Οδυσσέας Άννινος “Ο μελισσοκόμος των αγγέλων” - Συνέντευξη στη Γεωργία Δαλιανά*

Σε μια εποχή χωρίς ταυτότητα σαν τη σημερινή ειρωνική ολισθηρή και αδιέξοδη, χαραγμένη στις εσχατιές του ενστίκτου και του πανικού, εκεί που δεν υπάρχει δρόμος, ιστορία, μνήμη και αίσθηση εκεί που το όραμα μεταμορφώνεται σε βράχο ένα πανηγύρι από φωνές στον ίσκιο του κρεμασμένου σε μια εποχή που η διάλυση της ατομικότητας προηγείται της Ηγεμονίας του καθρέφτη και οι έννοιες "γέφυρες τσακισμένες” έχουν αποκοπεί και λησμονιούνται το εγχείρημα της Τέχνης ή μάλλον το Τετράδιο της Οδύνης και της Ουτοπίας που συνιστά την Τέχνη σ' όλο το εύρος των σημασιών της, διαβάζεται πλέον σαν κατάλογος εστιατορίου.

Στη δίνη αυτής της πραγματικότητας των ακραίων σκηνοθεσιών και των ολικών κατακρημνίσεων εάν το έδαφος της Τέχνης “οφείλει” να παραμένει σταθερό μεταξύ πεπρωμένου και ελευθερίας, ο εικαστικός δημιουργός Οδυσσέας Άννινος με τα ονειρικά του έργα δουλεμένα σαν ξαφνικές επιστροφές στον ίσκιο των ερωτημάτων, μας ξεναγεί σε φωτεινότερα μονοπάτια εκεί που η ύλη χάνει το περιεχόμενο της και τη λεία της και κεντρίζει ξανά την αναζήτηση για μια λιγότερο λεηλατημένη διαδρομή.

Ο εικαστικός Οδυσσέας Άννινος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς χρόνια τώρα μας εκπλήσσει, μας τιμωρεί, μας αφοπλίζει με τις “σιωπηλές” δημιουργίες του ταυτισμένες με τη μαγεία, την τρυφεράδα και την αθωότητα, θεμελιώνοντας στον εσωτερικό μας χρόνο ένα ασφαλέστερο παρόν εκεί που ο έρωτας, ο φόβος, η θλίψη, η χαρά, το λάθος έχουν κοινά βυθίσματα, κοινές απώλειες, κοινές πατρίδες.

Η γνωριμία του Άννινου με τις ταινίες του πολυβραβευμένου σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου αποτέλεσε σταθμό για το ζωγραφικό του έργο. Θερμός οπαδός του Αγγελόπουλου αποτύπωσε με την παλέτα του ονειρικές σκηνές μουντές και ομιχλώδεις “σαν δάκρυα” από το “Βλέμμα του Οδυσσέα”, τον “Μελισσοκόμο”, “Μια αιωνιότητα και μια μέρα”, “ Ο θίασος” κ.α. απασφαλίζοντας τον χρόνο από το ρίγος των σωμάτων του. Τα έργα κάνουν το γύρω της Ελλάδας και μετά το τέλος των εκθέσεων θα χαριστούν σε μουσείο.

Αλλά ας μας μιλήσει καλύτερα ο ίδιος:

Στις μέρες μας που οι αξίες είναι απατηλές και κηδεμονευόμενες, που η Απληστία της εικόνας ενοικεί στην τρομοκρατία, που ο Πολιτισμός » ως έννοια «υπνοβατεί ακροβατεί και χάνεται εσείς γιατί ασχολείσθε με την Τέχνη;

Η τέχνη είναι ο πολιτισμός μας. Mέσα από την τέχνη ο άνθρωπος επικοινωνεί και εκφράζεται βαθύτερα και ουσιαστικότερα. Αν πάμε πίσω στο χρόνο θα δούμε πως αυτή η ανάγκη επικοινωνίας και έκφρασης υπήρχε από την εποχή των σπηλαίων. Οι άνθρωποι τότε προσπαθούσαν να αποτυπώσουν την σκέψη τους με παραστάσεις σκαλισμένες σε βράχια. Αυτό κάνουμε και σήμερα αλλά με διαφορετικά μέσα και τρόπους.

