Χάρισαν 5 δισ. ευρώ στους δανειστές

Τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων καταλήγουν στους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών της ευρωζώνης και η μαύρη τρύπα κλείνει με... φόρους!

Εισπράξεις ΕΝΦΙΑ δύο ετών ή το ένα τέταρτο των ετήσιων κρατικών δαπανών για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία. Τόσα έχουν κοστίσει στην ελληνική οικονομία οι χειρισμοί της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στο μέτωπο της απόδοσης κερδών από ελληνικά ομόλογα, τα οποία διακρατούν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης αλλά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Τα λεφτά είναι πολλά, κατακτήθηκαν το 2012 στο πλαίσιο του PSI, απωλέσθησαν τρία χρόνια αργότερα στο πλαίσιο της «περήφανης διαπραγμάτευσης» του 2015 και κατέληξαν στους εθνικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Η ελληνική οικονομία, τα τελευταία δυόμισι χρόνια, στερήθηκε ούτε λίγο ούτε πολύ 4,888 δισ. ευρώ, όπως δείχνουν τα στοιχεία τα οποία συνέλεξαν «ΤΑ ΝΕΑ» απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ο λογαριασμός για το 2017 παραμένει ανοιχτός.

Οι προβλέψεις και τα στοιχεία εκτέλεσης των κρατικών προϋπολογισμών της τελευταίας τριετίας δείχνουν ότι το υπουργείο Οικονομικών ενέγραφε προβλεπόμενες εισπράξεις από ANFA (όπως λέγονται τα κέρδη από ελληνικά ομόλογα τα οποία διακρατούν εθνικές τράπεζες της ευρωζώνης στο χαρτοφυλάκιό τους) και SMP (τα αντίστοιχα κέρδη από ομόλογα τα οποία κατέχει η ΕΚΤ) κάθε χρονιά και με την κατάθεση του προϋπολογισμού της επόμενης ερχόταν να διορθώσει τις λαθεμένες εκτιμήσεις.

Το 2015, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2016 (τα κέρδη της προηγούμενης χρονιάς εγγράφονται στον προϋπολογισμό της επόμενης), προβλέπονταν «εισπράξεις 3,882 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 1,879 δισ. ευρώ αφορούν το 2014». Για το 2016, οι εισπράξεις από ANFA και SMP προβλέπονταν σε 1,672 δισ. ευρώ.

Τα απολογιστικά στοιχεία δείχνουν εισπράξεις 291 εκατ. ευρώ το 2015, ενώ το 2016 το ποσό αυξάνεται σε 375 εκατ. ευρώ. Τα ποσά αυτά προέρχονται αποκλειστικά από τα κέρδη της Τραπέζης της Ελλάδος, τα οποία αποδίδονται στο ελληνικό Δημόσιο μέσω της κατάθεσης σε ειδικό λογαριασμό και από εκεί τροφοδοτούν τη μείωση του δημόσιου χρέους, χωρίς να υπολογίζονται στο ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Η «χασούρα» αγγίζει τα 4,888 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά γράφτηκαν στο χιόνι και όπως προκύπτει από απάντηση του αρμόδιου κοινοτικού επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί (σε απάντησή του σε παλαιότερη ερώτηση του ευρωβουλευτή της ΛΑΕ Νίκου Χουντή), θεωρούνται χαμένα.

Η απάντηση που έδωσε άλλωστε τις προηγούμενες ημέρες, επίσης στον Νίκο Χουντή, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι έρχεται να επιβεβαιώσει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι όσα κεφάλαια δεν ήρθαν στην Ελλάδα βρήκαν τον δρόμο τους στους κρατικούς προϋπολογισμούς των κρατών-μελών της ευρωζώνης, με ενδιάμεσο σταθμό τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Τα συνολικά κέρδη τα οποία πραγματοποίησαν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος επί ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου από το 2012 έως και το 2016 φτάνουν τα 7,838 δισ. ευρώ. Από αυτά, περίπου 5 δισ. ευρώ ήδη χάθηκαν στον δρόμο.

Η ιστορία αρχίζει το 2012, χρονιά του PSI, με το κούρεμα του ελληνικού χρέους στα χέρια ιδιωτών. Ελληνικά ομόλογα, τα οποία βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών τραπεζών των χωρών της ευρωζώνης, εξαιρούνται από το κούρεμα και ανταλλάσσονται με νέα. Εχουν αγοραστεί σε πολύ χαμηλές τιμές και στη λήξη τους εξοφλούνται χωρίς κούρεμα, στο άρτιο.

Το Eurogroup τον Νοέμβριο του 2012 συμφωνεί να μεταφέρονται σε ετήσια βάση στην Ελλάδα τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από αυτά τα ελληνικά ομόλογα, με μία προϋπόθεση: «την αυστηρή εφαρμογή από τη χώρα των συμφωνηθέντων μεταρρυθμιστικών μέτρων κατά την περίοδο του προγράμματος». Η Ελλάδα βρίσκεται σε Μνημόνιο.

