Θέατρο: Ιωάννας Μαστοράκη, «Βλέπε και φεύγα» - Κριτική Νίκου Μπατσικανή

Σκηνοθεσία, Φωτισμοί, Σκηνικός Χώρος: Θανάσης Σάλτας

Κοστούμια: Rovi Fashion

Μουσικές Επιλογές: Θανάσης Σάλτας, Ιωάννα Μαστοράκη

Ερμηνείες (αλφαβητικά): Γεωργία Αμπουράντυ, Γιάννης Λεβέντης, Ιωάννα Μαστοράκη, Δανάη Νεονάκη, Χρήστος Πουσίνης, Ιωάννα Προσμίτη, Φωτεινή Σάιντερς, Θανάσης Σάλτας

Το έργο παρουσιάζεται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, επί σκηνής. Η υπόθεση -βασισμένη σε αληθινά γεγονότα- περιγράφει τα όσα συνέβαιναν στα κρατικά πορνεία* των Βούρλων Δραπετσώνας, την περίοδο 1875 – 1937, αλλά και τη ζωή των ιερόδουλων εκεί. Αφορμή για να γράψει το κείμενο, η συγγραφέας, σκηνοθέτιδα και ηθοποιός Ιωάννα Μαστοράκη, έλαβε από το υπέροχο ποίημα ΑΜΑΡΤΩΛΟ (Στη Σμύρνη Μέλπω, Ηρώ στη Σαλονίκη, στο Βόλο Κατινίτσα έναν καιρό, τώρα στα Βούρλα με φωνάζουν Λέλα, ο τόπος μου ποιος ήταν, ποιοι οι δικοί μου, αν ξέρω ανάθεμά με˙ σπίτι, πατρίδα, έχω τα μπουρδέλα …) της Γαλάτειας Καζαντζάκη (1881 – 1962, πρώτης συζύγου του Νίκου Καζαντζάκη) και το ομώνυμο τραγούδι της Νένας Βενετσάνου. Η κυρία Μαστοράκη πρέπει να μελέτησε διεξοδικά το θέμα και, βουτώντας πολύ βαθιά την πένα της στον κόσμο του πληρωμένου έρωτα, έβγαλε στο φως ένα διαμάντι, όπως συμβαίνει και στην πραγματικότητα, όπου τα πολύτιμα πετράδια βρίσκονται στον βούρκο, πριν ένα χέρι τα ανασύρει στην επιφάνεια.  Το να ασκεί μια γυναίκα το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου, ζώντας, μάλιστα, στην «κόλαση» ενός πορνείου και ο ψυχισμός που διαμορφώνει μέσα σε αυτό, είναι άγνωστα στους «απέξω» και φαντάζομαι πως είναι σκληρό και δύσκολο να το περιγράψεις, μα η συγγραφέας έφτασε το νυστέρι της πένας της μέχρι το κόκκαλο και ώς εκεί που αναβλύζει το μολυσμένο πύον μιας χαίνουσας πληγής, για να μας κάνει κοινωνούς του -άγνωστου στους πολλούς- αυτού θέματος. Κατάφερε να δημιουργήσει πολύ δυνατούς και ιδιαίτερους χαρακτήρες, που μιλούν ατόφια τη «γλώσσα του περιθωρίου», διότι μόνο έτσι οι θεατές γίναμε «κοινωνοί» του τρόπου έκφρασης των ατόμων αυτών. «Βλέπε και φεύγα» έγραφε ο πίνακας στην είσοδο του πορνείου, στα χρόνια που αυτό λειτούργησε, με κρατικόν σχεδιασμό, για να προστατευτούν οι άνθρωποι από τα νοσήματα που μεταδίδονται κάνοντας έρωτα με πόρνες πεζοδρομίου, οι οποίες, συνήθως, δεν ελέγχονται από γιατρούς. Ένας σκληρός κόσμος, όπου δεν επιτρέπονται τα όνειρα και η αληθινή αγάπη, με βαρύ το τίμημα για όσες και όσους παραβλέπουν τους κανόνες μιας ζωής στον «Άδη» ενός οίκου ανοχής – ενοχής.

