Φτώχεια και ξερό ψωμί με το στανιό - Της Μαρίας Παπαδοπούλου

Οικονομικές ανισότητες υπάρχουν παντού. Άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου, ακόμα και στις πλουσιότερες. Δεν αντιμετωπίζει μόνο η Ελλάδα το πρόβλημα της φτώχειας. Αντιμετωπίζει, όμως, μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία της.

Μέσα σε λίγα χρόνια οι Έλληνες έχασαν μέρος της αγοραστικής τους δύναμης και του εισοδήματός τους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν δει το εισόδημά τους ν’ αδυνατίζει, είτε εξαιτίας μείωσης του μισθού ή της σύνταξής τους, είτε επειδή η επιχείρησή τους αντιμετωπίζει πρόβλημα λόγω της κατάστασης της αγοράς, είτε επειδή έκλεισε, είτε επειδή βρέθηκαν στην ανεργία. Μνημόνιο…εις τους αιώνας … αμήν. Μεγάλο ποσοστό απ’ αυτούς θεωρούνται φτωχοί και αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης.

Για την καταπολέμηση της ξαφνικής επαίσχυντης αυτής φτώχειας δεν φτάνουν διαρθρωτικές αλλαγές ή ένα νέο μοντέλο ή μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Αυτά είναι απαραίτητα σε μια μεσοπρόθεσμη πολιτική για την καταπολέμηση της γενικότερης οικονομικής δυσπραγίας, της ανεργίας που την προκαλεί και για την ανάπτυξη και την παραγωγή πλούτου. Εδώ χρειάζονται άμεση στήριξη οι άνθρωποι που βρίσκονται ήδη κάτω από το όριο αυτής της φτώχειας. Υπάρχει μόνο ένας αποτελεσματικός τρόπος να βοηθηθούν εγκαίρως. Να εισπράξουν με ένα δίκαιο τρόπο τα χρήματα που τους λείπουν. Φέξε με και γλίστρησα.

Δύσκολο όμως γιατί για  πολλά χρόνια οι δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια στην Ελλάδα βρίσκονταν σε επίπεδα παρόμοια της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, αυτές οι δαπάνες δεν εξασφάλιζαν ικανοποιητικά επίπεδα προστασίας για τους αδύναμους. Υπήρχαν σημαντικά κενά, τα οποία μετά και την έναρξη της οικονομικής κρίσης έγιναν μεγαλύτερα.

Η αλήθεια είναι ότι η καταπολέμηση της πραγματικής, εξευτελιστικής φτώχειας μάλλον ποτέ δεν ήταν πραγματική προτεραιότητα της ελληνικής πολιτείας. Θ ’αφήσουμε το γάμο (φαγοπότι) να πάμε (ενδιαφερθούμε) για πουρνάρια (ξεροκόμματα) ? Όχι βέβαια

Αλλά τι εννοούμε όταν λέμε “φτώχεια”?

Όταν σε μια οικονομία το μεγαλύτερο ποσοστό των μελών της βρίσκονται κάτω από ένα κυμαινόμενο όριο εισοδήματος και επεξηγηματικά… Ξερό ψωμί (αν υπάρχει κι αυτό) και Άγιος ο Θεός..

Το μέσο εισόδημα, είναι το εισόδημα του  πολίτη που βρίσκεται ακριβώς στο μέσο της εισοδηματικής κατανομής. Οι άνθρωποι που είναι πλουσιότεροί του είναι ακριβώς ίδιοι σε αριθμό με τους ανθρώπους που είναι φτωχότεροι.

Αυτό είναι ένα όριο τεχνητό.

Μια χώρα πρέπει να γνωρίζει όχι μόνο πόσοι είναι οι φτωχοί, αλλά και πόσο φτωχοί είναι οι φτωχοί.

Το κόστος ενός “καλαθιού της νοικοκυράς” με προϊόντα και υπηρεσίες που πρέπει να μπορεί να αγοράζει κάθε μήνα ώστε να επιβιώνει αξιοπρεπώς αυξήθηκε και εξαφανίστηκε συνάμα. Δύστυχε  Έλληνα....αγάντα… άγνωστο για πόσο ακόμη..

Αυτό είναι το όριο τελειωτικής φτώχειας . Το κόστος αυτού του καλαθιού, που αντιστοιχεί στις ελάχιστες ανάγκες διαβίωσης.

