Θέατρο: Δημήτρη Καραντζά, "Μήδεια" - Κριτική Νίκου Μπατσικανή*

Μέχρι 31 Οκτωβρίου 2017

Μετάφραση: Μίνως Βολανάκης

Διασκευή – Δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Καραντζάς, Θεοδώρα Καπράλου

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς

Μουσική: Ανρί Κεργκομάρ

Σκηνικά: Ελένη Μανωλοπούλου

Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη

Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου

Κίνηση: Χρήστος Παπαδόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Καπράλου

Βοηθός Σκηνογράφου: Κατερίνα Αριανούτσου, Αλέξανδρος Γαρνάβος

Επιμέλεια Σκηνικού: Νίκος Καρράς

Παίζουν: Γιώργος Γάλλος, Χρήστος Λούλης, Μιχάλης Σαράντης

Έχοντας μελετήσει καλά την ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, μα και άλλων δημιουργών που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, όπως οι σπουδαίοι: Πιέρ Πάολο Παζολίνι (Pier Paolo Pasolini), Χάινερ Μύλλερ (Heiner Müller) και Ζαν Ανούιγ (Jean Anouilh), ο Δημήτρης Καραντζάς παρέδωσε στο κοινό τη δική του «Μήδεια». Ο νεαρός δραματουργός και η συνεργάτιδά του, Δώρα Καπράλου, σέβονται τον μύθο και το έργο τους «πατάει» πάνω σε αυτόν, μα, συγχρόνως, είναι αποστασιοποιημένο και δοσμένο με μινιμαλιστικό τρόπο. H διαφορά είναι εμφανής από την αρχή: πάνω σε ένα «σεληνιακό», λες, τοπίο, με έναν καχεκτικό θάμνο να αντέχει τις εκεί συνθήκες, τρεις άντρες, ντυμένοι με μαύρα κοστούμια, αποκαλύπτουν τη δραματική ιστορία χαμηλόφωνα, ενώ η τραγικότητα θα δικαιολογούσε κραυγές και θρήνους. «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα», μα ταιριάζει και στη Μήδεια: Αφού άφησε γονείς, φίλους και πατρίδα, έχοντας σκοτώσει -καθ’ οδόν- τον αδελφό της και προδίδοντας μυστικά της χώρας της στους εισβολείς Αργοναύτες, βρέθηκε στην Ελλάδα, πιασμένη στο δίχτυ – δόκανο του Έρωτα, ακολουθώντας τον Ιάσονα, άντρα που της είχε τάξει πως θα την κάνει βασίλισσα και παντοτινή σύντροφό του, σε μια χώρα πολιτισμένη, όπου κυβερνούν οι νόμοι και όχι οι αποφάσεις του ισχυρότερου, όπως στον τόπο της. Μαζί του αποκτά δυο γιους. Να, όμως, που ο σύζυγός της, φυγάς στην Κόρινθο, και καθώς εκεί δεν έχει πλούτη, θρόνο και δόξα, βάζει πάνω από την οικογένειά του τις προσωπικές του φιλοδοξίες να αποκτήσει ξανά τα επίγεια αγαθά που έχει χάσει, και παντρεύεται τη Γλαύκη, κόρη του τοπικού βασιλιά, Κρέοντα. Η προδοσία είναι μεγάλη και η βαρβάρισα Μήδεια δεν καταλαβαίνει από αυτά. Στη χώρα της, οι γυναίκες δεν μένουν κλεισμένες και άπραγες στα σπίτια, όπως εδώ. Η ίδια βοήθησε τον Ιάσονα να κλέψει το Χρυσόμαλλο Δέρας, προσδοκώντας καλύτερη ζωή, και τώρα ξέρει πως θα ζει παραγκωνισμένη, και τα παιδιά της ως προγόνια μιας άλλης. Δε θα μοιράζεται τη συζυγική κλίνη ούτε θα έχει, καν, μια θέση στα βασιλικά συμπόσια, δίπλα στον αγαπημένο της σύντροφο. Δούλα νιώθει και παραπεταμένη, από βασίλισσα της καρδιάς του. Προσβεβλημένη και θυμωμένη, προσπαθεί να εξηγήσει στον Ιάσονα και στις γυναίκες της Κορίνθου πώς αισθάνεται, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να σώσει τη σχέση της και να εξασφαλίσει στα παιδιά της μια καλύτερη μοίρα, μα όλα πέφτουν στο κενό. Ο καθένας, από τη μεριά του, υποστηρίζει τις δικές του θέσεις. Οι άνθρωποι, τότε και σήμερα, είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας, και το προσωπικό συμφέρον του καθενός μάς κάνει να βλέπουμε αλλιώς τα πράγματα. Όταν η Μήδεια αντιλαμβάνεται πως, με απόφαση του βασιλιά Κρέοντα, θα εκδιωχθεί από την Κόρινθο, κι αφού, ανεπιτυχώς, προσπαθεί να του αλλάξει γνώμη αλλά και να βρει άσυλο κάπου αλλού, σε περίπτωση φυγής της, τυφλωμένη από τα αδιέξοδα και τις ατελέσφορες προσπάθειές