Θέατρο: Ζαφείρη Νικήτα, «Φιλάνθρωπο όπλο» - Κριτική Νίκου Μπατσικανή*

Βασισμένο  στο μυθιστόρημα «Ιστορία» του Γιώργη Γιατρομανωλάκη

(Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1983)

Δραματουργική Επεξεργασία - Σκηνοθεσία: Ζαφείρης Νικήτας

Διανομή: Νίκος Ράμμος, Αλεξία Φάλλα

Ήχοι: Σπύρος Εμμανουηλίδης. Φωτισμοί: Σεσίλια Τσελεπίδη

Κοστούμια: Σπύρος Ζαννιάς. Βίντεο teaser: Σιδέρης Νανούδης

Μια οικογενειακή βεντέτα στην Κρήτη, που λαμβάνει χώρα γύρω στα 1928-1931,  με συνεχείς αναφορές στα ιστορικά γεγονότα της εποχής να διαμορφώνουν τον ψυχισμό και τις πράξεις των τριών ηρώων: ενός εμπόρου μεταξιού, της κόρης του και του γαμπρού του. Τα φονικά για λόγους εκδίκησης αποτελούσαν -και παραμένουν, κάπου, κάποτε- συνήθη πρακτική στη Μεγαλόνησο, έχοντας «σφραγίσει» τη ζωή αλλά τα ήθη των κατοίκων της. Πολλές οι συνέπειές τους, να επηρεάζουν -χρόνια μετά- τον βίο και την πορεία πολλών οικογενειών, οι οποίες ενεπλάκησαν σε αυτά, ενταγμένα μέσα στις γενικότερες συνθήκες: συγγενικές, οικονομικές, κοινωνικές. Το «φιλάνθρωπο όπλο» αποδίδει δικαιοσύνη, νομιμοποιεί πράξεις και αθωώνει δολοφόνους; Τι είναι προτιμότερο; Θεία δίκη ή «μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις» από τους παθόντες; Κάποιοι επιλέγουν το πρώτο, άλλοι το δεύτερο. Ο καθένας κάνει τις επιλογές του αναλόγως την περίσταση και το «είναι του». Η δράση, πάντως, έχει συνέπειες, φέρνει αντίδραση, δημιουργεί παρενέργειες… διαμορφώνει συνειδήσεις.

Ο σκηνοθέτης Ζαφείρης Νικήτας θέλησε να αποδώσει την αίσθηση των συμβάντων, και τα κατάφερε, ανεβάζοντας μια καλοκουρδισμένη παράσταση, όπου οι δυο πρωταγωνιστές κινούνται σε συγκεκριμένη, αισθαντική «φόρμα». Επιλεγμένοι ήχοι και συμβολικές κινήσεις  -δοσμένες με χορευτικές φιγούρες- έδωσαν μια σχεδόν σουρεαλιστική αναπαράσταση των πραγματικών γεγονότων. Η παραστατικότητα αυτή, σε συνδυασμό με την αφήγηση και τον Λόγο αποτελούν τα κλειδιά της σκηνοθετικής γραμμής, εκτελεσμένα με άψογο τρόπο από τους δυο νέους και ταλαντούχους ηθοποιούς: Νίκο Ράμμο και Αλεξία Φάλλα. Οι συνεχείς αναφορές στον Ελευθέριο Βενιζέλο να συνοδεύονται από τους μεταλλικούς κάλυκες των όπλων, η στάση που παίρνει ο επίδοξος φονιάς πριν ρίξει, το σημάδεμα του θύματος, ο σχεδιασμός της πράξης, οι αδηφάγες κάμπιες που παράγουν μετάξι αλλά και οικονομική ευμάρεια ή καταστροφή ίσως  -όταν σαρώνουν, στο πέρασμά τους-  οι πεταλούδες–ψυχές, όλα αυτά συνθέτουν την ατμόσφαιρα, στον υπόγειο χώρο, όπου το σκηνικό απουσιάζει, αλλά υποκαθίσταται από τις ερμηνείες. Σίγουρα, ιδιαίτερη κι ευρηματική παράσταση, που είχα την τύχη να απολαύσω την ίδια βραδιά με τον συγγραφέα Γιώργη Γιατρομανωλάκη, του οποίου -δεν το κρύβω- παρακολουθούσα τις αντιδράσεις, στην αναπαράσταση των παθών που λάμβαναν χώρα με «αφαιρετικό»  -του κειμένου του-  τρόπο. Τα συγχαρητήρια είναι το ελάχιστο που θα απένεμα στους συντελεστές, καθώς μια «συγχρονισμένη και ονειρική» τελετουργία, όπου έπαιξαν σημαντικό ρόλο: φωτισμός, ήχοι και εικόνες, φαντάζομαι πως είναι αποτέλεσμα μεγάλου μόχθου και πολύ χρόνου από όλους.

«Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων» Κύπρου 91Α, Κυψέλη

Απρίλιος 2016

*Νίκος Μπατσικανής, συγγραφέας – ποιητής