Με την σιωπή μας βολεύονται όλοι … δικοί μας και ξένοι! - Του Ντίνου Αυγουστή

Δεν θα τους κάνουμε όμως τη χάρη!

Φωτο: Χαρίτα Μάντολες

Ήταν, ίσως, η πιο σπουδαία εκδήλωση που διοργανώθηκε από της ιδρύσεως του Συλλόγου Κυπρίων Νομού Λάρισας μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων. Για πρώτη φορά βρέθηκαν στην πόλη μας πέντε σπουδαίες προσωπικότητες της Κύπρου. Το Σύμβολο του αγώνα επιστροφής Χαρίτα Μάντολες, μαζί με την ξαδέλφη της Ελένη Ευθυμίου, αυτόπτες μάρτυρες και οι δύο των εν ψυχρώ εκτελέσεων των δικών τους ανθρώπων από του τούρκους, η ηρωίδα Δασκάλα των κατεχομένων Ελένη Φωκά, η πολυβραβευμένη συγγραφέας και ποιήτρια Ευρυδίκη Περικλέους Παπαδοπούλου και ο καταξιωμένος ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πέτρος Παπαπολυβίου. Πέντε σπουδαίοι άνθρωποι που με την καθημερινή δράση τους δίνουν ελπίδα και προοπτική στο δύσκολο αγώνα απελευθέρωσης της κατεχόμενης γης μας.

Σκοπός της επίσκεψης τους ήταν η παρουσίαση του βιβλίου της Ευρυδίκης Περικλέους Παπαδοπούλου «Ως αληθώς, η ζωή της Χαρίτας Μάντολες», που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο του Λαζάρου στην αίθουσα της ΓΕΧΑ (Γονέων Ένωση Χριστιανική Αγωγή). Η παρουσίαση του βιβλίου εξελίχθηκε σε μια πραγματική μυσταγωγία που καθήλωσε όσους την παρακολούθησαν. Η συναισθηματική φόρτιση έσμιξε με την οργή των παρευρισκομένων που φαίνονταν να μην πιστεύουν σ’ αυτά που άκουγαν! Το ακροατήριο αμίλητο και βουρκωμένο. Το δάκρυ κύλισε απ’ όλα τα πρόσωπα που έμειναν καρφωμένα στη μορφή της Χαρίτας, καθώς  διηγείτο με μια απίστευτη ψυχραιμία τα φρικτά μαρτύρια της.

Ιστορίες αφόρητου πόνου που κρατήθηκαν επίτηδες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ήρθαν να ξυπνήσουν ξανά τους εφιάλτες από εκείνη την απίστευτη προδοσία που άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους. Ο λόγος της Μάντολες χριστιανικός, ελληνικός, σπαρτιάτικος, αληθινός, διεκδικητικός, αγωνιστικός. Με φωνή στεντόρεια και πείσμα αχαλίνωτο για αγώνα ελευθερίας. Η Χαρίτα Μάντολες, μορφή μοναδική, μορφή ταπεινή, με σθένος ανυπέρβλητο και φυσιογνωμία αρχαιοπρεπή. Μαζί της πάντα η Ελένη Φωκά που τις ενώνει το ίδιο πάθος για την σκαλωμένη πατρίδα, η δράση των οποίων ενοχλεί αφάνταστα το προσκυνημένο πολιτικό κατεστημένο που θα τις προτιμούσε κλεισμένες στους τέσσερεις τοίχους του σπιτιού τους, βουβές και παραιτημένες. Η σιωπή μας, δεν βολεύει μόνο τους ξένους δυστυχώς! Σημεία των καιρών βλέπετε (η Αθήνα αγνοεί ακόμα και την ύπαρξη αυτών των σύγχρονων εθνικών ηρωίδων)!

Μια συνάντηση που άργησε κάτι περισσότερο από μισό αιώνα

Η παρουσία της Χαρίτας Μάντολες και της Ελένης Ευθυμίου στη Λάρισα έδωσε την αφορμή για μια σπουδαία συνάντηση που άργησε για κάτι περισσότερο από μισό αιώνα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από τη αρχή. Γύρω στο 1875, γεννιέται στον Καραβά της Κερύνειας ο αδελφός του παππού της Χαρίτας και της Ελένης, Γρηγόριος Σπανούδης. Ο Σπανούδης Γρηγόρης σπούδασε στην Παιδαγωγική Σχολή Κύπρου. Αργότερα ήρθε στην Ελλάδα για να συμμετάσχει (ως εθελοντής στρατιώτης) στον απελευθερωτικό αγώνα του Έθνους στους βαλκανικούς πολέμους κατά των Οθωμανών. Μετά το τέλος του πολέμου διορίσθηκε ως φιλόλογος, πρώτα στην Κοζάνη και έπειτα στη Λάρισα (διετέλεσε Γυμνασιάρχης του Α΄ Γυμνασίου Λαρίσης), όπου έκανε την οικογένεια του αποκτώντας τρία παιδιά. Ο αείμνηστος Σπανούδης Γρηγόρης ήταν ένας εξαίρετος Δάσκαλος που αγαπούσε το επάγγελμα του και το αντιμετώπιζε κυρίως από την ανθρωπιστική και παιδαγωγική του πλευρά. Η τοπική κοινωνία διέκρινε τον κ. Γρηγόρη όχι μόνο για την πορεία και το έργο του δασκάλου, αλλά κυρίως για τη συνολική του προσφορά. Ο ίδιος ήταν πάντα πρόθυμος να συνεισφέρει και να στηρίξει ηθικά όποιον το χρειαζόταν. Οι μαθητές του τον λάτρευαν και αποτελούσε πρότυπο γι αυτούς. Η ανιδιοτελής προσφορά και αλληλεγγύη που έδειχνε ήταν καθοριστικές παράμετροι για να τον κάνουν να διακριθεί και να τιμηθεί από την κοινωνία της Λάρισας. Έτσι με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού συμβουλίου προκειμένου να τιμήσουν τον Γρηγόρη Σπανούδη για το διδακτικό, Εθνικό και κοινωνικό του έργο, έδωσαν το όνομα του στην ονοματοδοσία ενός δρόμου της πόλης.

