Μαρίκα Κοτοπούλη: Η ηθοποιός που γεννήθηκε πάνω στη σκηνή - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Η Μαρίκα Κοτοπούλη δοξάστηκε, αλλά και πληγώθηκε, όταν  παρακρατικοί κατέστρεψαν το θέατρο της και δολοφόνησαν τον αγαπημένο της Ίωνα Δραγούμη.

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Αν και πέρασαν 62 χρόνια από το θάνατο της Μαρίκας Κοτοπούλη (3-9-1954), το κενό που άφησε στο θέατρο, η μεγαλύτερη  ηθοποιός  που ανέδειξε η Ελλάδα,  παραμένει. Το πλούσιο υποκριτικό της ταλέντο, δεν απαντήθηκε σε κανέναν άλλο ηθοποιό. Η φύση της τα χάρισε όλα απλόχερα, όσα χρειαζόταν για να γίνει μεγάλη. Υποκριτικό ταλέντο και μόρφωση, πλούσια προσόντα για να μεγαλουργήσει. Καταπληκτική στους δραματικούς ρόλους, ανεπανάληπτη στους κωμικούς. Ήταν μια τέλεια ηθοποιός!

Έπαιζε θέατρο από μικρή. Το έμαθε κοντά στους καλλιτέχνες γονείς της. Το μήλο έπεσε κάτω από τη μηλιά και ήταν μάλιστα χρυσό! Η Μαρίκα γεννήθηκε μίαν ωραία σεληνοφώτιστη βραδιά. Ανατρέχοντας στα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής εκείνης, διαπιστώνουμε ότι η Μαρίκα γεννήθηκε κυριολεκτικά επί της σκηνής κι έγινε αφορμή να διακοπεί η παράσταση που έδιναν οι γονείς της. Ας δούμε όμως τι είχε συμβεί.

Στο νέο τότε θέατρο «Ευτέρπη» κοντά στην Ομόνοια, έπαιζε  στις 22-7-1887, ο θίασος  του ζεύγους Δημητρίου Κοτοπούλη και  Ελένης Σιλιβάκου  το έργο οι «Μυλωνάδες» με την συμμετοχή  ομίλου ερασιτεχνών κανταδόρων, ψαλτών στο παρεκκλήσι των Ανακτόρων:  Αποστόλου, Κομνηνός, Πετροζίνης, Θεανόπουλος, Αθανασιάδης και Στρουμπούλης.

Την βραδιά εκείνη το ζεύγος Κοτοπούλη παράσταινε ένα έργο που άφησε εποχή στην ιστορία του θεάτρου. Η Ελένη, αν και σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, δεν εννοούσε να αποσυρθεί από τη σκηνή. ΄Επαιζε το ρόλο της γριάς Σιλβέστρας, και κατελήφθη ξαφνικά από τις ωδίνες του τοκετού. Η παράσταση διεκόπη για λίγο, το κοινό έμαθε τα συμβαίνοντα και άρχισε παρατεταμένο χειροκρότημα! Αμέσως μεταφέρθηκε με άμαξα στο σπίτι της και γέννησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 23ης Ιουλίου ένα κοριτσάκι! ΄Ηταν η  Μαρίκα, μέλλουσα ιεροφάντης της θεατρικής Τέχνης! Η Παράσταση εν τω μεταξύ συνεχίστηκε και όταν οι κανταδόροι έμαθαν το ευτυχές γεγονός του θιάσου, πήγαν στο σπίτι της νεογέννητης και της τραγούδησαν τις πιο όμορφες καντάδες της εποχής!...

