Η τύχη των παιδιών που χάθηκαν στον Πόντο κατά τους διωγμούς - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Η δραματική περίπτωση  της Παρθένας, που χάθηκε στην εξορία το 1920 και βρέθηκε ως Αϊσέ, μετά από 60 χρόνια!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Πορεία στην μαρτυρική εξορία…

Τις πρωϊνές ώρες της 19-5-1919, όταν ο  Μουσταφά Κεμάλ έφτασε με φορτηγό πλοίο από την Κωνσταντινούπολη στο λιμάνι της Σαμψούντας, κατευθύνεται σε ξενοδοχείο, βγάζει έναν πύρινο λόγο στους Τούρκους, ξυπνώντας το μίσος  εναντίον  των Ελλήνων: «Να έχετε κατά νου τον πλούτο  που έχουν οι γκιαούρηδες και να σκεφτόσαστε ότι μόλις  τους βγάλετε από τη μέση, θα γίνει δικό σας». Και στο χωριό Καβάκ, γίνεται πιο κατανοητός: «Σκοτώστε κάθε μη Μουσουλμάνο! Σκοτώστε  τώρα στα κρυφά. Αργότερα στο φως της ημέρας!»

Αυτή η προτροπή δεν άργησε να γίνει πράξη. Έστελναν στην αρχή τους Άνδρες στα Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας και μετά άρχισαν οι εξορίες… Χιλιάδες γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι τραβούσαν ατέλειωτο Γολγοθά σε μια διαρκή πορεία με εκτελέσεις, κτηνωδίες, βιασμούς γυναικών και κοριτσιών. Ασχολήθηκα ως ρεπόρτερ με τη δραματική ιστορία δύο κοριτσιών που χάθηκαν τότε και βρέθηκαν κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες 60 χρόνια μετά, το 1980.

Φωτο: Συγκεντρώνουν τους Έλληνες στην πλατεία του χωριού Τσαρσαμπά για να πάνε εξορία

Σήμερα θα αναφερθώ στην πανέμορφη Παρθένα ή Αϊσέ Ζουρνατζίδου που κατοικούσε με την οικογένεια της στην Τσαρσαμπά, κοντά στην Σαμψούντα και τον χειμώνα του 1920, στα 20 της χρόνια, οι Τούρκοι μάζεψαν τους 700 χωριανούς της για να τους στείλουν εξορία. Ο Σταύρος Ζουρνατζίδης, 12 ετών τότε, θυμάται: «Στην ομάδα αυτή ηταν συγγενείς μας και η θεία μου η Παρθένα. Στην πορεία, πολλοί πέθαναν από το κρύο στα χιόνια, την πείνα, τις αρρώστιες τις κακουχίες κι άλλους τους εκτελούσαν… Χάσαμε τους συγγενείς μας, μαζί και την Παρθένα χωρίς να ξέρουμε την τύχη τους. Το 1923 φύγαμε στην Ελλάδα κι εγκατασταθήκαμε στο χωριό Κομνηνά Ξάνθης»

Αφήγηση της Παρθένας το 1979: «Στην εξορία τραβήξαμε του Χριστού τα Πάθη. Όλο λιγοστεύαμε. Μια μέρα με πλησιάζει ο Τούρκος αποσπασματάρχης  και μου λέει «θέλω να σε παντρευτώ. Αν αρνηθείς θα σ’ εκτελέσω». Στην αρχή αρνήθηκα αλλά μετά από πολλές πιέσεις κάμφθηκα, τον παντρεύτηκα, με αλλαξοπίστησε, με ονόμασε Αϊσέ, εγκατασταθήκαμε στην Ορντού (Κοτύωρα) και μου φερόταν πολύ καλά. Τους συγγενείς μου τους έχασα. Ο άνδρας μου πέθανε το 1936, αφού αποκτήσαμε ένα κοριτσάκι και όταν το πάντρεψα άρχισα να ψάχνω τους χαμένους συγγενείς μου. Πήγα στην Σαμψούντα και σ’ ένα καφενείο, είπα  ψέματα στον ιδιοκτήτη, αν ξέρει κανέναν  Έλληνα στην πόλη να μου τον συστήσει, για να με πληροφορήσει  το μέρος που είχε κρύψει λίρες ο πατέρας μου και θα έπαιρνε μερίδιο. Το κόλπο έπιασε και μου σύστησε έναν άλλο καφετζή, τον Μαχίρ που τούρκεψε στα 8 του χρόνια. Μου είπε, κατά καιρούς περνάνε Έλληνες και του έδωσα διεύθυνση και τηλέφωνο για επαφή».

Το 1979, κάποιος Τσακίρης από τη Δράμα, πήγε στον Πόντο και πέρασε τυχαία από το  καφενείο του Μαχίρ, που του μίλησε για μια Τουρκάλα Αϊσέ ή Παρθένα, που ψάχνει χαμένους συγγενείς της και του έδωσε την διεύθυνση της. Ο Μαχίρ λίγες μέρες μετά πέθανε, αλλά το μήνυμα πήγε σε καλά χέρια. Ο Τσακίρης όταν γύρισε στη Δράμα, μίλησε  για το περιστατικό  και κάποιος συγχωριανός του τινάχτηκε λέγοντας «Είναι συγγένισσα μας!» και αμέσως ενημέρωσε τον Σταύρο Ζουρνατζίδη στα Κομνηνά. Εκείνος έβγαλε διαβατήριο και  με τη διεύθυνση στο χέρι πήγε στην Τουρκία.

Ήταν η ώρα 7 το πρωί, όταν ο ταξιτζής τον άφησε στην πόρτα του σπιτιού της Αϊσέ… Αφηγείται το 1979: «Τα γόνατα μου έτρεμαν, η καρδιά μου πήγε να σπάσει… Χτύπησα την τζαμόπορτα και ξαφνικά ανοίγει μια ηλικιωμένη γυναίκα. Είπα το όνομα μου, Σταύρος!… «Ισταυρί!!!!» φώναξε εκείνη και αγκαλιαστήκαμε! Κλαίγαμε επί δύο ώρες χωρίς να πούμε λέξη… Διηγηθήκαμε τα παλιά και ο γαμπρός της τής έβγαλε  διαβατήριο και την έφερα στα Κομνηνά… Μαζεύτηκαν όλοι οι συγγενείς, την ρωτούσαν τι έγιναν οι δικοί μας κι απαντούσε: « αφέκαν τ’ οστούδε τουν σα ρασσία» (άφησαν τα κόκκαλα τους στα βουνά).

Όταν γύρισε στην Τουρκία, έγραψε επιστολή στον Σταύρο που κατέληγε: «Εύχομαι κι ελπίζω Ισταυρί, να σε ξαναδώ με τα μάτια αυτού του κόσμου και όχι του αλλουνού!». Η Παρθένα και ο Σταύρος δεν αξιώθηκαν  να ξανασμίξουν… Βλέπονται τώρα, όχι με τα μάτια αυτού του κόσμου, αλλά του αλλουνού!....