Συνέντευξη της ζωγράφου Μίνας Σπηλιοπούλου – Μπούτση στη Γεωργία Δαλιανά*

“Ζούμε σ’ ένα κόσμο που έχει χάσει τους κώδικες επικοινωνίας”

Σε εποχές σαν τη σημερινή, που το Αύριο είναι μονάχα η επιφάνεια ενός αντικειμένου, ενός μαρμάρου που η διάλυση της ατομικότητος προηγείται της ηγεμονίας του καθρέφτη και που όλες οι εξαιρέσεις έχουν εξαντληθεί που η Παθολογία της Εικόνας συρμένη ως τα όρια της, τείνει να είναι ο πραγματικός κόσμος των Ερήμων μας που η λογική σαν ένδεια πλαστογραφεί και πλαστογραφείται το Τετράδιο της Οδύνης και της Ουτοπίας που συνιστά την Τέχνη σ’ όλο το εύρος των σημασιών της, παραμένει ακόμα ανέγγιχτο κι αλώβητο.

Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο το γεγονός, πως παρά την ανακεφαλαίωση του τρόμου από τις πολιτικές ηγεσίες, παρά την οικονομική κατάρρευση και τη διάλυση όλων των οροσήμων, ολοένα και περισσότεροι νέοι δημιουργοί, αναπτύσσουν γερές ρίζες στη λογοτεχνία, την ποίηση, τη ζωγραφική, διεκδικώντας με πάθος το ταξίδι τους στις φωτεινές ακτές του χρόνου.

Η Μίνα Σπηλιοπούλου- Μπούτση κόρη του γνωστού εικαστικού Ιωάννη Σπηλιόπουλου δεν έχει πολλά χρόνια στον εικαστικό χώρο. Έχει όμως ήδη κάνει αισθητή την παρουσία της χάρη στη δυναμική των έργων της. Ευαισθησία και ταλέντο στην περίπτωση της Μπούτση ενώνονται και συνοιδοπορούν με γοητευτικά αποτελέσματα.

Τα έργα της, μια διαρκής δραπέτευση, ονειρικά, συγκινησιακά και εύθραυστα ισορροπούν ανάμεσα στην απεραντοσύνη του φωτός και στην ψευδαίσθηση μιας μνήμης, που διεκδικεί χρωματικά και σχεδιαστικά τον χώρο αναπνοής της.

Ας δώσουμε όμως το λόγο στην ίδια τη δημιουργό…

Σε εποχές σαν τις σημερινές που δεν χωρούν κανένα, που το νήμα του χρόνου είναι απατηλό, πεδίο μάχης αντικρουόμενων παθών, λιμών και κατακρημνίσεων, που η ηθική κατάρρευση είναι απείρως μεγαλύτερη από την οικονομική, εσείς γιατί ασχολείστε με την τέχνη;

Ασχολούμαι με την Τέχνη για να μπορεί να ξημερώνει. Για να’χω φως. Για να υπάρχει αυγή Ένα χρυσό δεκανίκι είναι για μένα η Τέχνη για να μπορώ να ισορροπώ. Μεγάλωσα μαζί της. Με τις αφές και τις μυρωδιές της. Πλάι σ’ έναν πατέρα καλλιτέχνη, ήταν και είναι αδύνατον να μην ψάχνομαι και σήμερα ακόμα ηχούν στ’ αυτιά μου, οι ρήσεις και οι συμβουλές του, σαν σήμαντρα μοναδικά και αναντικατάστατα.

Αντρώνοντας την οικογένεια μου κατέγραφα ότι με συγκινούσε σε στιχάκια και στροφές. Στην πορεία όλες αυτές οι αράδες, έγιναν χρώματα που φωνάζουν δυνατά. Τόσο δυνατά που με ξεκουφαίνουν. Με ξυπνούν το βράδυ να χορέψουμε μαζί και εγώ τρέχω σαν κοπελούδα ερωτευμένη στα ολόσπαρτα χωράφια τους. Αυτό είναι για μένα η Τέχνη.