Η Ζωγραφική ως άσκηση αυτογνωσίας ισοδύναμη με την εσωτερική ελευθερία, ή παραστασιακή μοναξιά και καταφυγή;

Είναι και τα δύο. Ο καλλιτέχνης  δουλεύει με τα συναισθήματα του προσπαθώντας να εγκλωβίσει τη  στιγμή. Αν είναι χαρούμενος θα δημιουργήσει κάτι φωτεινό με ζωηρά χρώματα, αν είναι στενοχωρημένος θα επιλέξει χρώματα μουντά, αν είναι προβληματισμένος η ψυχή του θα τον οδηγήσει σε έργα με πολλές νοηματικές εσοχές.

Τα έργα σας υποβλητικά συγκινησιακά και εύθραυστα σαν ανοιχτά ερωτήματα διέπονται από την ονειρικότητα και το ρίγος των ποιητικών κειμένων! Αυτό σημαίνει πως » κάθονται » σε όλους τους καιρούς και δεν αθροίζονται στην λήθη! Πόσα οφείλεται στον Θ. Αγγελόπουλο για αυτή σας την πορεία που έχει τη φλόγα του παραμυθιού και πως ξεκίνησε αυτή η ιστορία;

Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος μέσα από τα έργα του προσπάθησε να εκφράσει μια πραγματικότητα. Με ένα δικό του τρόπο να βάλει σε σκέψεις τον θεατή να τον προβληματίσει, να τον πάει ένα βήμα μπροστά και όχι να του δώσει τα πράγματα έτοιμα και μασημένα. Από μικρός παρακολουθούσα τις ταινίες του και επειδή δεν τις καταλάβαινα αυτό με έκανε να τις δω δύο και τρεις φορές. Όταν συνειδητοποίησα το μεγαλείο του τον λάτρεψα. Τον ίδιο δεν τον γνώρισα, από τη μεγάλη αγάπη και εκτίμηση που του είχα σαν σκηνοθέτη και ποιητή των εικόνων σκέφτηκα να αποτυπώσω στον καμβά τη θεματική του, εικόνες μέσα από τα έργα του. Ο προβληματισμός μου ήταν ποια τεχνοτροπία θα ακολουθήσω σαν πρώτη σκέψη μου ήρθε στο μυαλό μου ο Ματίς και ο Γκογκέν και άρχισα να ζωγραφίζω και ακούγοντας και τη μουσική της Καραΐνδρου που είχε επενδύσει τις ταινίες του ένιωσα σαν να ήταν μέσα μου, κομμάτι μου και με καθοδηγούσε, ήταν οι πιο ωραίες στιγμές της ζωής μου.

Κάπου διάβασα πως τα τοπία σας τα εμπνευσμένα απ” τις σκηνές του Αγγελόπουλου δεν πωλούνται!Σπάνια κίνηση ευαισθησίας που επικυρώνει και το ήθος του καλλιτέχνη! Ανάμεσα στην αξία των χρημάτων και των χρωμάτων φέρνετε τη Τέχνη στο ύψος της Αλήθειας της!Δύσβατος δρόμος βαθύτερος από κάθε άλλον, μοναχικός και άπιαστος σαν την πραγματικότητα! Θα αλλάζατε ποτέ αυτή την ιδιαίτερη ρωγμή της Τέχνης με την εξουσία της;

Όχι δεν θα την άλλαζα. Αυτά τα έργα ψυχής έχουν για μένα ανεκτίμητη αξία. Αυτή η συλλογή αφού κάνει τον κύκλο της σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας θα φύγει για το εξωτερικό και όταν τελειώσει την περιοδεία θα πάει σε μουσείο.

Έχω την πεποίθηση πως ο πραγματικά σύγχρονος καλλιτέχνης αγνοεί τα σύνορα των Ιδεών και της Ιστορίας και πιάνει τον μίτο από την αρχή με διαφορετικό ωστόσο παρανομαστή ! Ποια είναι η δική σας άποψη;

Θα συμφωνήσω μαζί σας. Ο καλλιτέχνης κατά την δική μου άποψη δεν πρέπει να έχει κόκκινες γραμμές ούτε να μπαίνει σε κλισέ. Πρέπει να νοιώθει ελεύθερος χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις αδιαφορώντας για τις κριτικές.

