Πόσο μεταδοτικό είναι το φαινόμενο Τραμπ στην Ευρώπη

ΗΟLGER SCHMIEDING* / BERENBERG

Aνεξαρτήτως των προβλέψεων, οι ηχηροί λαϊκιστές όπως ο Μπόρις Τζόνσον στη Βρετανία και ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ εξασφάλισαν δύο σημαντικές εκλογικές νίκες στον δυτικό κόσμο φέτος. Και προφανώς εγείρουν ερωτήματα: μπορεί κάτι ανάλογο να συμβεί σε άλλη χώρα της Ευρώπης; Ούτως ή άλλως, το αντίστοιχο της οργής κατά του κατεστημένου της Ουάσιγκτον στη Γηραιά Ηπειρο είναι η απόρριψη της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το αντίστοιχο των επιθέσεων του Τραμπ κατά της βορειοαμερικανικής συμφωνίας ΝΑFTA είναι η απειλή να αντιστραφεί η πορεία ενοποίησης της Ε.Ε., η οποία από κοινού με το ΝΑΤΟ έχει αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της ειρήνης και της ευημερίας στην Ευρώπη από το 1950 και μετά.

Βέβαια, το Brexit θέτει σοβαρούς κινδύνους στην τάση της ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας, χωρίς ωστόσο να επηρεάζει σοβαρά την ευρύτερη ευρωπαϊκή οικονομία. Ανεξαρτήτως του ότι και ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι ενδεχομένως να χάσει στο δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση της 4ης Δεκεμβρίου – αλλά το ρίσκο αυτό φαίνεται διαχειρίσιμο, ενώ στην περίπτωση της Γερμανίας και της Γαλλίας όχι. Υπάρχει πιθανότητα να αναδειχθεί πρόεδρος της Γαλλίας η Μαρίν Λεπέν στις εκλογές του επόμενου Μαρτίου και ίσως και να αποπειραθεί να απομακρύνει τη Γαλλία από την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη στη συνέχεια; Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε θα σημάνει και το τέλος της Ευρώπης όπως την ξέρουμε. Οπότε τίθεται το ζήτημα: Μήπως το φαινόμενο Τραμπ είναι μεταδοτικό;

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η ψήφος των Βρετανών δεν είχε αντίκτυπο σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Αντιθέτως, η αβεβαιότητα μετά το Brexit τόνωσε τις κεντρομόλους φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις σε ορισμένες χώρες-μέλη. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει λιγότερους θιασώτες στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ. Εάν εφαρμόσει τις εξαγγελίες του περί ακραιφνούς προστατευτισμού, τότε το πρόβλημα που θα έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ότι ορισμένοι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι θα το σκεφθούν δυο φορές προτού ψηφίσουν ομοϊδεάτη υποψήφιο. Εάν, τώρα, δεν εφαρμόσει τις εξαγγελίες του με την επίθεση στην Κίνα, την επιβολή δασμών και τα αντιμεταναστευτικά του κηρύγματα, τότε ίσως εκτεθεί και φανεί αμετροεπής και κίβδηλος ενόψει των γαλλικών εκλογών της 7ης Μαΐου 2017. Πάντως, ο αποφασιστικός δεύτερος γύρος στη Γαλλία πιθανότατα θα θέσει τη Μαρίν Λεπέν εναντίον του νικητή των ενδοκομματικών εκλογών της κεντροδεξιάς στις 20 και 27 Νοεμβρίου, δηλαδή είτε τον πρώην πρωθυπουργό Αλέν Ζιπέ ή –πιο πιθανό κατά την άποψή μας– τον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί. Μία μονομαχία Λεπέν - Σαρκοζί θα παραπέμψει στο δίδυμο της αμερικανικής αναμέτρησης, αν και, αντιθέτως με τη Χίλαρι Κλίντον, ο Νικολά Σαρκοζί είναι ένας διχαστικός παλαίμαχος με αξιόλογες αποσκευές.

Αλλά σε αμφότερες τις περιπτώσεις της Βρετανίας και του Τραμπ υποβάθμισαν τη στήριξη για τους δεξιούς λαϊκιστές κατά σχεδόν 3 ποσοστιαίες μονάδες. Εάν συμβεί και πάλι κάτι ανάλογο στη Γαλλία, και πάλι θα αναδειχθεί νικητής ο Σαρκοζί, αλλά με σμίκρυνση της διαφοράς, δηλαδή ένα 55% προς 45% και όχι 58% έναντι 42%. Η απόσταση, όμως, θα είναι ανησυχητικά μικρή. Οπότε, πόσο παραπλανητική θα είναι η εκτίμηση των Γάλλων δημοσκόπων για τη διάθεση του εκλογικού σώματος; Στην περίπτωση των Τραμπ και Τζόνσον, αμφότεροι ήταν τηλεοπτικές περσόνες, προτού στρέψουν την προσοχή τους στην πολιτική σκηνή. Η Μαρίν Λεπέν δεν έχει αυτό το πλεονέκτημα. Οι ψηφοφορίες σε Βρετανία και ΗΠΑ, επιπλέον, υπήρξαν οι πρώτες του είδους, με τον Αμερικανό υποψήφιο να απορρίπτεται ακόμα και από τους συμβατικούς ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών. Αρα, τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων κατέστησαν ιδιαζόντως αναξιόπιστα. Στη Γαλλία, η Λεπέν είναι γνωστή και ενεργή για καιρό και το 2012 οι δημοσκοπήσεις υποβάθμισαν τη δυναμική του κόμματός της «Εθνικό Μέτωπο» κατά 1,9 ποσοστιαίες μονάδες και κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες στις περιφερειακές εκλογές του περυσινού Δεκεμβρίου. Είμαι πεπεισμένος ότι δεν θα νικήσει, αλλά δεν θα πάψουμε να παρακολουθούμε τα συμβαίνοντα από κοντά.

* Ο κ. Ηοlger Schmieding είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank.

Έντυπη

Η Καθημερινή