Η Τέχνη είναι μέρος του αινίγματος της ανθρώπινης φύσης. Στην πραγματικότητα είναι ο διάλογος με τον πολλαπλό εαυτό μας και δεν ερμηνεύεται κυριολεκτικά. Γεννιέται όμως και ξαναγεννιέται σ’ ένα θαύμα. Σ’ ένα κόσμο διασκορπισμένο και χαώδη ειναι ικανή να περιχαρακώνει ακόμα την ελευθερία της;

Όντως η Τέχνη δεν ερμηνεύεται κυριολεκτικά γιατί ποτέ της δεν πλησιάζει σε καλοστρωμένα σεντόνια. Όπως δεν ερμηνεύεται η ανθρώπινη φύση έτσι και η τέχνη κρατεί καλά τα μυστικά της κρυμμένα, καλώντας μας προκλητικά να την ανακαλύψουμε. Αποκαλύπτοντας την έχουμε ήδη πέσει στην παγίδα της σκλαβιάς, έχουμε όμως γίνει ταυτόχρονα πιο ψηλοί άρα και πιο ευτυχείς. Ψηλώσαμε γιατί μάθαμε να διαβάζουμε τους εαυτούς μας! Περιχαρακώνοντας λοιπόν τις ελευθερίες της, είμαστε αιώνιοι ακόλουθοι της. Σκλάβοι της.

Ζούμε ένα θαύμα, έναν πόλεμο που ρέει στις φλέβες και σε κάνει να ξεχνάς τα πάντα. Μια ηδονή αναντικατάστατη.

Σε τι ηλικία άρχισε να σας ενδιαφέρει η ζωγραφική δεδομένου ότι μεγαλώνατε μαζί της λόγω του πατέρα σας, που ήταν σημαντικός ζωγράφος.

Υπόβοσκε πάντα μέσα μου, περπατούσαμε μαζί αλλά δε μου μιλούσε. Μ’ άφησε να ξεμπερδέψω με την ανατροφή των παιδιών, τις σπουδές τους, την χρόνια ενασχόληση μου με τα κοινά και ξαφνικά σαν χείμαρρος μπήκε στη ζωή μου.

Στον Πολυχώρο Απόλλωνα της Νομαρχίας Πειραιά και ενώ η έκθεση για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ιωάννη Σπηλιόπουλου ήταν σε εξέλιξη και μην μπορώντας να καταγράψω τις σκέψεις μου, πήρα ένα χαρτί Α4 και αντέγραψα ένα έργο του πατέρα μου με μολύβι που έστεκε απέναντι μου. Δεν μέτρησα, απλά εστίασα τον χώρο με το μάτι μου, και το ζωγράφισα. Αυτό το χαρτί το φυλάω ακόμα.

Τα έργα σας ονειρικά και ευαίσθητα κρύβουν μια ιδιαίτερη σιωπή, μια φλόγα ανέστια. Ποια μνήμη τα περιδιαβαίνει;

Ζωγραφίζοντας κάνω το ωραιότερο ταξίδι. Είναι ένα ταξίδι καταδικό μου το οποίο για μένα παραμένει ένα κείμενο αδιάβαστο. Εσείς λέτε πως κλείνει μέσα του ευαισθησία όπως και αυτοί που επιλέγουν να τα βάλουν σπίτι τους. Είμαι υπερήφανη δεν σας κρύβω που βλέπετε εσείς με τις τόσες ευαισθησίες πως αποπνέουν συναισθήματα. Ίσως επειδή ζωγραφίζω πάντα με τα Κύθηρα ως πλοηγό κι ας ζωγραφίζω άλλο θέμα ή άλλο τόπο. Πάντα είμαι εκεί. Είναι δίπλα μου η αύρα του νησιού μου, από το ξεκίνημα ως το τέλος.

Έχετε ασχοληθεί με τα κοινά αρκετά χρόνια. Ποιο ήταν το κριτήριο για αυτή σας την απόφαση και τι εμπειρίες σας άφησε όλο αυτό;

Η απόφαση μου να ασχοληθώ με τα κοινά ήταν καθαρά η όρεξη και η ελπίδα να προσφέρω καλύτερες μέρες στο αύριο των παιδιών μας. Σε μια εποχή που όλα ήταν πατριαρχικά δοσμένα, εγώ ηγήθηκα συνδυασμού δύο φορές ως υποψήφια κοινοτάρχης, στην ιστορική κοινότητα του Αιαντείου της Σαλαμίνας, κάτι πρωτόγνωρο για τα τέλη της δεκαετίας του 80, και για γυναίκα να ηγηθεί συνδυασμού.

