Το μεγάλο ψαλίδι: Πώς οι συντάξεις γίνονται φιλοδωρήματα

Οι εξοντωτικές μειώσεις των τελευταίων ετών και η αύξηση των ορίων ηλικίας στο ασφαλιστικό σύστημα επιδείνωσαν το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων

Από 20% έως και άνω του 50% μειώθηκαν οι συντάξεις των συνταξιούχων μέσα από 13 συνεχείς ειδικές ή άλλες πρόσθετες εισφορές - περικοπές που επιβλήθηκαν από όλες τις κυβερνήσεις τα τελευταία χρόνια, σε σημείο που πλέον να αποτελούν φιλοδωρήματα! Από τις βάρβαρες μειώσεις των συντάξεων και την αύξηση των ορίων ηλικίας το ασφαλιστικό σύστημα επιδεινώθηκε το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων. Παρότι δε το σύστημα εξοικονόμησε κάποιους πόρους, αυτοί απορροφήθηκαν από τις απώλειες από την ανεργία, την εισφοροδιαφυγή και τον γοργό ρυθμό αύξησης των συνταξιούχων. Τονίζεται ότι σήμερα τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας δείχνουν ότι οι 6 στους 10 συνταξιούχους στη χώρα μας παίρνουν σύνταξη κάτω από 700 ευρώ και μάλιστα το 44,8% των συνταξιούχων παίρνει μηνιαία σύνταξη κάτω από το όριο σχετικής φτώχειας των 665 ευρώ. Οι νέες μειώσεις επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το δραματικό επίπεδο διαβίωσης  των συνταξιούχων ενώ ελλοχεύει ο σοβαρός κίνδυνος και νέων μελλοντικών περικοπών αν δεν υπάρξει οικονομική ανάκαμψη και εισροή νέων πόρων στο ασφαλιστικό σύστημα.

Ειδικότερα στο ΙΚΑ οι συντάξεις των 700 ευρώ (τιμές 2010) έχουν υποστεί μειώσεις της τάξης του 19,9%. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η προσαρμογή στις συντάξεις των 1.500 ευρώ καθώς οι σωρευτικές μειώσεις ανήλθαν στο 32%, ενώ η μείωση εκτινάσσεται στο 47% στην περίπτωση υψηλών συντάξεων, της τάξης των 3.000 ευρώ. Αντίστοιχα, στο Δημόσιο, οι συντάξεις των 1.250 ευρώ έχουν υποστεί σωρευτικά μειώσεις της τάξης του 22,5%. Η μείωση ανέρχεται στο 34,1% στην περίπτωση παροχών 1.875 ευρώ, ενώ ξεπερνά το 50% στις πολύ υψηλές συντάξεις των 3.750 ευρώ, για τις οποίες βέβαια έχουν καταβληθεί αντίστοιχα πολύ υψηλές εισφορές για πολλά χρόνια. Οσο για τις συντάξεις του ΟΓΑ, οι οποίες κόντρα στο κλίμα της εποχής αυξήθηκαν το 2010, μειώθηκαν με την κατάργηση της 13ης και 14ης σύνταξης. Σωρευτικά, οι μειώσεις στις πολύ χαμηλές συντάξεις των αγροτών αγγίζουν το 8,4%.

Η σημερινή κυβέρνηση - παρά τις εξαγγελίες της για την προστασία των χαμηλοσυνταξιούχων - προχώρησε με τον νόμο Κατρούγκαλου σε 18 σοβαρές μειώσεις συντάξεων και επιδομάτων ενώ αύξησε τις ασφαλιστικές εισφορές. Σημειώνεται ότι με το πρόσφατο τρίτο Μνημόνιο έγινε και 12η περικοπή στους ήδη συνταξιούχους (αύξηση εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ). Οι μεγάλες και σημαντικότερες περικοπές που άρχισαν με τον νόμο Κατρούγκαλου και θα συνεχιστούν και το 2017 έχουν ως εξής:

ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ. Στις συντάξεις Σεπτεμβρίου σχεδιάζεται να γίνουν οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις ενώ θα παρακρατηθούν αναδρομικά τριών μηνών. Οπως επισήμανε στον Σκάι ο πρόεδρος του Ταμείου Επικουρικών Συντάξεων Θανάσης Καποτάς, οι επικουρικές συντάξεις για 250.000 δικαιούχους θα μειωθούν από 3% έως και 35%, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Θίγονται κατά κύριο λόγο επικουρικές άνω των 300 ευρώ. Στο στόχαστρο μπαίνουν συντάξεις που υπολογίστηκαν με υψηλό ποσοστό αναπλήρωσης (πάνω από 0,45% κατ' έτος), χωρίς να έχουν καταβληθεί αντίστοιχες εισφορές. Θίγονται κυρίως συνταξιούχοι του ΕΤΕΑΜ, υψηλόμισθοι με 25ετία και άνω, του ΤΕΑΥΝΤΠ (ναυτιλιακοί πράκτορες), του ΤΕΑΥΕΚ (εμποροϋπάλληλοι), των πρώην ΔΕΚΟ, των τραπεζών, του Δημοσίου με 30 έτη και άνω. Σύμφωνα με τις διευκρινίσεις που δόθηκαν από το υπουργείο Εργασίας, για τον υπολογισμό του πλαφόν των 1.300 ευρώ (μεικτά), πάνω από το οποίο αρχίζουν οι μειώσεις στις επικουρικές, θα λαμβάνονται αθροιστικά υπόψη συντάξεις από οποιαδήποτε αιτία (γήρατος, επικουρικές, αναπηρίας, θανάτου) συμπεριλαμβανομένων σε αυτό το ποσό μόνο της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης, της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων και των εισφορών που προβλέπει ο Νόμος 3986 του 2011 (Ειδική Εισφορά Επικουρικής Ασφάλισης, εισφορά σε συνταξιούχους κάτω των 60 που παίρνουν από 1.700 ευρώ και άνω, εισφορά στους συνταξιούχους ΕΤΑΤ). Αντίθετα δεν λαμβάνονται υπόψη τα μερίσματα και τα πάσης φύσεως επιδόματα αναπηρίας. Μετά την αναπροσαρμογή της επικουρικής το άθροισμα του εισοδήματος δεν μπορεί να πέφτει κάτω από 1.300 ευρώ (μεικτά).

ΕΚΑΣ. Από αυτόν τον μήνα δεν το έλαβαν 144.951 συνταξιούχοι, ενώ χιλιάδες είναι εκείνοι που είδαν σημαντική μείωση στο ποσό που περίμεναν να λάβουν. Εντός του 2016, θα συνεχίσουν να το λαμβάνουν όσοι χαμηλοσυνταξιούχοι:

α) Εχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους. Εξαιρούνται όσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω και τα τέκνα που λαμβάνουν σύνταξη λόγω θανάτου του γονέα τους.

β) Το συνολικό καθαρό ετήσιο εισόδημά τους από συντάξεις (κύριες και επικουρικές), μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα δεν υπερβαίνει τα 7.972 ευρώ.

γ) Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τα 8.884 ευρώ.

δ) Το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τα 11.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι τα νέα ποσά ΕΚΑΣ για το έτος 2016 είναι για όσους λαμβάνουν πλήρη σύνταξη:

- 230 ευρώ για εισόδημα έως 7.216 ευρώ

- 172,50 ευρώ για εισόδημα από 7.216,01 μέχρι 7.518 ευρώ

- 115 ευρώ αν έχουν εισόδημα 7.518,01 μέχρι 7.720 ευρώ

- 57,50 ευρώ για εισόδημα 7.720,01 μέχρι 7.972 ευρώ

ΕΦΑΠΑΞ. Η διαδικασία καταβολής των κουρεμένων εφάπαξ θα αρχίσει τον Ιούλιο. Τονίζεται ότι τα εφάπαξ που θα χορηγηθούν θα έχουν ενσωματώσει περικοπές που θα κυμανθούν από 15% έως 18%, σύμφωνα με τον νέο τρόπο υπολογισμού του βοηθήματος. Ο προγραμματισμός που έχει γίνει από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας είναι ότι το δίμηνο Ιουλίου - Αυγούστου θα καταστεί εφικτό να χορηγηθούν περίπου 4.500 - 4.600 εφάπαξ.

ΜΕΡΙΣΜΑΤΑ. Πρόσφατα οι συνταξιούχοι του Δημοσίου έλαβαν μειωμένο από 11% έως και 63% το μέρισμά τους από το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων. Υπενθυμίζεται ότι το μέρισμα για τους συνταξιούχους του Δημοσίου έχει ήδη υποστεί περικοπές ύψους 50% από το 2010 και μετά. Οι νέες περικοπές κυμαίνονται από 11% έως 63%, με την πλειονότητα των δικαιούχων, περίπου 200.000 πολιτικοί συνταξιούχοι, να υποστεί μειώσεις της τάξης του 44%. Πρόκειται για τους μερισματούχους που λαμβάνουν παροχή στα επίπεδα των 150-200 ευρώ τον μήνα και είδαν το μέρισμά τους μειωμένο 66-88 ευρώ τον μήνα. Στην πράξη, θα λάβουν μέρισμα που αντιστοιχεί σε 84-112 ευρώ τον μήνα (252-336 ευρώ το τρίμηνο). Ακόμα μεγαλύτερες μειώσεις στα μερίσματά τους θα διαπιστώνουν οι δικαιούχοι στις καταβολές του ερχόμενου Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου, καθώς θα παρακρατηθούν αναδρομικά τα ποσά που καταβλήθηκαν το α' τρίμηνο του έτους. Και αυτό γιατί ο νόμος Κατρούγκαλου ορίζει ότι οι περικοπές στα μερίσματα θα είναι αναδρομικές, από την 1η Ιανουαρίου του 2016.

ΝΕΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ. Οσοι καταθέτουν στο  αίτηση συνταξιοδότησης (σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία) από 13 Μαΐου 2016 εντάσσονται στον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων. Η μείωση έως 30% στις νέες κύριες συντάξεις (για όσους υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης από τις 13/5/2016) επέρχεται λόγω νέας μείωσης των ποσοστών αναπλήρωσης στο 40,7% στα 40 χρόνια ασφάλισης (αντί του 45% που πρότεινε αρχικά η κυβέρνηση), 60% που προβλεπόταν στους νόμους Λοβέρδου και 70% στον προηγούμενο νόμο Ρέππα. Επίσης, λόγω υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών σε όλο τον εργασιακό βίο, αντί των πέντε καλύτερων από την τελευταία 10ετία που ίσχυε στο ΙΚΑ, του τελευταίου μισθού που ίσχυε στις ΔΕΚΟ και τις τράπεζες και του μισθού του Οκτωβρίου του 2011 που ίσχυε για τους δημοσίους υπαλλήλους.

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΧΗΡΕΙΑΣ. Για τις συντάξεις χηρείας εισάγονται αυστηρότερες προϋποθέσεις για τη χορήγησή τους. Συγκεκριμένα, τίθεται όριο ηλικίας τα 55 έτη. Δηλαδή αν ο επιζών σύζυγος έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του δικαιούται σύνταξη για διάστημα τριών (3) ετών, μετά την πάροδο των οποίων η καταβολή σύνταξης αναστέλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας του. Εφόσον δεν έχει συμπληρώσει το 52ο έτος της ηλικίας του κατά τον ως άνω χρόνο, δικαιούται σύνταξη μόνο για διάστημα τριών (3) ετών. Οι συντάξεις χηρείας καταβάλλονται κανονικά αν ο επιζών σύζυγος έχει ανήλικα ή ανάπηρα παιδιά ή παιδιά που σπουδάζουν έως 24 ετών ή είναι ανίκανος για την άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος κατά ποσοστό 67% και άνω. Για πρώτη φορά περιορίζεται και το ποσοστό  της σύνταξης αν υπάρχει μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ των συζύγων. Αν η διαφορά ηλικίας μεταξύ του αποβιώσαντος και της συζύγου του, αφαιρουμένου του διαστήματος του γάμου τους, είναι μεγαλύτερη από 10 έτη, η σύνταξη του επιζώντος συζύγου υφίσταται για κάθε πλήρες έτος διαφοράς μείωση που καθορίζεται σε:

1% για τα έτη από το 10ο έως το 20ό έτος

2% για τα έτη από το 21ο έως το 25ο έτος

3% για τα έτη από το 26ο έως το 30ό έτος

4% για τα έτη από το 31ο έως το 35ο έτος

5% για τα έτη από το 36ο και άνω.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ. Στις περιπτώσεις απασχόλησης συνταξιούχων, η κύρια και η επικουρική σύνταξη περικόπτονται κατά 60%, χωρίς καμιά πρόβλεψη για μικρότερο ποσοστό στις περιπτώσεις χαμηλοσυνταξιούχων.

ΠΡΟΩΡΕΣ. Δραματικές μειώσεις θα υποστούν όσοι  τολμήσουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης. Ο νέος νόμος προβλέπει ότι η μείωση της εθνικής σύνταξης προκειμένου για τους ασφαλισμένους που παίρνουν μειωμένη σύνταξη λόγω γήρατος ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Επιπλέον, το αναλογικό ποσό θα μειωθεί κατά 10% λόγω του πέναλτι.

ΝΕΟ ΠΛΑΦΟΝ. Στα 2.000 ευρώ μεικτά (1.820 ευρώ καθαρά) τέθηκε το νέο πλαφόν για την κάθε κύρια σύνταξη. Το υπερβάλλον ποσό κάθε ατομικής μηνιαίας σύνταξης ψαλιδίζεται μέχρι 31/12/2018. Οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ μεικτά δεν ξεπερνούν σε πλήθος τις 4.000. Το πλαφόν για το άθροισμα συντάξεων τέθηκε στα 3.000 ευρώ καθαρό ποσό (2.500 συνταξιούχοι έχουν εισόδημα από συντάξεις άνω των 3.000 ευρώ). Το υπερβάλλον ποσό στο άθροισμα ψαλιδίζεται μέχρι 31/12/2018.

Ηλίας Γεωργάκης

ΤΑ ΝΕΑ