Φυσικά, η απόφαση για το τι πρέπει να περιλαμβάνει αυτό το καλάθι είναι υποκειμενική. Το κόστος του, όμως, δεν είναι. Αυτό είναι που πονάει.

Υψηλό ποσοστό απόλυτης φτώχειας έχουμε στους νέους,  ενώ άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών  έχουν εισόδημα κάτω από το όριο. Βέβαια η ομάδα που κινδυνεύει περισσότερο από όλες να βρεθεί κάτω από το όριο της φτώχειας είναι, φυσικά, οι άνεργοι που αυξάνονται καθημερινά.

Όλοι αντιμετωπίζουν ήδη σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Πρέπει το κράτος να μεριμνήσει μια πολιτική για την καταπολέμηση της φτώχειας όχι γενική και αόριστη. Πρέπει να ξεκινά από αυτές τις ομάδες πρώτα.

Ανέκαθεν οι πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας στην Ελλάδα παραδοσιακά χαρακτηρίζονταν από την έλλειψη αποτελεσματικής στόχευσης. Μα η στόχευση ανέκαθεν ήταν οι ψήφοι, τα ρουσφέτια, η καρέκλα και οι σωρηδόν ανελέητες καταχρήσεις.

Η στεγαστική πολιτική, για παράδειγμα, αν και οδήγησε σε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη στην πράξη ωφέλησε κατά κανόνα οικογένειες που δεν ήταν φτωχές. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, καθώς ο αριθμός των ανέργων διπλασιαζόταν, ο αριθμός των δικαιούχων έπεφτε στο μισό.

Πως θα βοηθηθούν οι απόλυτα φτωχοί?

Όταν το κράτος λάβει άμεσα μέτρα για την  επέκταση του τακτικού επιδόματος ανεργίας, για την αναβάθμιση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων και

για την εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε όλη την επικράτεια. Αν... αν…αν…λέμε.

Αν υλοποιούνταν αυτά τα μέτρα οι μισοί απ’ αυτούς θα έβλεπαν τα εισοδήματά τους να ξεπερνούν το όριο της τελικής φτώχειας. Βέβαια θα παρέμεναν αρκετοί κάτω από το όριο, αλλά και τα δικά τους εισοδήματα  πάλι θα αυξάνονταν.

Η χώρα μας όμως χρήματα για πολλά πράγματα δεν έχει,  αλλά και τα λίγα που διαθέτει ίσως θα έπρεπε να τα  διοχετευτευσει με διαφορετικές προτεραιότητες κυρίως σε πολίτες που κινδυνεύουν άμεσα . Τα διοχέτευσε όμως στα παχηλα σώματα των πολιτικών και των καρεκλοαφεντάδων, στελεχών σε κάθε τομέα με μεγάλη κλίμακα αιτούντων….από τον πέμπτο όροφο πχ μέχρι το ισόγειο κλπ. κλπ.

Έτσι οι αδύναμοι, οι άνεργοι, οι φτωχοί δεν είναι αδύναμοι μόνο οικονομικά και κοινωνικά - είναι αδύναμοι και πολιτικά.

Τα κόμματα συνήθως είναι πιο πρόθυμα να στηρίξουν ομάδες του πληθυσμού, που έχουν μεγάλη πολιτική δύναμη (εργαζόμενοι δημόσιου τομέα, αγρότες, συνταξιούχοι) παρά τους αόρατους, πολιτικά ανενεργούς φτωχούς.

Αυτή η πραγματικότητα ήταν ευκολότερο να αγνοηθεί πριν από την κρίση, όταν αυτοί ήταν λίγοι και, ως εκ τούτου, ακόμα πιο αόρατοι. Πλέον δεν είναι λίγοι.

Δεν μπορούμε να τους αγνοούμε άλλο… ηθικά χριστιανικά και σαν συμπολίτες μας.  Διανύουμε καιρούς αναγκαίας ομονοίας, συνύπαρξης και δικτατορικής φτώχειας,  δίχως να γνωρίζουμε πόσες τρύπες θα κατέβουμε ακόμη στο ζωνάρι μας...

Επιβαλλόμενη φτώχεια… ξερό ψωμί με δοξασίες παρακαλώ… σε μια ψωροκώσταινα πατρίδα εν έτει 2017….