Όσα δεν κατάφερα σαν κοινοτάρχης γιατί δεν εκλέχτηκα και τις δύο φορές, τα κατάφερα μετέπειτα ως πρόεδρος του Αναπτυξιακού Συνδέσμου, ο οποίος διαφεντεύει και τους δύο δήμους του νησιού. Έδωσα έργα στο νησί που εξυπηρετούν τους πολίτες ακόμα και σήμερα, γήπεδα στα παιδιά, μουσικά και εικαστικά μαθήματα, δρόμους, πλατείες, πολιτισμό.

Τα Αιάντεια, γιορτάζονται ως θεσμός ακόμα και σήμερα και ήταν μία πρόταση καθαρά δική μου την οποία υλοποιήσαμε σαν Δήμος υπό την Αιγίδα της Νομαρχίας Πειραιά, από το 2008 ώς σήμερα. Οι εμπειρίες πολλές και η αποδοχή του κόσμου η καλύτερη ανταμοιβή.

Διψώντας για θεωρίες χάσαμε την επικοινωνία και τη γλώσσα. Υπό τη δικτατορία του μιντιακού λόγου οι αλήθειες μας γίνονται ολοένα και μικρότερες. Από το ψέμα πηγάζουν πια όλα μας τα πάθη, όλα μας τα όνειρα. Τα βλέπουμε καθαρά και στην πολιτική και στην κοινωνική ζωή του Τόπου. Πιστεύετε πως μπορεί να αλλάξει κάτι και πως;

Ζούμε σ’ ένα κόσμο που πλέον έχει χάσει τους κώδικες επικοινωνίας. Οι νέοι μας σήμερα, αλλά και η γενιά μας ακόμα, δεν χρησιμοποιούν τον γραπτό λόγο και αδιαφορούν για την γραμματική και το συντακτικό, υποδουλωμένοι στη δικτατορία των μίντια ανεπιστρεπτί.

Σε ό,τι αφορά το ψέμα πρέπει να δεχτούμε ότι τα φαύλα που καθημερινά μας πυροβολούν πηγάζουν μόνο από κει, από τα ψέματα. Ζούμε μια μικροαστική ευδαιμονία, την οποία δεν ξέρουμε ούτε να μετρήσουμε αλλά ούτε και να εξηγήσουμε, γιατί απλά δεν έχουμε συνείδηση. Ζούμε σ’ ένα “Φθίνον έθνος” όπως γράφει και ο Παναγιώτης Κονδύλης. Αν δεν αφυπνιστούμε, θα δεχτούμε τις συνέπειες ενός νεόφερτου φασισμού και ρατσισμού, οι οποίες καθημερινά πανηγυρίζουν δίπλα μας και εμείς το παίζουμε αδιάφοροι.

Σήμερα η Τέχνη μπορεί να οικοδομήσει στέρεο έδαφος για την ακριβή συνέχειά της, δεδομένου ότι η κρίση έχει κατακερματίσει το άτομο και το έχει διαχωρίσει από τις αξίες του.

Η τέχνη και γενικά η Πνευματικότητα είναι πάντα τα πρώτα θύματα κάθε κρίσης. Ζωή και Τέχνη είναι μια ενότητα που δεν χωρίζεται. Είναι φθόγγοι, νότες που δεν διασπώνται. Η συνάφεια τους είναι αρραγής και αδιάσπαστη. Έγκειται λοιπόν σε εμάς να την προστατεύσουμε, όπως και τη ζωή μας, οδηγώντας την στο ξέφωτο αλλά μόνο μέσα από αλήθειες.

