Η Τουρκία κοιτά ξανά στα μάτια τη θανατική ποινή - Του Σπύρου Σεραφείμ

Ανοιχτό το ενδεχόμενο για επαναφορά της θανατικής ποινής αφήνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά τα τελευταία γεγονότα, αφού αποτελεί και λαϊκή βούληση. Τι ισχύει στη γείτονα χώρα σχετικά με αυτό το τεράστιο θέμα; Μια αναδρομή που φτάνει μέχρι και το 1931

Από την αμέσως επόμενη στιγμή που ο τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, ανακατάλαβε τον έλεγχο της χώρας, διαμήνυσε ότι οι συνέπειες για τους πραξικοπηματίες θα είναι πολύ σκληρές. Τόσο ο ίδιος, όσο και ο πρωθυπουργός της χώρας, Μπιναλί Γιλντιρίμ, με δηλώσεις τους, αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο επαναφοράς της θανατικής ποινής. Το ίδιο και οι υποστηρικτές τους: ζητούν από την κυβέρνηση να απαντήσει με τη χείριστη των τιμωριών.

Ο τούρκος Πρόεδρος, απαντώντας στο πλήθος για το αίτημά του, είπε: «Αναμφίβολα, η κάθε χώρα έχει δικαίωμα να αξιολογήσει κάθε αίτημα, να το συζητήσει. Είναι δικαίωμα στις δημοκρατικές χώρες», αφού η θανατική ποινή έχει καταργηθεί στην Τουρκία. «Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτό το αίτημα», συμπλήρωσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ταϊζοντας υποσχέσεις τον όχλο που «έβραζε». Ετσι, ο επικεφαλής του τουρκικού κράτους συμπλήρωσε ότι δεν μπορεί να καθυστερήσει άλλο την επαναφορά του μέτρου της θανατικής ποινής και ότι θα συζητήσει το θέμα αυτό με τα κόμματα της αντιπολίτευσης. «Στη Δημοκρατία, η απόφαση είναι αυτό που θέλει ο λαός», πρόσθεσε ο τούρκος πρόεδρος, αμέσως μετά την κηδεία θυμάτων της απόπειρας πραξικοπήματος.

Η εσχάτη των ποινών, λοιπόν, αποτελεί το επόμενο στοίχημα του «Σουλτάνου». Τι κι αν περισσότερα από τα δύο τρίτα των χωρών του κόσμου έχουν καταργήσει τη θανατική καταδίκη δια νόμου ή στην πράξη; 97 είναι τα κράτη που κατήργησαν αυτή την ποινή για όλα τα εγκλήματα, 8 εκείνα που την κατήργησαν για κοινά εγκλήματα, 35 τα κράτη που κατήργησαν την ποινή στην πράξη. 140 είναι ο συνολικός αριθμός κρατών που κατάργησαν τη θανατική ποινή νομοθετικά ή στην πράξη. Πόσα κράτη τη διατηρούν ακόμα; 58…

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, το 2010 πιστεύεται ότι εκτελέστηκαν θανατοποινίτες σε 21 χώρες, το 2011 σε 18 και το 2012 σε 21 χώρες. Τουλάχιστον 2.390 άνθρωποι εκτελέστηκαν στη διάρκεια του 2008 σε 25 χώρες.

Τι συμβαίνει στην Τουρκία; Η εν λόγω ποινή επιβλήθηκε για τελευταία φορά στις 25 Οκτωβρίου 1984. Οι εγκριθείσες από την τουρκική βουλή και εκτελεσθείσες θανατικές ποινές, από το 1920 μέχρι το 1984, ήταν 712. Εξ αυτών, οι 15 ήταν γυναίκες κατάδικοι. Οι εκτελέσεις του πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, του ηγέτη των αριστερών φοιτητών Ντενίζ Γκεζμίς και του Ερντάλ Ερέν -τον εκτέλεσαν στα 17 του, «μεγαλώνοντας» την ηλικία του- έχουν γραφεί στις σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας της Τουρκικής Δημοκρατίας. Υπήρξαν άνθρωποι που εκτελέστηκαν λόγω χρημάτων και μοιχείας.

Στις 4-12-1931 ανακοινώθηκε πως εγκρίθηκε από τη Βουλή η πρώτη στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας εκτέλεση γυναίκας, της Φατμά Χασάν. Η Φατμά είχε σκοτώσει μια γυναίκα, με αντάλλαγμα «είκοσι χρυσά» και χωράφια. Στις 15-12-1931 πλήθος κόσμου είχε γεμίσει από νωρίς την περιοχή Τουζπαζαρί όπου και κρεμάστηκε, τελικά, η Φατμά. Η τελευταία φράση της ήταν: «Ο Θεός ας συγχωρήσει». Ο Αλλάχ, τέλος πάντων.

Το 1950, υπό την επίδραση της «αμερικανοποίησης», ετέθη το ζήτημα να αντικατασταθεί η εκτέλεση της θανατικής ποινής -με σκοινί- από την ηλεκτρική καρέκλα. Οταν όμως συνειδητοποίησαν ότι δεν ήταν εγγυημένη η απαραίτητη για την ηλεκτρική καρέκλα υψηλή τάση ρεύματος, άλλαξαν γνώμη – δεν υπήρχαν και οι κατάλληλες γεννήτριες παραγωγής ρεύματος εκείνη την εποχή.

