Φιλανθρωπία, τι δύσκολο πράγμα… - Του Χρήστου Μπουσιούτα

Συνηθίζεται στις γιορτές επετειακά, πρόχειρα η επιφανειακά, κάποιοι διάσημοι, «επώνυμοι» να χρησιμοποιούν την αναγνωρισιμότητα τους για πράξεις αγάπης, προσφοράς και αλληλεγγύης.

Αυτό κατ' ανάγκη δεν είναι κακό, γιατί ωφελούνται συνάνθρωποι μας, που έχουν ανάγκη την παρουσία κάποιων δίπλα τους αλλά και αυτές τις πράξεις στήριξης που είναι μια μικρή ανακούφιση για αυτούς.

Αυτό είναι καλό. Αρκεί να μην παγιώνεται η αίσθηση στον κόσμο ότι αυτό είναι η φιλανθρωπία.

Γιατί δεν είναι.

H φιλανθρωπία δεν χρειάζεται «ανιματέρ» ούτε «σελέμπριτι» για να αφυπνίσουν τα ευαίσθητα αντανακλαστικά των ανθρώπων και αυτό το είδαμε στα Ακριτικά νησιά.

Εκεί που από τις σκληρές εικόνες χτυπάει η φλέβα, πονάει η καρδιά και λυγίζει η ψυχή, διάφοροι "επώνυμοι" κάνοντας ένα δημόσιο πέρασμα, αφού πλούτισαν το άλμπουμ των "αγαθοεργιών" τους με εικόνες και πόζες, "τάισαν" με κούφια λόγια την κοινωνία και τους δυστυχισμένους, κρύφτηκαν στους πλούσιους και ασφαλείς κρυψώνες τους.

Και έμειναν πίσω οι απλοί και "ανώνυμοι" άνθρωποι, να δίνουν τον δικό τους καθημερινό αγώνα, αντιμέτωποι με το προσωπικό τους στοίχημα, γεμίζοντας τα άδεια πιάτα με στοργή και αγάπη.

Η φιλανθρωπία δεν μπορεί να είναι μέσο δημόσιας προβολής και κοινωνικής καταξίωσης ούτε η κολυμπήθρα του Σιλωάμ για το ξέπλυμα αμαρτιών και αδικημάτων.

Γιατί το έχουμε δει και αυτό.

Όσο πιο πολλές οι αμαρτίες τόσο πιο πολλές οι αγαθοεργίες, όσο πιο βαριά τα αδικήματα τόσο πιο συχνή η αναφορά στο φιλάνθρωπο έργο του «αμαρτωλού».

Είναι η προσπάθεια κάποιων, να αποκαταστήσουν την δημόσια εικόνα τους ή να εξαγοράσουν τις ενοχές τους, όπως εξαγόραζαν οι παλιοί χριστιανοί με τον οβολό τους μια θέση στον παράδεισο.

Από την άλλη, άοκνοι εργάτες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, αλληλέγγυοι στον πόνο του συνανθρώπου τους, με διάθεση για προσφορά και δημιουργία , όχι από ελεημοσύνη και οίκτο, αλλά από την δική τους εσωτερική ανάγκη, δίνουν την ψυχή τους για τον κοινωνικό σκοπό, χωρίς να θεωρούν ότι η προσφορά τους είναι άξια προβολής.

Γιατί πιστεύουν ότι η φιλανθρωπία όπως και ο εθελοντισμός, είναι μια ανιδιοτελής πράξη που μέσα από αυτήν, δεν προσδοκά κανείς αναγνώριση, κοινωνική καταξίωση, άφεση αμαρτιών, ανταλλάγματα, τίτλους, επαίνους, βραβεία και αξιώματα, παρά μόνο την χαρά της προσφοράς, καλλιεργώντας έτσι μια άλλη συμπεριφορά και ένα άλλο δημόσιο ήθος.

Η «επετειακή» φιλανθρωπία, όπως και η προσφορά από οίκτο δεν έχει διάρκεια.

Γιατί η δυστυχία συνηθίζεται, ιδιαίτερα σήμερα που την βλέπουμε παντού δίπλα μας και είναι μέρος της καθημερινότητας μας.

Να σας αναφέρω ένα παράδειγμα.

Περπατάτε στο πεζοδρόμιο και ένας ζητιάνος σας ζητά χρήματα.

Τον λυπάστε, βγάζετε και του δίνεται τρία ΕΥΡΩ.

Την άλλη μέρα τον ξαναβλέπετε στο ίδιο σημείο, τον λυπάστε του δίνετε δύο ΕΥΡΩ

Τον ξαναβλέπετε για τρίτη φορά τον ξαναλυπάστε, του δίνετε ένα ΕΥΡΩ.

Την τέταρτη μέρα αλλάζετε πεζοδρόμιο.

Έτσι γίνεται.

Η δυστυχία αποκτώντας μορφή γίνεται οικεία και ίσως να μην μας προκαλεί πια ενδιαφέρον. Η λύπηση είναι ένα ταπεινό κίνητρο.

Η φιλανθρωπία αν δεν είναι τρόπος ζωής και δεν γίνεται μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας δεν έχει αποτέλεσμα και διάρκεια, γιατί το τέρας της δυστυχίας θέλει καθημερινή πάλη.

Και κάτι για την πολιτεία και τους φορείς της, που έχει επαναπαυθεί στις πρωτοβουλίες των πολιτών, αποποιούμενη τις δικές της ευθύνες, παραμένοντας βουβή και αδρανής, δείχνοντας καθημερινά την απανθρωπιά της σε μια δυστυχία που η ίδια δημιούργησε.

Κύριοι της πολιτείας και της κρατικής μέριμνας. Η φιλανθρωπία δεν είναι αρχή, δεν είναι θεσμός.

Είναι «ατύχημα». Δικό σας «ατύχημα».

Η φιλανθρωπία σαν πράξη και τα αποτελέσματα της μπορεί να είναι ένα ευτυχές γεγονός για σας γιατί κρύβει την εγκληματική σας αδιαφορία, αλλά η παρουσία της δηλώνει ένα κακό υπόβαθρο.

Την δυστυχία. Που είναι δικό σας δημιούργημα.

Η εξάλειψη της δυστυχίας χρειάζεται την πολιτεία παρούσα, την αναδιανομή του πλούτου και μηχανισμούς εξάλειψης της φτώχειας, της ανέχειας, της εξαθλίωσης και της περιθωριοποίησης.

Η φιλανθρωπία έρχεται να καλύψει την δική σας απουσία και να απαλύνει τον πόνο που εσείς έχετε προκαλέσει.

Δεν πρέπει να είναι περήφανες οι κοινωνίες εκείνες που στηρίζουν την ανυπαρξία των δομών τους, στην προσφορά και την αλληλεγγύη των πολιτών τους

Γιατί οι πολίτες μπορεί να νιώθουν περήφανοι για το θεάρεστο έργο τους,

αλλά οι κοινωνίες πρέπει να ντρέπονται για την γύμνια τους.

Το έλεγε ο ιερός Αυγουστίνος:

«Η φιλανθρωπία δεν μπορεί να είναι υποκατάστατο για τη δικαιοσύνη που δεν απονεμήθηκε.»