Γιατί η Τέχνη τα ψέματα δεν τα ανέχεται. Βλέπουμε ιδιωτικές πρωτοβουλίες οι οποίες, θέλοντας να επιβιώσουν, παρουσιάζουν έργα αισχρά, και των υπολογιστών, νομίζοντας πως η Ιστορία και οι κριτικοί Τέχνης, οι πληρωμένοι (όχι όλοι), θα τους παρασημοφορήσουν. Δυστυχώς, αυτό ισχύει και στην κοινωνία αλλά και στο πολιτικό μας σύστημα. Μας διοικούν αγραμματοι, ανιστόρητοι και αγεωγράφητοι ηγέτες και εμείς χειροκροτούμε γιατί επιλέξαμε το μη χείρον βέλτιστον.

Σ’ ένα κόσμο φτιαγμένο από “Εικόνες” που μας περιφρονούν υπάρχει χώρος για τα συναισθήματα, την ελπίδα, τη συμπόνια, την αγάπη ή βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι στο περίφημο “ενυδρείο” της βαρβαρότητας;

Πιστεύω πως τα συναισθήματα στον άνθρωπο είναι το Α και το Ω της προσωπικής του ανέλιξης και πορείας και είναι καθαρά θέμα αγωγής και οικογένειας. Ότι σπείρεις θα θερίσεις, με ελάχιστες μόνο εξαιρέσεις. Η αγάπη, η συμπόνια, η αλληλεγγύη, η προσφορά είναι συναισθήματα βασισμένα όλα σε διδαχές.

Όταν βιώνεις αυτές τις ανάσες, αυτές τις αξίες, τις μεταλαμπαδεύεις και ναι υπάρχει ελπίδα, αλλά μόνο μέσα από αγώνα για ένα καλύτερο αύριο. Και όταν λέω αγώνα, δεν εννοώ μόνο αυτόν του πεζοδρομίου, που κατέχει την πρώτη θέση στις επαναστάσεις. Είναι εξίσου επαναστατικό στην εποχή μας, (και πότε δεν ήταν;)  ένα ποίημα, ένα έργο τέχνης για την ευφορία της ψυχής, όπως ακριβώς ένα απλωμένο χέρι στον συνάνθρωπο, ενά πιάτο φαγητό είναι εξίσου πολύτιμα και μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Τι θα λέγατε σε ένα νέο παιδί που θέλει να ασχοληθεί με την Τέχνη;

Θα το συμβούλευα να ζήσει το ταξίδι, να το ζήσει μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του και να είναι σίγουρο πως ότι πηγάζει από το πνεύμα της ψυχής και το νου δε θα το προδώσει ποτέ.

Τι φοβάστε, τι ελπίζετε, τι ονειρεύεστε;

Ονειρεύομαι ένα καλύτερο και αγνότερο αύριο για  τα παιδιά όλου του κόσμου, μακριά από βία και πολέμους. Να έχουν όλοι οι άνθρωποι και κυρίως τα παιδιά ένα πιάτο φαγητό και ένα σχολείο για να είναι το αύριο τους ευοίωνο. Να μην υπάρχει άλλος πόνος και να μην χάνονται παιδιά, που δεν πρόλαβαν να δουν την ομορφιά που κρύβει η ανατολή και η δύση του ηλίου και του φεγγαριού.

Δεν φοβάμαι τίποτα. Όμως βλέπω πως τα αγνά δικά μας χρόνια έφυγαν και δύσκολα θα ξαναγυρίσουν. Και αυτό το φοβάμαι. Να μη ζήσουν τα παιδιά μας τη δυστυχία που σπέρνουν οι αλήτες στα γειτονικά μας κράτη.

Ελπίζω να πρυτανεύσει η λογική για να έρθουν καλύτερες μέρες για όλον τον κόσμο και να εκλείψει η δυστυχία. Δεν αντέχω άλλο πόνο.

Τα μελλοντικά σας σχέδια. Να περιμένουμε και την ποιητική σας συλλογή δεδομένου ότι γράφετε ποιήματα που προσωπικά μου αρέσουν;

Τα μελλοντικά μου σχέδια έχουν κοντά ποδάρια. Πάντα μετράω τις κινήσεις μου. Έχω αρκετές υποχρεώσεις που έχουν να κάνουν με τον εικαστικό μας σύλλογο, συμμετέχοντας σε ομαδικές εκθέσεις που αφορούν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, εντός και εκτός νησιού καθώς και άλλων θεμάτων.

Επίσης ομαδικά ως εικαστικό τμήμα θα παρουσιάσουμε έκθεση ζωγραφικής από 15-30 Νοεμβρίου στη Δημοτική Πινακοθήκη Λασκαρίδη της Καλλιθέας με θέμα το έργο του εικαστικού Ιωάννη Σπηλιόπουλου 1906-1975. Ήδη δουλεύουμε πάνω σε έργα του αναπαράγοντας ό,τι μας άφησε και αυτό μας κάνει υπερήφανους.

Το καλοκαίρι θα βρίσκομαι στην Κρήτη και στα Κύθηρα με δύο εκθέσεις των έργων μου. Σ’ ότι αφορά το κομμάτι των ποιημάτων μου, μια αγάπη που ξεκίνησε πρώτη να τσιμπάει γλυκά την ψυχή μου, δεν είναι η κατάλληλη εποχή για πολλούς λόγους και δεν είναι η στιγμή να αναφερθώ. Θα κλείσω όμως τη συνέντευξη ευχαριστώντας σας με λίγες πρόσφατες σκέψεις μου.

Τ' αποτυπώματα μου

Σε ορίζω με δυο στίχους

Σ’ αγαπώ μέσα απ’ τους ήχους

των πουλιών που αποδημούνε

των φιλιών που αιμορραγούνε.

Υπέροχο, θα μπορούσε, κατά μία έννοια, να είναι ο ορισμός της Τέχνης. Σας ευχαριστώ πολύ!

Κι εγώ σας ευχαριστώ!

*Η Γεωργία Δαλιανά είναι Ποιήτρια- Εικαστικός

Η Γεωργία Δαλιανά γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι από τις πρώτες γυναίκες ασυρματίστριες στα ποντοπόρα πλοία του Ελληνικού Εμπορικού Ναυτικού.

Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία το 1996 με τη βραβευμένη από το ΥΕΝ ποιητική συλλογή “Θάλασσα της Φυρονεριάς”. Ακολούθησαν οι συλλογές “ Τηλεφωνικός Θάλαμος”, “ Πάλι του Ανέμου” (η συλλογή κοσμείται με 40 πίνακες της ιδίας), “Κύμα Σκοτεινό” επίσης βραβευμένες από το ΥΕΝ με το βραβείο ποίησης “Νίκου Καββαδία”. Συμμετέχοντας σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς ποίησης, έχει αποσπάσει δεκαεπτά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις (Παρνασσός, Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, International Associate of Poets (Washington), Διεθνής Βιβλιοθήκη Ποίησης Νέας Υόρκης, δύο βραβεία DELIA- Premio internazionale di Poeta- Ιταλία κ.ά.).

Ποίηματά της συγκαταλέχτηκαν σε ελληνικές και ξένες ανθολογίες. Η συλλογή “ Θάλασσα της Φυρονεριάς” μεταφράστηκε στα Ιταλικά από το Πανεπιστήμιο της Γένοβας (διδακτορική διατριβή Roberta Risso- Tutor: Leonardo Paganelli). Το Νοέμβρη του 2001 η Γεωργία Δαλιανά είχε την τιμή να παρουσιαστεί από τον καθηγητή Ελληνικής Γλώσσας και Ιστορίας Leonardo Paganelli σε παγκόσμιο πανεπιστημιακό συνέδριο που διοργάνωσε η φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης με θέμα “Η γυναικεία παρουσία στη Νεοελληνική Λογοτεχνία”.

Τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολείται με τη ζωγραφική και τη φωτογραφία. Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει κάνει ατομική έκθεση στη Σαντορίνη.

Τέλος, άρθρα και σχόλια της Γεωργίας Δαλιανά έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε περιοδικά και εφημερίδες: Ναυτεργατική Ναυτιλιακή  (με το ψευδώνυμο Νίκος Αστάρτης), Νέα Αριάδνη, Ηχώ των Θαλασσών, Ελευθεροτυπία, Αντίβαρο, Εξάντας, Παλμογράφος, Πειραιάς- Κανάλι Ένα. Υπό έκδοσιν η νέα ποιητική της συλλογή “Ύφαλος Γραμμή”.

Πειραιάς Κανάλι Ένα 90.4