Το πρώτο παιδί του Γρηγόρη Σπανούδη ήταν ο Σπύρος (γεννήθηκε το 1919), που ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, πολέμησε ως εθελοντής στο πόλεμο του ΄40 και πρόσφερε απλόχερα ως μαχητής στρατιώτης και γιατρός από την πρώτη γραμμή του μετώπου. Για τις διακεκριμένες πράξεις του επί του πεδίου της μάχης τιμήθηκε με Πολεμικό Σταυρό Γ΄ Τάξεως! Με την επιστροφή του από το Μέτωπο άσκησε το επάγγελμα του Παιδιάτρου. Οι συμπολίτες του τον σέβονταν και τον τιμούσαν απόλυτα. Ήταν ιδιαιτέρως αγαπητός όχι μόνο για τον επαγγελματισμό που έδειχνε στην δουλειά του, αλλά κυρίως για την κοινωνική του προσφορά και τον ηθικό χαρακτήρα του. Ο Σπύρος Σπανούδης παντρεύτηκε την Αικατερίνη Κοντογιάνη με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά. Τον Γρηγόρη και την Δήμητρα. Ο Γρηγόρης συνεχίζοντας στα ίδια σταθερά βήματα του πατέρα του ασκεί σήμερα το επάγγελμα του Παιδιάτρου στη Λάρισα.

Χαρίτα και Ελένη ήρθαν στην Λάρισα αποφασισμένες να συναντήσουν για πρώτη φορά τα ξαδέλφια τους. Αυτή ήταν η πρώτη κουβέντα που είχαμε καθώς τις υποδεχόμουν στο σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων. Τα πρώτα στοιχεία που μου έδωσαν με έκαναν να υποψιαστώ ότι ο άνθρωπος που έψαχναν δεν ήταν άλλος από τον συνονόματο εγγονό του παππού Γρηγόρη Σπανούδη. Σε λίγο η πρώτη τους συνάντηση ήταν γεγονός. Το κουβάρι της ιστορίας και των αναμνήσεων άρχιζε να ξετυλίγεται. Για τα κατορθώματα των πατεράδων και των παππούδων τους που έφυγαν πριν πολλά χρόνια από την Κερύνεια για να έρθουν μαζί με χιλιάδες άλλους Έλληνες Κυπρίους να πολεμήσουν για την λευτεριά της Μάνας Ελλάδας! Ο πατέρας μου Σάββας Χατζημιχαήλ Τσιάκας, είπε η Ελένη, ήρθε στη Λάρισα να πολεμήσει κατά των Γερμανών, επειδή εδώ ζούσε ο Θείος του Γρηγόρης Σπανούδης και ο γιός του Σπύρος. Τότε που χιλιάδες εθελοντές από την Κύπρο ήρθαν να υπερασπισθούν της ελευθερία της Μάνας Ελλάδας. Συνελήφθη και οδηγήθηκε στις γερμανικές φυλακές όπου υπέστη τα πάνδεινα. Απελευθερώθηκε με το τέλος του πολέμου … O Σάββας Χατζημιχαήλ Τσιάκας μαζί με τον αδελφό της Παναγιώτη, εκτελέστηκαν εν ψυχρώ μπροστά στα μάτια της, στην περιοχή Ελιά της Κερύνειας, στις 21 Ιουλίου 1974, από τους τούρκους (συμμάχους των γερμανών ναζί) εισβολείς.

Η Κερύνεια και ολόκληρη η Κύπρος πάντα επί των επάλξεων για της Μάνας Ελλάδας την ελευθερία. Πρωτοπόροι σε αυτόν τον υπέρ βωμών και εστιών αγώνα οι πρόγονοι της Χαρίτας Μάντολες και της Ελένης Ευθυμίου ... Τίποτε δεν είναι τυχαίο τελικά!

Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή

Καθηγητής στο Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας

Από το Μονάγρι Λεμεσού

a.avgoustis@hotmail.com