλη, 10-10-1935:  Οι επιτελάρχες Παπάγος, Ρέππας, Οικονόμου, καθαιρούν στην Κηφισίας τον πρωθυπουργό Τσαλδάρη, αναλαμβάνει αντιβασιλεύς ο Κονδύλης, και με δημοψήφισμα στις 3-11-1935 επαναφέρει τη βασιλεία.

Φωτο: Ο στρατηγός Κονδύλης, με πολλές συμμετοχές σε κινήματα,  ανατροπές και καταστολές, παρακαλεί τον Άγιο Πέτρο να τον αφήσει να κατέβει για να πάρει μέρος… (σκίτσο εποχής του Σ. Καστανάκη)

15) Δικτατορία 4-8-1936: Την επέβαλε ο Ιωάννης Μεταξάς, μετά την κήρυξη γενικής απεργίας από το ΚΚΕ, που καλούσε με τον «Ριζοσπάστη» λαό και Στρατό να πάρουν την εξουσία…

16) Κίνημα Χανίων 28-7-1938: Έγινε από τον Αριστομένη Μητσοτάκη στα Χανιά και κατεστάλη.

17) Δεκεμβριανά 4-12-1944: Παρά την κυβερνητική απαγόρευση ΕΑΜίτες επιτέθηκαν με χειροβομβίδες  στο σπίτι του  πρωθυπουργού Παπανδρέου (Βασ. Σοφίας 4), σκότωσαν αστυνομικούς, επιτέθηκαν να καταλάβουν υπουργεία και ο Παπανδρέου διέταξε την Αστυνομία να τους διαλύσει βιαίως. Δεκάδες οι νεκροί…

18) Κομμουνιστικό Κίνημα 31-3-1946: Το ΚΚΕ αρνείται να λάβει μέρος στις εκλογές και ο Ζαχαριάδης από τη Θεσσαλονίκη διατάζει τον ΕΛΑΣ να επιτεθεί στη Χωροφυλακή Λιτοχώρου. Σκότωσαν  23 χωροφύλακες που τηρούσαν την τάξη στις εκλογές. Αρχή Εμφυλίου Πολέμου…

19) Κίνημα ΙΔΕΑ, 31-5-1951: Έγινε από τον ταξίαρχο Χρηστέα, όταν παραιτήθηκε ο στρατάρχης Παπάγος. Κατεστάλη με την κραυγή  του Παπάγου «Διαλυθείτε» κι ένα χαστούκι του στρατηγού Δόβα σε κινηματία συνταγματάρχη…

20) Κίνημα Παπαδόπουλου- Παττακού- Μακαρέζου 21-4-1967:  Ανέτρεψαν την κυβέρνηση Παν. Κανελλόπουλου που οδηγούσε τη χώρα σε εκλογές. Η τριανδρία καταδικάστηκε το 1975 εις θάνατον και 15 αξιωματικοί σε διάφορες ποινές.

21) Βασιλικό Κίνημα 13-12-1967: Έγινε από τον Κωνσταντίνο και στρατηγούς για να ανατρέψει τον Παπαδόπουλο. Απέτυχε, απώλεσε τον θρόνο του, διέφυγε στην Ιταλία, ενώ πολλοί αξιωματικοί αποτάχθηκαν.

22)Κίνημα Ναυτικού 22-5-1973: Το αντιτορπιλικό «βέλος» με κυβερνήτη τον πλοίαρχο Παπά στασίασε, διέφυγε στην Ιταλία, ενώ στην Αθήνα, οι κινηματίες  πολιτικοί και αξιωματικοί συνελήφθησαν.

23)Κίνημα Ιωαννίδη, 25-11-1973: Ανέτρεψε τον  Παπαδόπουλο, γιατί… «παρέκλινε από τις αρχές της 21ης Απριλίου» και θα διενεργούσε εκλογές.

24)Κίνημα «Πιζάμας», 24-2-1975: Μετείχαν Ιωαννιδικοί αξιωματικοί για να ανατρέψουν την κυβέρνηση Καραμανλή, κατεπνίγη από τον υπουργό Αμύνης Ευάγγελο Αβέρωφ..

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη Real News