Σύνδρομο Burn Out… Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται - Της Νίκης Δαλιανά*

Η εργασία από πάντα διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή των ατόμων, διότι μέσω αυτής μπορεί κανείς να καλύπτει τις βασικές του ανάγκες, να δημιουργεί, να διασφαλίζει τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια του, κατά συνέπεια την ψυχική του ισορροπία και να κερδίζει την εκτίμηση των γύρω του.

Κάποιες φορές όμως όσο κι αν θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς που έχουμε δουλειά, μπορεί να αισθανθούμε ότι φτάνουμε στα όρια μας και τα υπερβαίνουμε. Σκεφτείτε έναν εργαζόμενο που εργάζεται ατέλειωτες ώρες, με πολύ γρήγορους ρυθμούς, που δεν έχει ελεύθερο χρόνο, κάνει υπερωρίες, δεν έχει χρόνο να δει τους φίλους του και να ξεκουραστεί και αμοίβεται με πολύ λιγότερα απ” ΄ότι θα έπρεπε. Σας θυμίζει τίποτα; Μάλλον το προφίλ του σύγχρονου εργαζόμενου. Σίγουρα αυτοί οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας, οι αγχωτικές συνθήκες εργασίας, ο ανταγωνισμός που υπάρχει, καθώς και πιθανά περιστατικά εργασιακού εκφοβισμού μπορεί να οδηγήσουν στο σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή αλλίως σε burn out.

Ο όρος Burn Out χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία τουυ ’70 από τον Freudenberger για να περιγράψει μία κατάσταση στην εργασία κατά την οποία υπάρχει έντονη ψυχολογική και σωματική κούραση και μείωση των επαγγελματικών επιδόσεων.

Τι οδηγεί στο Burn out;

Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί:

-οι υψηλές απαιτήσεις και ο φόρτος εργασίας

-η υπερβολική λήψη ευθυνών

-τα εξαντλητικά ωράρια

-η έλλειψη αξιοκρατίας

-η κακή σχέση με συναδέλφους και προϊσταμένους

-η απουσία επιβράβευσης

-η απουσία ελέγχου στη λήψη αποφάσεων που σχετίζεται με την εργασία πχ άδειες, μεταθέσεις κλπ

Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Στα σωματικά καταγράφονται η εξάντληση, υπάρχουν οι συχνοί πονοκέφαλοι, οι πεπτικές διαταραχές, η υπερένταση, οι διαταραχές της όρεξης κλπ, ενώ στα ψυχολογικά κύρια συμπτώματα είναι η κυκλοθυμία, η θλίψη, ο εκνευρισμός, η απώλεια διάθεσης και αδυναμία συγκέντρωσης, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ευερεθιστότητα, η αφηρημάδα και η δυσκολία ολοκλήρωσης μιας ανειλημμένης δουλειάς.

Με το burn out σταδιακά αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε ικανοί να φέρουμε εις πέρας τη δουλεια μας, ότι μας έχουν εγκαταλείψει οι δυνάμεις μας και ότι δεν έχουμε να προσφέρουμε τίποτα άλλο. Είναι σαν ένα αυτοκίνητο που του έχει τελειώσει η βενζίνη και έτσι όσο κι αν θέλουμε δεν μπορεί να προχωρήσει. Τι φταίει για όλα αυτά; Ίσως ο έντονος ανταγωνισμός και η εργασιακή αβεβαιότητα που μας κάνουν να αναλαμβάνουμε και καθήκοντα που είναι πάνω από τις δυνατότητες μας έτσι ώστε να κερδίσουμε τις εντυπώσεις ή πιο απλά για να παραμείνουμε στην εργασία μας.

Σύμφωνα με τον Freudenberger πιο πιθανό να αναπτύξουν burn out είναι οι ¨αφοσιωμένοι” εργαζόμενοι δηλαδή αυτοί που πέρα από την εξωτερική πίεση για επίδοση αισθάνονται και εσωτερική πίεση ότι πρέπει να προσφέρουν και να αποδώσουν, οι “υπερδεσμευμένοι” εργαζόμενοι, δηλαδή οι εργαζόμενοι που παίρνουν ικανοποίηση μόνο από τη δουλειά τους και οι “αυταρχικοί” εργαζόμενοι δηλαδή αυτοί που θεωρούν ότι κανένας άλλος δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά τους με την ίδια αποτελεσματικότητα (Freudenberger, 1975). Το σύνδρομο burn out είναι επίσης συχνό σε ανθρώπους που η εργασία τους εμπεριέχει το στοιχείο της προσφοράς.

Τι μπορούμε να κάνουμε για την πρόληψη του burn out;

Σίγουρα δεν είναι πάντα εύκολο να το αποφύγουμε, υπάρχουν όμως κάποιες συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν, όπως:

-Κοιμηθείτε καλά το βράδυ. Έρευνες δείχνουν ότι χρειαζόμαστε 8-10 ώρες καλόν ύπνο

-Βρείτε χρόνο για εσάς και κάντε πράγματα που σας ευχαριστούν

-Υιοθετήστε μια ισορροπημένη διατροφή

-Περιορίστε τις ώρες μπροστά στον υπολογιστή

-Αναγνωρίστε τους παράγοντες που σας οδήγησαν στην επαγγελματική εξουθένωση

-Μάθετε να λέτε όχι όπου είναι δυνατόν, σε περίπτωση που δεν μπορείτε να διεκπεραιώσετε κάποια εργασία

-Ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού αν χρειαστεί

και τέλος να θυμάστε πως τίποτα δεν αξίζει τόσο ώστε να θυσιάσουμε την υγείας μας.

*Νίκη Δαλιανά

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

MSc Επαγγελματικής Συμβουλευτικής

Πειραιάς Κανάλι Ένα