Η σκηνοθεσία και οι φωτισμοί, του πολυβραβευμένου ποιητή, συγγραφέα, στιχουργού και ηθοποιού Θανάση Σάλτα, αξιοποίησαν το κείμενο με τον καλύτερον τρόπο, χαρίζοντας στο κοινό μια μοναδική παράσταση, την οποία έχει εμπλουτίσει (σε συνεργασία με την Ιωάννα Μαστοράκη) με: χαρακτηριστικά -της εποχής, αλλά και νεότερα-  τραγούδια, που συνηθίζονταν στους χώρους του περιθωρίου, εκεί που «άνθιζε» ο πληρωμένος έρωτας, τα όσα λάμβαναν χώρα σε τεκέδες, με πρωταγωνιστές: μαχαιροβγάλτες, προστάτες… ναρκομανείς. Οι ηθοποιοί απέδωσαν τους ακραίους και ασυνήθιστους χαρακτήρες του έργου με αξιοθαύμαστες ερμηνείες. Οι κυρίες: Γεωργία Αμπουράντυ, Ιωάννα Μαστοράκη, Δανάη Νεονάκη, Ιωάννα Προσμίτη και Φωτεινή Σάιντερς,  η μία καλύτερη από την άλλη, στους ρόλους των πορνών και της επιστάτισσας,  μαντάμ Δράκαινας. Ο Γιάννης Λεβέντης υπήρξε υποδειγματικός φύλακας αστυνομικός του πορνείου, ενώ ο Χρήστος Πουσίνης και ο Θανάσης Σάλτας εκτέλεσαν τέλεια τους ρόλους των νταβατζήδων – αγαπητικών, με τις λάμες των σουγιάδων τους να αστράφτουν σε κάθε ευκαιρία επίδειξης «αντρισμού», στο «νταηλίκι» επικράτησης των νόμων που διέπουν τον χώρο όπου δρούσαν. Τα εμπνευσμένα κοστούμια του Rovi Fashion υπηρέτησαν τις ανάγκες της παράστασης -χώρου και εποχής- μέσα στο λειτουργικό σκηνικό που δημιούργησε ο Θανάσης Σάλτας (απολαυστικές οι σκηνές με τις χορευτικές φιγούρες πίσω από τον κρεμαστό μπερντέ). Οι θεατές παρακολούθησαν μια πολύ ξεχωριστή και δυνατή παράσταση, με ωραίες ερμηνείες και αντάμειψαν τους συντελεστές με δυνατό χειροκρότημα, στο τέλος.

Απρίλιος 2018

Φωτο: Θανάσης Σάλτας, Ιωάννα Μαστοράκη, Νίκος Μπατσικανής

Φωτο: Ο κ. Μπατσικανής (στο κέντρο) με τους συντελεστές της παράστασης

Θέατρο Παραμυθίας - Αλμπέρτα Τσοπανάκη

Παραμυθίας 27 και Πλαταιών, Κεραμεικός

Τηλ.: 2103457904, 6932322080, 6945450034

Κάθε Σάββατο στις 22.15

24 Μαρτίου - 26 Μαΐου 2018

*Τα Βούρλα ήταν ένας βαλτότοπος, γεμάτος βούρλα (εξ ου και το όνομα) στη Δραπετσώνα, λίγα μέτρα πιο πέρα από το νεκροταφείο του Αγίου Διονυσίου, το παλιό νεκροταφείο της πόλης, που καταργήθηκε στα 1910. Στα 1870, στον Πειραιά λειτουργούσαν αρκετοί παράνομοι οίκοι ανοχής, ενώ υπήρχαν πολλές «ελεύθερες» πόρνες. Τότε, ο Δήμος Πειραιά, με αίτημα στην κεντρική κυβέρνηση, το 1872, ζήτησε τη δημιουργία ενός μεγάλου κτιρίου για τη στέγαση των συγκεκριμένων γυναικών. Η κυβέρνηση αρχικά αρνήθηκε, αλλά τελικώς υπέκυψε, παραχωρώντας την περιοχή στον Δήμο Πειραιώς για να ανεγερθεί το κτίριο. Η περιοχή καθαρίστηκε και μπαζώθηκε.  Ένας εργολάβος  ανέλαβε να κατασκευάσει το συγκρότημα κτιρίων, τα οποία λειτούργησαν ως κρατικά πορνεία την περίοδο 1875 -1936. Τα «Βούρλα» απαρτίζονταν από τρία διώροφα κτίρια σε σχήμα Π. Κάθε πλευρά είχε 24 (12+12) δωμάτια, δηλαδή, 72 δωμάτια = 72 πόρνες. Το «Π» έκλεινε με μια ψηλή μάντρα. Η επιχείρηση λειτούργησε για σχεδόν 60 χρόνια, με ιερόδουλες 16 - 60 ετών από όλες τις περιοχές του κόσμου. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την άφιξη  προσφύγων στη Δραπετσώνα, η περιοχή έγινε πυκνοκατοικημένη, αυξάνοντας τα κέρδη των οίκων ανοχής. Όλοι οι ρεμπέτες του Πειραιά, εκείνη την εποχή, περνούσαν από τα Βούρλα, για να βρουν το κατάλληλο ταίρι, και η περιοχή ήταν κέντρο εμπόρων ναρκωτικών και σωματεμπόρων. Το 1932, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών άρχισαν έντονες διαμαρτυρίες στον Δήμο και στην τότε κυβέρνηση, για την λειτουργία των οίκων ανοχής στην περιοχή τους, που την υποβάθμιζε. Τελικώς, υπό την πίεση των κατοίκων, τα πορνεία των Βούρλων διαλύθηκαν το 1937 και οι ιερόδουλες μεταφέρθηκαν στην Τρούμπα, ενώ αυτά μετατράπηκαν σε φυλακές. (Βικιπαίδεια)

Νίκος Μπατσικανής, κριτικός Θεάτρου

(μέλος Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών

- Θεατρικά Βραβεία Κάρολος Κουν κι Ευρωπαϊκά Βραβεία Θεάτρου - Χορού)