Ελένη Γιαμαρέλλου: Συνέντευξη της ομ. καθηγήτριας Παθολογίας και Λοιμωξιολόγου στη Χριστιάννα Λούπα

Η κυρία Ελένη Γιαμαρέλλου, μεταξύ άλλων, μας εξηγεί τι είναι η λοίμωξη, μας ενημερώνει για το ρόλο των αντιβιοτικών, για τη σημασία των εμβολιασμών και για το πώς ξεκίνησε το αντιεμβολιαστικό κίνημα, για τις επιδημίες, για το ρόλο του Λοιμωξιολόγου, για το Ελληνικό Κέντρο Χημειοθεραπείας, του οποίου είναι πρόεδρος, για την εμπειρία της στις ΗΠΑ και για την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών, της οποίας πρόσφατα εξελέγη τακτικό μέλος.

Αναμφισβήτητα, όταν στην Ελλάδα μιλάμε για λοιμώξεις, αυτομάτως τον λόγο έχει η ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και  Λοιμωξιολόγος, κυρία Ελένη Γιαμαρέλλου.

Η κυρία Γιαμαρέλλου σπούδασε Ιατρική στο ΕΚΠΑ. Έλαβε την ειδικότητα της Παθολογίας, όπως και το Διδακτορικό της, από τη Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια μετεκπαιδεύτηκε στη Λοιμωξιολογία στις ΗΠΑ (A. Lincoln School of Medicine, Chicago, Memorial Sloan - Kattering, New York, Mayo Clinic, Rochester). Εξελέγη Καθηγήτρια Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1997 και οργάνωσε και διηύθυνε τη νεοϊδρυθείσα Δ’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως και το συναφές Ερευνητικό Εργαστήριο Λοιμώξεων για 12 χρόνια, αρχικά στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο (1997-2003) και κατόπιν στο Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ» (2003-2009). Από το 1996 έως και σήμερα εκλέγεται Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας, ενώ από το 2007 έως το 2015 διετέλεσε Εθνική Αντιπρόσωπος για τη Μικροβιακή Αντοχή στο ECDC (European Center for Disease Control) στη Στοκχόλμη. Από το 2010 εργάζεται στο «ΥΓΕΙΑ» ως Διευθύντρια της ΣΤ’ Παθολογικής Κλινικής. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την αντιμικροβιακή θεραπεία, την πολιτική ορθολογικής χρήσης αντιβιοτικών, την επιδημιολογία λοιμώξεων και τους μηχανισμούς αντοχής στα αντιβιοτικά, λοιμώξεις στη ΜΕΘ, PK/PDs αντιβιοτικών, νοσοκομειακές λοιμώξεις, λοιμώξεις στην ουδετεροπενία, όπως και invitro και invivo αξιολόγηση νέων αντιβιοτικών.

Είναι μέλος 25 Ιατρικών Εταιρειών και 31 Συντακτικών Επιτροπών διεθνών Ιατρικών Περιοδικών, Fellow of Infectious Diseases Society of America, Fellow της American Society of Microbiology και της International Society of Antimicrobial Chemotherapy and Infection. Είναι κριτής εργασιών σε 29 διεθνή περιοδικά. Στο ερευνητικό της έργο περιλαμβάνονται 1.397 εργασίες (1154 δημοσιεύτηκαν στο εξωτερικό) και 458 ερευνητικές δημοσιεύσεις σε περιοδικά του εξωτερικού μετά από κρίση (h-factor 58) με περισσότερες από 12.000 βιβλιογραφικές αναφορές, όπως και συγγραφή κεφαλαίων σε 52 βιβλία.

Προ τριετίας τιμήθηκε με το 19ο Ιπποκράτειο Βραβείο το οποίο απονέμεται σε διακεκριμένους Παθολόγους ή συναφών ειδικοτήτων ιατρούς, διεθνούς εμβέλειας. Τα προηγούμενα δεκαοκτώ βραβεία έχουν απονεμηθεί σε κορυφαίους Αμερικανούς και Ευρωπαίους γιατρούς. Πρόσφατα έγινε τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Academia Europaea).