Το μήλο έπεσε από τη μηλιά. Η μικρή Μαρίκα έμελλε σύντομα να βγεί στην σκηνή. Είχε πει κάποτε η ίδια: «Γνώρισα τη σκηνή του θεάτρου της Ομόνοιας, όταν ήμουν 40 ημερών! ΄Επαιζε ο πατέρας μου στον «Αμαξηλάτη των Άλπεων» κι έπρεπε να βγει στην σκηνή ένα μωρό. Συνήθως έβαζαν ψεύτικο. Η μητέρα μου  όμως καινοτόμησε. Μ’ έβγαλε στη σκηνή 40 ημερών! ΄Ηταν η πρώτη γνωριμία με τα φώτα της ράμπας… Ξαναβγήκα όταν ήμουν ενός έτους κι έλεγα με χάρη τη φράση «πάμε στην πεδιάδα να κόψουμε χαμοκέρασα…» Ξαναβγήκε σε ηλικία πέντε ετών…

Οι πρώιμες αυτές εμφανίσεις, παρουσιάζουν έναν παιδικό χαρακτήρα επιβλητικό που θέλει να ζει τη μαγεία του θεάτρου. Σε ηλικία επτά ετών, παίζει σε τρία ελληνικά έργα: «Προμηθεύς εν Ολύμπω» (υποδύεται τον έρωτα), «Λίγα απ’ όλα» και «Παρθεναγωγείον» (σε ρόλο μαθήτριας). Τότε όλοι μένουν έκθαμβοι. Κι ένας κριτικός έγραψε: «Συγκρατήσατε το όνομα  της παιδίσκης: Μαρίκα Κοτοπούλη.  Θα αφήσει μεγάλη εποχή εις το ελληνικόν θέατρον…» Ο καλλιτεχνικός κριτικός δεν άργησε  να δικαιωθεί. Το 1903, μόλις 16 ετών, την καλεί το Βασιλικό θέατρο και αναλαμβάνει ρόλους για φτασμένους ηθοποιούς. Οι επιτυχίες της έρχονται η μία κατόπιν της άλλης. Ενσάρκωσε πλήθος χαρακτήρων από έργα ελλήνων αλλά και ξένων συγγραφέων.

Φωτο: Η Μαρίκα ερμηνεύει το ρόλο της Κλυταιμνήστρας στην «Ορέστεια» του Αισχύλου και δέχεται τα συγχαρητήρια του βασιλιά Παύλου( δεξιά). Από αριστερά, Δημ. Μυράτ,  Κοτοπούλη, Σπύρος Μελάς, ο σκηνοθέτης Ροντήρης και  ο μουσικοσυνθέτης  Παλλάντιος

Ταξίδια και περιοδείες σε πολλές χώρες, όπου εντυπωσίαζε το θεατρόφιλο κοινό. Και στην Αθήνα θριαμβεύει στην αρχαία τραγωδία και θα χειροκροτηθεί θερμότατα  στο Εθνικό Θέατρο και μετά στο Ρεξ, όπου έδωσε τις τελευταίες παραστάσεις, λίγο πριν φύγει από τη ζωή...

Φωτο: Ανάγνωση έργου: Λογοθετίδης, Κοτοπούλη, Παπάς και Μυράτ

Η Μαρίκα Κοτοπούλη, εκτός από τη δόξα και τον θαυμασμό, γεύτηκε και τον βανδαλισμό στη θλιβερή περίοδο του Διχασμού. Ανάμεσα στην Μαρίκα και στον πολιτικό Ίωνα Δραγούμη,  είχε φουντώσει μεγάλος έρωτας.  Δοκίμασε κατά τον χειρότερο τρόπο τα οξυμμένα πολιτικά πάθη μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Βενιζέλου στο Παρίσι,  τέλη Ιουλίου 1920, όταν βενιζελικοί παρακρατικοί δολοφονούν τον Ίωνα  στην Βασιλίσσης Σοφίας και  καταστρέφουν με πρωτοφανή αγριότητα το θέατρο της. Η ίδια ειδοποιήθηκε από φίλους της, κρύφτηκε και γλύτωσε, όχι όμως και οι δύο έρωτες της: Το θέατρό της και ο Ίων… Φεύγει τότε απαρηγόρητη στην Ιταλία και επιστρέφει το 1924. Παντρεύεται τον Γιώργο Χέλμη και θα ζήσουν μαζί εως το θάνατο της. Η κηδεία της, με εντολή του πρωθυπουργού στρατάρχη Αλέξ. Παπάγου, έγινε δημοσία δαπάνη…

Φωτο: Με το σύζυγο της Γιώργο Χέλμη