Μαθητής του… 5 και… κοπανατζής ο Μιλ. Μαλακάσης - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Οι δάσκαλοί του  στο Μεσολόγγι τον χαρακτήριζαν “Ξύλο απελέκητον” κι εκείνος έγραφε ποιήματα κι έκανε πεθερό πρωθυπουργό!…

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης όταν ζούσε στην Αθήνα

Τον ποιητή Μιλτιάδη Μαλακάση, οι παλιές γενιές, τον θυμούνται πολύ καλά. Τότε τα σχολικά βιβλία φιλοξενούσαν ποιήματά του. Όπως και άλλων ποιητών, Πολέμη, Σπεράντζα, Στρατήγη, Βαλαωρίτη, Μαβίλη, Κάλβου, που τα σημερινά «μοντέρνα», «προοδευτικά» σχολικά βιβλία τους έχουν εξαφανίσει, ίσως ως αναχρονιστικούς, για να  διδαχθούν τα έργα τους στα σχολεία μας.

Ο Μαλακάσης, γεννημένος το 1869 στο Μεσολόγγι, υπήρξε μια λεβέντικη λυρική παρουσία, ένας ξεχωριστός μάστορας του έντεχνου λόγου, δίδοντας στην ελληνική λογοτεχνία  ωραίους στίχους, με την σφραγίδα της τεχνικής τελειότητας. Αυτός λοιπόν ο έξοχος λογοτέχνης μας, υπήρξε στο Δημοτικό Σχολείο ένας μαθητής κάτω του μετρίου, αφού οι καθηγητές του συχνά τον επιτιμούσαν και τον τιμωρούσαν για την… ανεπάρκειά του.

Ποιός όμως είχε δίκαιο; Ο Μαλακάσης ή οι δάσκαλοί του;  Η απόδοσή του λοιπόν ως μαθητού στο Δημοτικό, δεν ήταν σπουδαία. Ο βαθμός που πήρε στο τέλος της τελευταίας σχολικής χρονιάς ήταν “σχεδόν καλώς” και του δόθηκε χαριστικώς. Ήταν ο τελευταίος μαθητής της τάξεως! Αλήθεια,  ποιός θυμάται τους άλλους συμμαθητές του που είχαν βαθμούς καλύτερους  από τούς δικούς του;

Ο Μαλακάσης  παρά ταύτα, διάβαζε πολύ. Όχι τα σχολικά βιβλία, αλλά  τα εξωσχολικά. Όταν είχε δύσκολο μάθημα, προτιμούσε την κοπάνα. Πήγαινε στην λιμνοθάλασσα, όπου περνούσε την ώρα του. Και όταν διαπίστωνε πως είχε πλησιάσει η ώρα που θα σχολούσαν από το σχολείο, επέστρεφε στο σπίτι… Αυτό γινόταν συχνά. Και για να περνά ευχάριστα τις ώρες της κοπάνας, επιδιδόταν στο ψάρεμα  και στην ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων.

Φωτο: Η λιμνοθάλασσα, όπου σύχναζε όταν έκανε κοπάνες από το σχολείο κι έγραφε ποιήματα

Εντυπωσιάσθηκε μια μέρα από ένα ποίημα που διάβασε. Αυτό τον έκανε να γράψει και ο ίδιος στίχους. Το βρήκε ενδιαφέρον σπορ και άρχισε να γράφει μετά μανίας βρίσκοντας μάλιστα με μεγάλη ευκολία τις ομοιοκατάληκτες λέξεις. Οι περισσότεροι από τους στίχους που έγραψε τότε στο σχολείο, ήταν εύθυμοι και σατιρικοί. Σατίριζε όποιον  τον δυσαρεστούσε και επαινούσε όποιον τα πήγαινε καλά μαζί του. Για όλους τους συμμαθητές του είχε γράψει και κάτι. Αλλά περισσότερο καυστικός  ήταν στους  δασκάλους του οι οποίοι  δεν του συγχωρούσαν το τόλμημά του, να γράφει ποιητικούς στίχους στους οποίους τους σατίριζε…

