Οι ανοσοθεραπείες αλλάζουν το “τοπίο” στη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα

Σαουλίδου Μαρίνα

Οι ανοσοθεραπείες αλλάζουν το “τοπίο” στη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα, ειδήσεις από την ελλάδα, ειδησεις τωρα ελλαδα, τα τελευταια νεα τωρα

Νέα “μονοπάτια” στην διαχείριση κάποιων μορφών καρκίνου, όπως του μη μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονα, έχει ανοίξει η ανοσοογκολογία, με τους ειδικούς ωστόσο να επισημαίνουν πως ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή της διαδρομής και άρα χρειάζονται αρκετά ακόμη βήματα να γίνουν, ώστε να μπορέσουμε να περάσουμε από την εποχή της χημειοθεραπείας στην εποχή της ανοσοθεραπείας.

Παρ’ όλ’ αυτά, οι εξελίξεις στο πεδίο αυτό είναι ταχείες, με τους επιστήμονες μάλιστα ήδη να  βρίσκονται στο στάδιο που “εργάζονται” πάνω στους συνδυασμούς ανοσοθεραπείας- χημειοθεραπείας, αλλά και μεταξύ ανοσοθεραπειών. Το θέμα άλλωστε υπήρξε ψηλά και στην ατζέντα του φετινού Συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ιατρικής Ογκολογίας (ESMO), το οποίο πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Μαδρίτη, με τη συμμετοχή χιλιάδων καταξιωμένων επιστημόνων.

Στο περιθώριο του Συνεδρίου, ο Διευθυντής της Β΄ Παθολογικής Κλινικής, στο Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας», Γεώργιος Κουμάκης, μίλησε σε δημοσιογράφους για όλες τις νεώτερες εξελίξεις γύρω από την ανοσοθεραπεία του καρκίνου, χαρακτηρίζοντας ελπιδοφόρα τα μηνύματα που προκύπτουν από την χορήγηση ανοσοθεραπευτικών παραγόντων σε ογκολογικούς ασθενείς.

Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε σήμερα στην ανοσοογκολογία;

Τα μηνύματα από την χρήση των ανοσοθεραπειών είναι όλο και περισσότερο ελπιδοφόρα, με τον αριθμό των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτές μάλιστα να παρουσιάζει και εκείνος προοδευτική αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ενώ λοιπόν ξεκινήσαμε με την ανοσοθεραπεία στην δεύτερη και τρίτη γραμμή θεραπείας, αυτή έχει  πλέον περάσει  και στην πρώτη γραμμή, σε πολλούς καρκίνους και δη στον καρκίνο του πνεύμονα και οι εξελίξεις συνεχίζονται  με τους συνδυασμούς της ανοσοθεραπείας με χημειοθεραπεία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχει έρθει ήδη το τέλος της χημειοθεραπείας, καθώς σύμφωνα με μελέτες φαίνεται ότι η χημειοθεραπεία ενισχύει πολλές φορές το ρόλο της ανοσοθεραπείας.

Εξάλλου, η ανοσοθεραπεία έχει περάσει στην πρώτη γραμμή θεραπείας στον καρκίνο του πνεύμονα, για ορισμένο πληθυσμό και όχι για όλους τους ασθενείς∙ συγκεκριμένα για εκείνους που εκφράζουν  το PDL1 πάνω από  50% και λαμβάνουν ανοσοθεραπεία ως μονοθεραπεία στην πρώτη γραμμή.

Οι προσπάθειες των ειδικών πλέον εστιάζουν στον συνδυασμό των θεραπειών;

Πράγματι, οι συνδυασμοί των θεραπειών φαίνεται να αυξάνουν τη δράση της χημειοθεραπείας σε ασθενείς στους οποίους η έκφραση του PdL1 είναι χαμηλή και η ανοσοθεραπεία ως μονοθεραπεία δεν έχει αποφέρει σημαντικά αποτέλεσμα. Λαμβάνοντας λοιπόν χημειοθεραπεία ή και υποβαλλόμενοι  κάποια στιγμή σε ακτινοθεραπεία, βλέπουμε ότι στους ασθενείς αυτούς  αυξάνεται η δραστικότητα της ανοσοθεραπείας παρά το ότι δεν εκφράζουν την πρωτεΐνη pdl1.

Από τα πρώτα αποτελέσματα των σχετικών μελετών μάλιστα έχει καταγραφεί μία μεγάλη ποσοστιαία διαφορά, σε ό,τι αφορά την επιβίωση των ασθενών, στη σύγκριση μεταξύ του συνδυασμού χημειοθεραπείας/ ανοσοθεραπείας και ανοσοθεραπείας χορηγούμενης ως μονοθεραπεία.