Σήμερα πιο εύκολα από ποτέ λόγω των τεχνολογικών μέσων » αναδύονται σε όλες τις τέχνες σπουδαίοι καλλιτέχνες που προκαλούν γόνιμες συζητήσεις αφήνοντας ανοιχτό το μέλλον τους στη μνήμη μας ! Παράλληλα όμως » φύονται » και καλλιτέχνες ξένοι προς το ζωγραφικό η το συγγραφικό αίσθημα που εγκαθίστανται στα πράγματα στέλνοντας » για καφέ » και την αισθητική και την νοημοσύνη!Η σύγχυση είναι καθολική και τα όρια τέχνης αλαζονείας και ψευδαίσθησης ομιχλώδη!Πρέπει να ξαναδούμε αυτά τα όρια με το ειδικό τους βάρος ή να αφεθούμε στον αυτοματισμό και στην τελμάτωση της σκέψης;

Δυστυχώς στην εποχή της τεχνολογίας μικραίνει ο άνθρωπος και η αλαζονεία περισσεύει. Αυτό συμβαίνει γιατί ζούμε στην εποχή της ταχύτητας, όλα γύρω μας είναι πολύ πρόχειρα σε όλους τους τομείς με συνέπεια να καταποντίζονται σπουδαίοι άνθρωποι και ουσιαστικά πράγματα. Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι θα πάμε στο χειρότερο αν δεν αλλάξουμε ρότα.

Σε περιόδους ανθρωπιστικής κρίσης σαν τη σημερινή που το ένστικτο , έρμα αδιάλλακτο, μας βγάζει κοροϊδευτικά τη γλώσσα , η αναζήτησή του προσώπου μας είναι η μόνη κοινωνική σύμβαση. Τι ρόλο μπορεί να παίξει η διανόηση προς την ελεύθερη επιστροφή στον Άνθρωπο και όχι σε φαντάσματα διαφόρων υλικών όπως το θέλουν οι πολιτικές ηγεσίες;

Δε θεωρώ ότι η διανόηση έχει τη δυνατότητα να κάνει και πολλά πράγματα. Όλο αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα οφείλεται και στην έλλειψη “σταθερού εσωτερικού τόπου” αφού κανείς δεν οικειοποιείται ούτε την αγωνία ούτε την παγίδευση ούτε τη συμφορά του άλλου. Το κέντρο βάρους της αλληλεγγύης έχει περιοριστεί στη θέαση και ας μην ξεχνάμε πως στην εποχή μας λείπουν τα μεγέθη, λείπουν οι τολμηροί του πνεύματος.

Σ' έναν κόσμο που η αντίφαση έχει φέρει την απελπισία στα μέτρα της τι φοβάστε και τι ελπίζετε;

Φοβάμαι το μονόδρομο που μας εγκλωβίζει η αυξανόμενη έκπτωση όλων των αξιών και ονειρεύομαι ένα δικαιότερο κόσμο.

Τα όνειρα κυκλώνουν τον ρόλο που μας παριστά, παίζουν με τα χώματα αλλά και τα φτερά του Αγνώστου! Εσείς αλήθεια τι ονειρεύεστε ;

Εγώ ως καλλιτέχνης πάντα θα ονειρεύομαι και θα δημιουργώ αλλά παράλληλα παρακολουθώ από κοντά και την εξέλιξη της εποχής μας. Τα όνειρα είναι η γλώσσα της ψυχής και ο χρόνος τους είναι ατελεύτητος.

Στο έργο σας σμίγουν δελφίνια από φως και στάχυα από θλίψη αδιόρατη,γι' αυτό είναι τόσο μαγευτικό. Τι θα λέγατε σε ένα παιδί που θα ήθελε να πάρει τον δικό σας δρόμο;

Θα του έλεγα ότι η Τέχνη είναι ένας δρόμος δύσβατος άγρυπνος και μαγικός με πολλές απογοητεύσεις και λιγότερες χαρές. Θέλει μεγάλη θέληση και πολύ πείσμα. Αν νομίζει ότι τα διαθέτει, τότε ίσως δικαιωθεί!

*Η Γεωργία Δαλιανά είναι Ποιήτρια- Εικαστικός

Πειραιάς Κανάλι Ένα