Θέατρο: Μάνου Καρατζογιάννη, "Για την Ελένη" - Κριτική Νίκου Μπατσικανή*

Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Μάνου Ελευθερίου «Η γυναίκα που πέθανε δυο φορές»

Κείμενο - σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης

Σκηνικό: Γιάννης Αρβανίτης. Κουστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη. Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Πούλιος

Διανομή: Μαρία Κίτσου, Σπύρος Κυριαζόπουλος

Έργο που βασίζεται στο μυθιστόρημα του Μάνου Ελευθερίου «Η γυναίκα που πέθανε δυο φορές» (Μεταίχμιο, 2006) κι αφορά την Ελένη Παπαδάκη και το τραγικό τέλος της, στα Δεκεμβριανά του 1944. Η Ελένη Παπαδάκη, καταγόμενη από εύπορη οικογένεια, υπήρξε ιδιαίτερα καλλιεργημένη ηθοποιός, γλωσσομαθής και με καλές μουσικές σπουδές στο «Ωδείο Αθηνών». Ερμήνευσε σημαντικούς ρόλους στα μεγάλα αθηναϊκά θέατρα των κορυφαίων -τότε- θιασαρχών (1925-32): Αιμίλιου Βεάκη, Κυβέλης, Μαρίκας Κοτοποπούλη και Σπύρου Μελά. Στη συνέχεια προσελήφθη ως βασικό στέλεχος του «Εθνικού Θεάτρου»  όπου, παρά τη ζήλεια που προξένησε σε ορισμένους συναδέλφους της, λόγω του μεγάλου ταλέντου αλλά και του τρόπου ζωής της, κέρδισε πρώτους ρόλους,  τους οποίους σφράγισε με την ερμηνεία της ως: Έλα Ρεντχάιμ στον «Ιωάννης Γαβριήλ Μπόργκμαν» του Ίψεν σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Ερσίλια Ντρέι στο «Να ντύσουμε τους γυμνούς» του Πιραντέλο,  Κλυταιμνήστρα στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, στην ιστορική παράσταση του Δημήτρη Ροντήρη - που εγκαινίασε την αναβίωση της τραγωδίας στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου- αλλά και τους επώνυμους ρόλους σε: «Αντιγόνη», «Ιφιγένεια εν Ταύροις» και «Εκάβη», που υπήρξε η τελευταία εμφάνισή της στη σκηνή τη σεζόν 1943/1944.

Έμοιαζε με Πρωταπριλιάτικο ψέμα να παρακολουθήσω τη θαυμάσια αυτή παράσταση την Πρωταπριλιά του 2016 -παίχτηκε μόνο για ένα βράδυ- καθισμένος ανάμεσα σε δεκάδες γνωστούς ηθοποιούς, σκηνοθέτες και συγγραφείς, με πρώτον και καλύτερον τον μεγάλο μας δημιουργό Μάνο Ελευθερίου. Μα όχι μόνο, αλλά κι επειδή είχα την τύχη να παρακολουθήσω  -για πρώτη φορά- την τόσο ταλαντούχα Μαρία Κίτσου («Βραβείο Μελίνα Μερκούρη» 2012, για την ερμηνεία στα «Ορφανά» του Ντένις Κέλι, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, παιγμένο στο «Θέατρο του Νέου Κόσμου» και υποψήφια για την ίδια διάκριση το 2008, για την ερμηνεία της στην παράσταση «Στον βυθό» του Μαξίμ Γκόρκι, σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη, που είχε ανέβει στο «Εθνικό Θέατρο»). Τυχερός και για το έργο και την παράσταση που μας χάρισε ο Μάνος Καρατζογιάννης, ο οποίος δεν αρκέστηκε στην ιστορική αποτύπωση των γεγονότων, αλλά μετέφερε όλο το κλίμα του Εμφυλίου στη σκηνή, φωτίζοντας και την εκλεκτή Ελένη Παπαδάκη, που πλήρωσε το τίμημα να είναι πολύ ταλαντούχα, ιδιαίτερη και ξεχωριστή, μα και λόγω του μίσους της εποχής, περιόδου με θύματα χιλιάδες συμπατριώτες μας και συνέπειες-πληγές χαίνουσες για χρόνια στον λαό και τη χώρα μας, ΤΙΜΗΜΑ ΑΤΙΜΗΤΟ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ.

Ο Σπύρος Κυριαζόπουλος στον ρόλο του αντάρτη - δεσμοφύλακα, αλλά -κυρίως- τα υπέροχα κουστούμια της Βασιλικής Σύρμα, όπως και το λειτουργικό σκηνικό του Γιάννη Αρβανίτη, οι φωτισμοί της Μαρίας Μαραγκουδάκη και η μουσική επιμέλεια του Γιώργου Πούλιου, όλοι, συνετέλεσαν στη μαγική βραδιά για την άδικα χαμένη μεγάλη μας πρωταγωνίστρια, γεγονός που επιβεβαίωσαν το παρατεταμένο χειροκρότημα αλλά και οι επευφημίες των θεατών, στο τέλος.

[ Για την ιστορική μνήμη, αναφέρω ότι τα μέλη της «Εθνικής Πολιτοφυλακής» που τη δολοφόνησαν, στις 21 Δεκεμβρίου του 1944, αργότερα δικάστηκαν και εκτελέστηκαν από το ίδιο το «ΕΑΜ» για την πράξη τους, πράξη που και το «Κ.Κ.Ε.» καταδίκασε. Το πτώμα της, ριγμένο σε ομαδικό τάφο, βρέθηκε κι αναγνωρίστηκε στις 26 Ιανουαρίου 1945. Όμως, ποτέ δεν επιβεβαιώθηκαν τα ονόματα όσων την κατηγόρησαν -ψευδώς- ως συνεργάτιδα των Γερμανών κι ερωμένη του κατοχικού πρωθυπουργού Ιωάννου Ράλλη, ενώ η αλήθεια είναι  πως η Ελένη Παπαδάκη  είχε κάποιες επαφές μαζί τους, προκειμένου να ζητήσει χάρη για φυλακισμένους ή καταδικασμένους σε θάνατο Έλληνες πατριώτες, λόγω της επιρροής που ασκούσε, αφού όλοι τη θαύμαζαν και την εκτιμούσαν, ακόμα και στο εξωτερικό όπου είχε παίξει κι εντυπωσιάσει. ]

«Εθνικό Θέατρο - Πειραματική Σκηνή 1, Σκηνή Κατίνα Παξινού»

Πανεπιστημίου 48, Αθήνα

Παρασκευή, 1η Απριλίου 2016

*Νίκος Μπατσικανής, συγγραφέας - ποιητής