Αποψη: Πού το πάει η Τουρκία; - Του Άγγελου Συρίγου*

Ισως η πλέον χαρακτηριστική φράση των αντιλήψεων του Ερντογάν είναι ότι «όταν τελειώσει αυτή η ιστορία η Τουρκία ή θα έχει μεγαλώσει ή θα έχει μικρύνει».

Ισως η πλέον χαρακτηριστική φράση των αντιλήψεων του Ερντογάν είναι ότι «όταν τελειώσει αυτή η ιστορία η Τουρκία ή θα έχει μεγαλώσει ή θα έχει μικρύνει». Προφανώς ο ίδιος δεν μπαίνει σε αυτή τη διαδικασία με σκοπό να μικρύνει τη χώρα του. Αλλοι ηγέτες θα επέλεγαν να επικεντρωθούν στο μέτωπο εκείνο που κινδυνεύουν περισσότερο. Στην περίπτωση της Τουρκίας είναι οι αυτόνομες κουρδικές περιοχές στα τουρκοσυριακά σύνορα. Ο Ερντογάν αντιθέτως επιλέγει να ανοίξει σχεδόν όλα τα μέτωπα.

Στο εσωτερικό μετά τους πραξικοπηματίες και τους γκιουλενικούς εκκαθαρίζει και το φιλοκουρδικό κόμμα (HDP). Τουρκικά στρατεύματα σταθμεύουν παρανόμως σε Ιράκ και Συρία. Οι απειλές προς την Ευρώπη για πλημμυρίδα μεταναστών διαδέχονται η μία την άλλη.

Παράλληλα, ο Ερντογάν προχωράει όλα τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα από εκεί που είχαμε συνηθίσει επί χρόνια. Μιλάει για τα σύνορα της τουρκικής καρδιάς και αμφισβητεί ευθέως τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Αναφέρει τα Ιμια ως τουρκικό έδαφος και όχι ως γκρίζα ζώνη που πρέπει Ελλάδα και Τουρκία να συζητήσουν. Από το 1996 και την Τανσού Τσιλέρ είχαμε να ακούσουμε αυτή τη ρητορική. Μιλάει για μία μεγάλη Τουρκία και ως πρώτο βήμα ορέγεται να ενσωματώσει τα Κατεχόμενα στην Κύπρο, δείχνοντας ότι διαφέρει από τους κεμαλικούς προκατόχους του. Στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό δεν μπαίνει με σκοπό να περιορίσει η Τουρκία την επιρροή της στην Κύπρο, αλλά να την επεκτείνει.

Τα υπόλοιπα κόμματα στην Τουρκία τον ακολουθούν. Δεν είναι μόνον η απόλυτη ιδεολογική και πρακτική κυριαρχία Ερντογάν σε εσωτερικό επίπεδο. Τα δύο εναπομείναντα κόμματα της αντιπολιτεύσεως, οι κεμαλικοί Ρεπουμπλικανοί και οι Γκρίζοι Λύκοι εμφορούνται απολύτως από τις ίδιες εθνικιστικές απόψεις.

Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν εκτιμά ως εξαιρετικά υψηλή τη γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας. Παράλληλα είναι πλημμυρισμένος από τη βεβαιότητα του μεγαλείου της χώρας του που τη θεωρεί περιφερειακή υπερδύναμη. Ουσιαστικά λέει ευθέως ότι για να συνεχίζει η χώρα του να σέβεται τα δυτικά συμφέροντα στην περιοχή θα πρέπει και η Δύση να σέβεται όλες τις ιδιαιτερότητες της Τουρκίας. Στην Ελλάδα επιβάλλεται πλέον να ανησυχούμε, χωρίς όμως πανικούς. Χάρη σε προηγούμενες πολιτικές ηγεσίες η χώρα μας συμμετέχει στις ισχυρότερες παγκόσμιες συμμαχίες και έχει –παρά την κρίση– αξιόμαχο στρατό. Και τα δύο λειτουργούν αποτρεπτικά. Πρωτίστως πρέπει να αποφύγουμε διχαστικές αντιλήψεις όπως αυτές που ξεπήδησαν την τελευταία εβδομάδα γύρω από τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και τις διαφοροποιήσεις Αθηνών-Λευκωσίας. Στο παρελθόν το πληρώσαμε ακριβά.

* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Η Καθημερινή