Την ίδια ώρα, προσπάθειες γίνονται ακόμη και για τον συνδυασμό ανοσοθεραπειών. Οι προσπάθειες ξεκίνησαν με το μελάνωμα, όπου συνδυάστηκαν δύο μορφές ανοσοθεραπείας με άλλη δράση και είχαν πολύ καλύτερα αποτελέσματα.  Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς όμως διέκοψαν τη θεραπεία λόγω παρενεργειών. Σήμερα, γίνεται προσπάθεια να συνδυάσουμε ανοσοθεραπείες στον καρκίνο του πνεύμονα όπου και σε αυτή την περίπτωση αναμένεται μεγαλύτερη τοξικότητα συγκριτικά μ ε τη μονοθεραπεία με ανοσοθεραπεία.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των νέων θεραπειών συγκριτικά με την κλασική χημειοθεραπεία;

Οι ασθενείς που λαμβάνουν αποκλειστικά ανοσοθεραπεία, κατ’ αρχάς απηλλάγησαν από τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας, χωρίς αυτό πάντως να σημαίνει ότι και η πρώτη δεν έχει παρενέργειες, ίσως και αρκετά σοβαρές αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα από τον θεράποντα ιατρό. Σε κάθε περίπτωση, την απόφαση λαμβάνει ο θεράπων ιατρός κρίνοντας αν το όφελος είναι μεγαλύτερο από τον κίνδυνο σε περίπτωση που συνεχιστεί η θεραπεία.

Το μήνυμα λοιπόν το δικό σας είναι πως η ανοσοθεραπεία δεν είναι πανάκεια;

Ακριβώς. Η ανοσοθεραπεία δεν είναι πανάκεια. Δε βρήκαμε το φάρμακο που θεραπεύει τον καρκίνο, απλώς έχει καλά αποτελέσματα, έχει φέρει ελπίδα και με τους συνδυασμούς  θα αποφέρει  ακόμη  καλύτερα αποτελέσματα στο άμεσο μέλλον. Ωστόσο άλλοι άρρωστοι ανταποκρίνονται πολύ καλά στην ανοσοθεραπεία και άλλοι όχι τόσο καλά. Άρα, πρέπει να διευκρινίσουμε το βιολογικό υπόστρωμα της νόσου, γιατί ο ένας ασθενής ανταποκρίνεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και ο άλλος διαφορετικά. Εξάλλου, υπάρχουν και άλλες θεραπείες πλην τη ανοσοθεραπείας, οι εξατομικευμένες, που είναι επίσης πολύ καλές θεραπείες. Από την άλλη πλευρά βέβαια δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε πως αυτή τη στιγμή στον πνεύμονα έχει γίνει μία επανάσταση, καθώς ήμασταν για 20-25 χρόνια εγκλωβισμένοι στη χημειοθεραπεία.

Οι θεραπείες αφορούν μόνο τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα;

Ναι. Δυστυχώς για τον μικροκυτταρικό είμαστε ακόμη μόνο στη χημειοθεραπεία, όπως πριν 30 χρόνια, αν και βρίσκονται μελέτες ανοσοθεραπείας σε εξέλιξη και σε αυτή τη νόσο.  Ο μη μικροκυτταρικός είναι το μεγαλύτερο ποσοστό. Είναι ένα επιθετικό καρκίνωμα, αλλά πάντα είχε μεγαλύτερη επιβίωση, σε σχέση με το μικροκυτταρικό. Δεν ανταποκρίνεται εντυπωσιακά στη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία, αλλά έχει μία πολύ πιο μακρά πορεία ο άρρωστος σε αντίθεση με τον μικροκυτταρικό, στον οποίο μπορεί ο ασθενής να ανταποκρίνεται άμεσα στη χημειοθεραπεία και να παρουσιάζει εντυπωσιακό αποτέλεσμα, ωστόσο με την ολοκλήρωση της θεραπείας μέσα σε 3 μήνες μπορεί να παρουσιάζει  πάλι υποτροπή.

Διευκρινίζω ότι μιλάμε για τον μεταστατικό καρκίνο, διότι ο μη μικροκυτταρικός αν χειρουργηθεί σε αρχικά στάδια, οι εκβάσεις είναι πολύ καλύτερες. Συνήθως όμως είναι μη συμπτωματικός και όταν προσέρχονται οι ασθενείς έχουν ήδη μεταστάσεις.

Υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των νέων φαρμάκων ανοσοθεραπείας;

Σημαντικές διαφοροποιήσεις δεν υπάρχουν. Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας 3 μονοκλωνικά αντισώματα, το atezolizumab, το nivolumab και το pembrolizumab. Πρόκειται για παράγοντες που δεν στοχεύουν απευθείας στον όγκο, αλλά “εκπαιδεύουν” το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει τον καρκίνο και να καταστρέφει το καρκινικό κύτταρο, στοχεύοντας είτε στον υποδοχέα PD-1, όπως το nivolumab και το pembrolizumab  , είτε στον προσδέτη του υποδοχέα, στον PD-L1,όπως το atezolizumab . Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το atezolizumab, πέραν των καλών αποτελεσμάτων στη δεύτερη γραμμή, με περίπου 14 μήνες συνολική επιβίωση έναντι των 9 μηνών που κατέγραψαν όσοι έλαβαν χημειοθεραπεία στη 2η  γραμμή, σε εξέλιξη βρίσκεται ένα ολόκληρο πρόγραμμα ανάπτυξης στην πρώτη γραμμή θεραπείας, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και μαζί με το bevacizumab, όπου αναμένονται θετικά αποτελέσματα και από αυτό το συνδυασμό τον προσεχή Δεκέμβριο.

MarketNews.gr