της, με συναισθήματα που τυφλώνουν το μυαλό της και οπλίζουν το χέρι της, επεξεργάζεται τα σκοτεινά σχέδιά της. Ως πρώην ιέρεια της Εκάτης γνωρίζει πώς θα πάρει εκδίκηση από τον άντρα που έκανε τα όνειρα της κομμάτια. Αποφασίζει να σκοτώσει τον Κρέοντα, τη Γλαύκη και τα δυο παιδιά της και να φύγει μακριά, στερώντας από τον Ιάσονα τα πάντα κι αφήνοντας τον ρημάδι, μιας και δεν τίμησε τον αντρικό του λόγο, αλλά και δεν αρκέστηκε σε όσα είχε μαζί της. Αυτά προσπαθεί να φωτίσει το έργο που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Καραντζάς, με τους τρεις άντρες ηθοποιούς να ερμηνεύουν όλους τους ρόλους: ο Γιώργος Γάλλος τη Μήδεια, ο  Χρήστος Λούλης τους: Ιάσονα, Κρέοντα, Παιδαγωγό, Αιγέα, και ο Μιχάλης Σαράντης: Χορό,  Άγγελο, Τροφό, εναλλάξ και κατά περίπτωση, μα όχι με σκοπό να αναβιώσει η τακτική της αρχαιότητας, όπου η τραγωδία παιζόταν μόνο από άνδρες. Αδιέξοδα και σκοτάδι, μέχρι να φωτιστεί κάπως το σκηνικό, αλλά το φως που έρχεται λες και είναι από μακριά, από έναν άλλον πλανήτη, όπου τα γεγονότα θα είχαν διαφορετική κατάληξη. Ο σκηνοθέτης δεν θέλησε να αναπαραστήσει, επί σκηνής, τα επιμέρους γεγονότα (κάτι που πολλές φορές έχουμε δει, σε διάφορα άλλα ανεβάσματα της Μήδειας του Ευριπίδη), αλλά να καταθέσει ένα κείμενο που προσπαθεί να εξηγήσει τις ακραίες πράξεις της ηρωίδας και το κατάφερε μέσα από έναν άλλον «δρόμο»…  αν και, τόσο στη σκηνοθεσία, όσο και στην απόδοση των ρόλων είναι φανερή η γνώση του πώς αποδίδονταν οι αρχαίες τραγωδίες, όταν αυτές άρχισαν να παρουσιάζονται στη νεότερη εποχή, από τους πρώτους διδάξαντες: Άγγελο Σικελιανό, Φώτο Πολίτη, Δημήτρη Ροντήρη, Κάρολο Κουν. Η υποβλητική ατμόσφαιρα του μισοσκόταδου, όπως εμπνεύστηκε τον χώρο δράσης ο Δημήτρης Καραντζάς (με βοηθό τη Θεοδώρα Καπράλου) έγινε πράξη από το ευφάνταστο σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου (βοηθοί σκηνογράφου: Κατερίνα Αριανούτσου,  Αλέξανδρος Γαρνάβος, επιμέλεια σκηνικού: Νίκος Καρράς), την εμπνευσμένη μουσική του Γάλλου Ανρί Κεργκομάρ (Henri Kergomard), τα φροντισμένα κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη και τους υποβλητικούς φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου. Ο Χρήστος Παπαδόπουλος κίνησε με τελετουργικό τρόπο τους τρεις ηθοποιούς, πότε ως μηχανικά πιόνια και πότε με τον τρόπο που οι πρωτοπόρες: Κούλα Πράτσικα, Ασπασία Παπαθανασίου, Μαρία Χορς και Ζουζού Νικολούδη  ξεσήκωναν τις  στάσεις των χορογραφιών τους από τα βάζα της αρχαιότητας. Στο πετυχημένο εγχείρημα συνέβαλε και η πανέμορφη μετάφραση του Μίνωα Βολονάκη. Η παράσταση  έφτασε στο τέλος εν μέσω παρατεταμένων χειροκροτημάτων, από το κατάμεστο θέατρο Πορεία ενώ, στη διάρκειά  της,  η ατμόσφαιρα ήταν τέτοια, που δεν ακουγόντουσαν ούτε οι ανάσες των θεατών, αφού όλοι παρακολουθούσαμε «καθηλωμένοι» από τη σκηνοθετική μπαγκέτα και τις υπέροχες ερμηνείες που πέτυχαν οι: Γιώργος Γάλλος, Χρήστος Λούλης, Μιχάλης Σαράντης. Όλα «έδεσαν» μεταξύ τους, καθώς οι τρεις άντρες, «περιορισμένοι» μέσα στα αυστηρά, πένθιμα κοστούμια τους, απέδωσαν ακόμα και τους γυναικείους ρόλους, χωρίς να γίνονται καρικατούρες ή να παραπέμπουν σε ομοφυλόφιλους, όπως θα φανταζόταν κάποιος, πριν δει την παράσταση, αλλά, αντιθέτως, να αναδεικνύουν όσα ο Δημήτρης Καραντζάς εμπνεύστηκε κι επεξεργάστηκε, και οι θεατές απόλαυσαν, βιώνοντας μια ξεχωριστή εμπειρία απόδοσης αρχαίας τραγωδίας.

Σεπτέμβριος 2017

«Πορεία at Victoria»

Τρικόρφων 3-5 & 3ης Σεπτεμβρίου 69

Τ/φ: 2108210991

Μέχρι 31 Οκτωβρίου 2017

*Νίκος Μπατσικανής,

συγγραφέας, ποιητής, κριτικός

(μέλος Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών)