Στο Κάστρο μου - Του Απόστολου Βεργή

Ο Ζαρατούστρα (λέει) είχε επιλέξει το βουνό και ο Χριστός την έρημο για ν' αναμετρηθούνε με τους δαίμονές τους• εντέλει χάσαν και οι δυο σαν κατεβήκαν στο λαό για να διδάξουν. Έχασαν και οι δυο, και πια η ιστορία τρέχει μ' οδηγό τις αναμνήσεις: Εγώ τις αναμνήσεις μου ξέρω πολύ καλά πώς πρέπει να τις χρησιμοποιώ - οι άλλοι; Γιαυτό επέλεξα για καταφύγιό μου τούτη 'δω τη μικρούλα πόλη: για να υπάρχουν γύρω μου ολίγοι απ' τους “άλλους” - τόσοι όσοι χρειάζονται για να με συνεφέρουν όταν πρέπει, βρε αδελφέ, κάθε που θα ξεστρατίζω σε αφορισμούς του άσχημου ή και του όμορφου, του ωραίου: Έχει απ' όλα η ζωή γι'αυτό και είναι και ωραία και σκληρή - θέλει τεράστια προσπάθεια για να αντιληφθεί κανένας την αξία της και φυσικά τα όριά της: εκτιμώ ότι τα όριά της γίνοντ' αντιληπτά εντός ωρών σκληρότητας και σκοτωμών, μες σε καυγάδες, εμφύλιους σπαραγμούς, μετά από εγκλήματα, ή ύστερ' από αιφνίδιους χαμούς καλών ανθρώπων.

Μιλώ προσωπικά, μιλώ ξεκάθαρα προσωπικά• γι' αυτό ίσως και προκλητικά, αναγνωρίζοντας πως το καλό και το κακό κυκλοφορούν μέσα στις κοινωνίες μας αγκαλιασμένα. Προσωπικά, συνειδητά προσωπικά, έχοντας πλέον διαμορφωθεί, έχοντας ζήσει, έχοντας καταλάβει ότι η δύναμη των αποτελεσμάτων και των πράξεων είν' ισχυρότερη από τη δύναμη που έχουν οι ευχές - ή και τα όνειρά μας. Μιλώ προσωπικά, μιλώ διάφανα, πράττω και κρίνομαι - επ! Κρίνομαι πραγματικά όταν και οι κριτές έχουν συνείδηση που έχει διαμορφωθεί πατώντας ταυτοχρόνως και στο καλό και στο κακό• διαφορετικά, πατώντας μόνο πάνω στο κακό η κριτική θα είναι ύπουλη ενώ, πατώντας μόνο πάνω στο καλό, ο κίνδυνος να είν' η κριτική ηλίθια είναι πολύ μεγάλος.

Έτσι εδώ στο κάστρο μου ξεκίνησα να αναπλάθω τα συστατικά που συγκροτούν τον κόσμο: αναπλάθω το ψέμα, αναπλάθω την αλήθεια, αναπλάθω τον έρωτα, αναπλάθω τη συνήθεια, αναπλάθω το συμφέρον, αναπλάθω, αναπλάθω... Δημιουργώ λογοτεχνία; - Ποιος ξέρει.. Πάντως πίσ' από κάθε λέξη μου είναι το πρόσωπό μου, το πολλαπλό μου πρόσωπο π' αναζητά μας στη ζωή το δίκιο, κάθε δίκιο, όσο δίκιο, πόσο δίκιο, τι δίκιο, γιατί δίκιο. Εδώ στο κάστρο μου, στον εαυτό μου. Στον εαυτό μου; - Στον εαυτό μου, ναι. Γιατί, ξέροντας το ποιος είν' ο εαυτός μου, ανακαλύπτω διαρκώς ότι είναι το ισχυρότερο, το πλέον φυσικό, κάστρο απόρθητο• απόρθητο όσο απόρθητα είν' και τα κάστρα - εαυτοί των άλλων. Θα 'θελα να πιστεύω ότι είναι πιο απόρθητο λόγω εμπειριών και γνώσεων - αχ είμαι τόσο βλάκας.

Γιατί τα κάστρα των μισθοφόρων οι οποίοι παραμένουν μισθοφόροι είν' πιο απόρθητα - να λέμε την αλήθεια: πιο απόρθητα, πιο ψυχρά, πιο εύπλαστα κι ευέλικτα, πιο σίγουρα (λέει) και πιο φθηνά. Ναι, πιο φθηνά: η εμπειρία της αρνήσεως, για αποκτηθεί, κοστίζει τόσο κι άλλο τόσο - κοστίζει ακριβά όπως το ίδιο ακριβά κοστίζει κι η αξιοπρέπεια, το θάρρος του να λέει κανείς το “άλφα” - “άλφα” και το “βήτα” - “βήτα”. Λοιπόν; Θεός μου: το κάστρο μου; Θεός μου: Εγώ; Μήπως είν' πιο σωστό να πω ότι Θεός μου είναι η αδυναμία μου να είμαι τέλειος, όταν και όποτε αυτή μου η αδυναμία γίνεται γνώση; - Αφήστε ρε το Θεό μου πού και πού να ξεψυχά, να τον περιφρονούν, να τιμωρείται από τη ζωή, να γίνεται ρευστός ως άλλη λάβα, να καίει, να ζεματάει, αποκαλύπτοντας να εκδικείται, μετρώντας ν' ανασταίνεται και ν' ανασταίνει.

Ποιον αφορούν τα όσα γράφω;  Εμένα; - Αυτή είναι η πιο εύκολη απάντηση που μπορεί να δοθεί• θα έλεγα πως είναι η πιο τέλεια απάντηση γιατί, αν όσα γράφει ο καθείς (έστω και μεταφορικά ή αναφορικά) δεν τον αφορούν, αλίμονό του: Κι ο Συγγραφέας όσα γράφει, και ο ζωγράφος όσα ζωγραφίζει, κι ο μουσικός τις νότες του και ο αρτοποιός τα ζυμωτά του. Λέγεται γούστο ο παράγοντας που προβιβάζει, που προβιβάζεται και που προβιβάζει: γούστο κι ύστερα απ' αυτό: διαχρονικότητα, διδακτικότητα, ιστοριογραφία: Να καταλαβαίνουνε τα υποκείμενα τη χρησιμότητα τους - τη χρησιμότητά τους και σε ποιον τομέα, να αποκτούν πρόσωπα, να γίνονται: Αυτός, Αυτή, να ξέρουνε τι Είναι.