Στα 14 του χρόνια, γύρω στα 1885, ο Μαλακάσης θα ζήσει την πρώτη του ερωτική συγκίνηση. Ερωτεύθηκε μία  συμμαθήτριά του, την Ανθούλα, κατά δύο χρόνια μεγαλύτερή του. Ιδού τί έγραψε για τον  πρώτον αυτό, ερωτά του: «Ήτανε ένα χαριτωμένο πλάσμα, 16 ετών, γλυκό σαν μέλι, δροσούλα ψυχής. Έπαιζε και κιθάρα και τα βραδάκια του καλοκαιριού στον κήπο του σπιτιού της ακομπανιάριζε τα μινόρε της, με μια φωνούλα θεσπέσια… Πριν η ψυχή της ανεβεί στους ουρανούς επάνω, εκελαϊδούσε το πουλάκι της ανοιξιάτικης αυγούλας μου!»

Ο  πρόωρος θάνατος της τον πλήγωσε «Αν δεν έφευγα τότε από το Μεσολόγγι, ίσως και να πέθαινα…» Τριάντα χρόνια αργότερα, πήγε στο ερημοκκλήσι, στον περίβολο του οποίου ήταν θαμμένο το κοριτσάκι, την ξανάφερε στη μνήμη του και το ίδιο βράδυ γυρνώντας στο πατρικό μου σπίτι, έγραψε τούτο το σονέτο αφιερωμένο στη μνήμη της: «Ανθούλα, Ανθούλα, Ανθούλα αγαπημένη,/όσο ο καιρός περνά κι όσο διαβαίνει  μαζί του /κι η ζωή μου, μόνο ανθό  κοιτάζω αχνό τον τάφο σου/να τρέμει, την άχαρη  ψυχή μου, που οι ανέμοι χτυπούν,/Ανθούλα, εκεί που δε θα  ‘ρθω».

Φωτο: Σκίτσο του Μαλακάση σε εξώφυλλο της «Ελληνικής Δημιουργίας» του Σπύρου Μελά.

Ο Μαλακάσης, λίγες μέρες μετά συνάντησε την συνομήλικη του Ελίζα, κόρη του νεώτερου σε ηλικία Έλληνα πρωθυπουργού Επαμεινώνδα Δεληγιώργη. Την γνώρισε στην κηδεία του πατέρα της όταν ήταν και οι δύο 10 ετών. Την είδε να κλαίει, κι έκλαιγε μαζί της… Αργότερα στις κοπάνες του στην λιμνοθάλασσα, έγραψε: «Θυμάμαι κάποιες πένθιμες καμπάνες να χτυπούν, μπαλκόνια μαυροφορεμένα. Τα πρόσωπα όλων σκυθρωπά… Θυμάμαι, μάτι αδάκρυτο κανένα… Κι έκλαιγα μαζί τους σιωπηλά το θάνατο σαν κάποιου Θεού, Εκείνου του πατριώτη μας του πρώτου…». Αυτούς τους στίχους, της διάβασε στη συνάντηση τους και αργότερα τη νυμφεύθηκε…

Φωτο: Ο πεθερός του, πρωθυπουργός Επαμεινώνδας Δεληγιώργης

Έφυγαν στην Αθήνα, αλλά μετά από πολλά χρόνια ξαναγύρισε. Στο νου του έρχονται τα πρώτα ερωτικά ρίγη με τις πανέμορφες κοπελιές… Όλη η ανέμελη πρωτινή ζωή, η γλυκιά και αξέχαστη, με τις κοπάνες, τους έρωτες, τους στίχους που έγραφε στην λιμνοθάλασσα.  Πέθανε στις 27-1-1943, διαρκούσης της Γερμανικής κατοχής στο Ψυχικό κι ετάφη στον οικογενειακό τάφο του πεθερού του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Φωτο: Ο Μαλακάσης σε μια τελευταία του εμφάνιση στην Αθήνα