Η τήρηση των συμφωνηθέντων οδηγεί στην πρώτη εκταμίευση, την επόμενη χρονιά, κερδών ύψους 2 δισ. ευρώ στον ελληνικό προϋπολογισμό. Είναι τα πρώτα και τελευταία, μέχρι σήμερα, κεφάλαια τα οποία εισπράχθηκαν απευθείας από το ελληνικό Δημόσιο, αν εξαιρεθούν οι πληρωμές οι οποίες γίνονται και τα επόμενα χρόνια από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Τα «νταούλια»

Η επόμενη αξιολόγηση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το γνωστό e-mail Χαρδούβελη έμεινε στον αέρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ άρχισε τα «νταούλια» της διαπραγμάτευσης, οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης και η ΕΚΤ συνέχισαν να μετράνε τρελά κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα, αλλά η συμφωνία του 2012 τερματίστηκε βίαια στις 30 Ιουνίου 2015. Στο τρίτο Μνημόνιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ προβλέψεις εισπράξεων από τη συγκεκριμένη πηγή δεν υπάρχουν. «Είχαμε φτάσει στη βρύση, πίναμε νερό, αλλά κάποιοι κλώτσησαν τη στάμνα» σχολιάζει πολιτικός παρατηρητής.

O Πιερ Μοσκοβισί σε παλαιότερη απάντησή του για το θέμα έχει υποστηρίξει ότι «δεν υπήρξε επιτυχής επανεξέταση που να ολοκληρώθηκε μετά την 1η Ιουλίου 2014 και μέχρι τη λήξη του προγράμματος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στις 30 Ιουνίου 2015, όταν έληξαν όλες οι σχετικές με το πρόγραμμα διευθετήσεις. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχουν εκκρεμείς πολιτικές δεσμεύσεις των κρατών-μελών για εκταμίευση ποσών ισοδύναμων των κερδών από τη συμφωνία για τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (ANFA) και το SMP στην Ελλάδα αφότου εξέπνευσε το πρόγραμμα του ΕΤΧΣ».

Πού πήγαν τα λεφτά

Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και εθνικές τράπεζες δεν κρατούν τα κέρδη από τα SMP (Securities Market Programme για τα ομόλογα που έχει η ΕΚΤ) και τα ANFA (Agreement on Net Financial Assets για τις εθνικές τράπεζες) των ελληνικών ομολόγων στα θησαυροφυλάκιά τους. Οπως ορίζεται στο άρθρο 21 του καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα έσοδα που πραγματοποιεί κάθε εθνική κεντρική τράπεζα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα συγκεντρώνονται εντός του ευρωσυστήματος, μαζί με το λοιπό πραγματοποιηθέν νομισματικό εισόδημα, και στη συνέχεια κατανέμονται μεταξύ των εθνικών κεντρικών τραπεζών σύμφωνα με τα μερίδια συμμετοχής τους στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Υστερα οι εθνικές κεντρικές τράπεζες διανέμουν τα κέρδη στους μετόχους τους. Ετσι, το μερίδιο των κερδών από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων, που αντιστοιχεί για παράδειγμα στην κεντρική τράπεζα της Ολλανδίας, αντί να έρθει στον προϋπολογισμό του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών έφτασε στο υπουργείο Οικονομικών του Γερούν Ντεϊσελμπλούμ.

Από μια δεξαμενή κεφαλαίων η οποία υπολογίζεται σε 10,2 δισ. ευρώ έως το 2020, η Ελλάδα έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να εισπράττει ελάχιστα.

Από εκεί που ήταν μια αυτονόητη διαδικασία, εφόσον εκπληρώνονται οι σκληροί μνημονιακοί όροι, έγινε και πάλι αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο Eurogroup της 25ης Μαΐου 2016. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν να επανεξετάσουν το θέμα των ANFA και SMP στο πλαίσιο των «εφόσον χρειαστεί» μέτρων διευθέτησης του ελληνικού χρέους. Κανείς όμως από τους Ευρωπαίους δεν συζητά το ενδεχόμενο διανομής των κερδών των περασμένων ετών στην Ελλάδα.

Η συζήτηση αφορά την επαναφορά της μεταφοράς των κερδών από ANFA και SMP στην Ελλάδα από το οικονομικό έτος 2017 και μετά ώστε να λειτουργήσει ως εσωτερικό αποθεματικό ασφαλείας του ESM προκειμένου να μειωθούν οι μελλοντικές ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες.

Το δεδομένο έγινε διαπραγματεύσιμο και τα κέρδη, ζημιές. Αν εφαρμοστούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, εφόσον ολοκληρωθεί επιτυχώς το τρίτο Μνημόνιο, ίσως τελικά να φτάσουν κάποια έσοδα από τη συγκεκριμένη πηγή στο ελληνικό Δημόσιο. Εκτός και αν υπάρξει επιτυχής επαναδιαπραγμάτευση του όλου ζητήματος, η οποία επί του παρόντος δεν προκύπτει.

Ελενα Λάσκαρη

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΤΑ ΝΕΑ