Ο Χιντίρ Ασλάν, θανατοποινίτης, είχε συλληφθεί κατηγορούμενος για τον φόνο τριών αστυνομικών κατά τη διάρκεια ληστείας. Με απόφαση του δικαστηρίου, εκτελέστηκε στις 25 Οκτωβρίου 1984 – αυτός ήταν ο τελευταίος. Οι μετέπειτα θανατικές ποινές, ακόμα κι αν αποφασίστηκαν από τα τουρκικά δικαστήρια, δεν εκτελέστηκαν ποτέ. Μέχρι το 2002, όταν καταργήθηκε η θανατική ποινή, καμία σχετική απόφαση δεν είχε εκτελεστεί. Εκείνη τη χρονιά, η εσχάτη των ποινών έγινε μακρινή ανάμνηση για τη γείτονα χώρα, στο πλαίσιο της προσέγγισης με το ευρωπαϊκό κεκτημένο από την κυβέρνηση Ετσεβίτ. Νομοθετικά καταργήθηκε στις 21 Ιουλίου 2004 – και πέρασε ως νόμος του κράτους στο τουρκικό Σύνταγμα. Τότε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε την ικανοποίησή της για την κατάργηση από την Τουρκία της θανατικής ποινής σε όλες τις περιπτώσεις, χαρακτηρίζοντας το βήμα αυτό της Αγκυρας «πολύ σημαντικό για την υιοθέτηση των ευρωπαϊκών κριτηρίων στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ετσι, η Τουρκία υπέγραψε το πρωτόκολλο, με αριθμό 13, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα για την κατάργηση της θανατικής ποινής σε όλες τις περιπτώσεις, ακόμα και σε καιρό πολέμου. Το έγγραφο υπέγραψε ο Νουμάν Χαζάρ, πρεσβευτής της Τουρκίας, στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Πριν από έναν χρόνο από εκείνη την ημερομηνία, η Τουρκία είχε υπογράψει το πρωτόκολλο «Αριθμός 6» της σύμβασης, που αφορούσε στην κατάργηση της θανατικής ποινής σε καιρό ειρήνης.

Τώρα, όμως, με όλα αυτά που συμβαίνουν στην Τουρκία, ο Ερντογάν δεν επιθυμεί, απλώς, να αποκαταστήσει την τάξη -όπως αφήνει να διαφανεί, λόγω του πραξικοπήματος- αλλά επιζητά πάσης φύσεως εκκαθαρίσεις στο εσωτερικό της χώρας του, προς ίδιον όφελος. Και η Ευρώπη που -στην περίπτωση της επαναφοράς της θανατικής ποινής- θα δυσανασχετήσει; Κανένα πρόβλημα. Ο Ερντογάν έχει τον διπλωματικό τρόπο να κάνει εκ νέου ευρωπαϊκή προσέγγιση, αν και όποτε αυτό χρειαστεί.

Το ζήτημα είναι άλλο. Πιστεύει κάποιος ότι ο «Σουλτάνος» θα σταματήσει στην παραδειγματική θανάτωση των πραξικοπηματιών; Οχι, βέβαια. Σειρά θα πάρουν όλοι οι αντιφρονούντες, όλοι όσοι έχουν διαφορετική άποψη από εκείνον, αφού τη Δημοκρατία και το καλό του κράτους το ορίζει και το διαφεντεύει εκείνος.

Αλλωστε, υπάρχει και ένα… «χρωστούμενο»: ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν είχε καταδικαστεί από την Τουρκία σε θάνατο το 1999 για εσχάτη προδοσία. Τότε, την Πέμπτη 22 Ιουλίου 1999 στο Στρασβούργο, είχε εκδοθεί ψήφισμα σχετικά με τη θανατική καταδίκη του – αλλά και τη μελλοντική εξέλιξη του κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία. Τότε, οι Ευρωπαίοι, τα κατάφεραν και η ποινή του κούρδου ηγέτη μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη. Εκτοτε, κρατείται στο νησί Ιμραλί της Προποντίδας, σε ειδικές φυλακές υψίστης ασφαλείας. Πολλοί είναι εκείνοι στην Τουρκία που θέλουν να συντρίψουν τους Κούρδους. Σκεφτείτε τη σημειολογία που θα εκπορευτεί από τον παραδειγματικό θάνατο του Οτσαλάν, σε live μετάδοση.

Φυσικά και θέλουμε να πιστεύουμε πως κάνουμε λάθος σκέψεις, ότι καταλήγουμε σε αυθαίρετα συμπεράσματα – κι ας χτυπήσουμε ξύλο. Βέβαια, έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι οι Τούρκοι, σε αρκετές περιπτώσεις έχουν γράψει την Ευρώπη και τις αποφάσεις της -βλέπε Κύπρο- στα παλαιότερα πασούμια τους και ότι θεωρούν πως η πιο δυνατή διπλωματία είναι εκείνη που δεν χαμπαριάζει από ευχολόγια, αλλά από το πόσο καλά κόβει ένα γιαταγάνι…

Protagon.gr