_Κυρία Καθηγήτρια, ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Τι ακριβώς είναι μία λοίμωξη;

Η λοίμωξη αφορά το αποτέλεσμα της εισβολής οιουδήποτε λοιμογόνου μικροοργανισμού  (όπως βακτήρια, ιοί, μύκητες και παράσιτα) στο ανθρώπινο σώμα, προκαλώντας δυσλειτουργία των οργάνων, οδηγώντας, αν δεν τεθεί γρήγορα η διάγνωση και δεν αρχίσει έγκαιρα η θεραπευτική αντιμετώπιση, ακόμα και στο θάνατο. Το τελευταίο γεγονός ασφαλώς εξαρτάται από το είδος του εισβολέα-μικροοργανισμού, το είδος του προσβαλλόμενου οργάνου, όπως και από το αμυντικό σύστημα του πάσχοντα με κίνδυνο θανάτου στην περίπτωση της βακτηριαιμίας που κυμαίνεται από 20% έως και 80% εάν προκληθεί από πολυανθεκτικά στα αντιβιοτικά μικρόβια! Όλα όμως θα βελτιωθούν εφόσον υπάρχει το κατάλληλο αντιβιοτικό και αρχίσει έγκαιρα (σε λιγότερο από 1 ώρα) η αντιμικροβιακή αγωγή μέσα στο νοσοκομείο.

_Ως πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας – να διευκρινίσουμε εδώ ότι με τον όρο «χημειοθεραπεία» εννοούμε στην προκειμένη περίπτωση τα αντιβιοτικά - έχετε επανειλημμένως τονίσει ότι η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών καθιστά τα μικρόβια ανθεκτικά. Με απλά λόγια, τα αντιβιοτικά αρχίζουν να αποδεικνύονται αναποτελεσματικά. Το 2009 δημοσιεύθηκε μία μελέτη που κατατάσσει την Ελλάδα πρώτη παγκοσμίως σε κατανάλωση εξωνοσοκομειακών αντιβιοτικών. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορεί να περιοριστεί η χρήση τους;

Ο όρος «χημειοθεραπεία», όταν ιδρύθηκε το 1970 η Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, περιελάμβανε όχι μόνο τα αντιβιοτικά, αλλά και τα αντικαρκινικά φάρμακα με την ευρύτερη έννοια. Η κεραυνοβόλα όμως επέκταση των γνώσεων στον τομέα των νεοπλασμάτων είχε ως αποτέλεσμα, οι ογκολόγοι -ιατροί ανά την υφήλιο να οργανώσουν τις δικές τους στοχευμένες Επιστημονικές Εταιρείες, ώστε τελικά με την πάροδο του χρόνου, ο όρος «Χημειοθεραπεία» να γίνει ισοδύναμος με την «Αντιμικροβιακή Χημειοθεραπεία». Θεωρώ την Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας, της οποίας είμαι Πρόεδρος του Δ.Σ.  από το 1996, ως πολύτιμο εργαλείο στην προσπάθεια για να διατηρηθούν δραστικά τα αντιβιοτικά.

Είναι γεγονός ότι η χώρα μας, μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών τουλάχιστον, την τελευταία 20ετία κατέχει δύο «θλιβερά πρωτεία»: είναι η πρώτη στην υπερκατανάλωση των αντιβιοτικών, όπως και η πρώτη στην επικράτηση ανθεκτικών μικροβίων στα αντιβιοτικά, τόσο στα νοσοκομεία όσο και εξωνοσοκομειακά, δηλαδή στην κοινότητα, ως συνέπεια της υπερκατανάλωσής τους. Τα αίτια της υπερκατανάλωσης των αντιβιοτικών είναι πολλά, θα σταθώ όμως στα κυριότερα.

Κατ’ αρχήν είναι η έλλειψη παιδείας του Έλληνα ως ατόμου, που πρέπει να αρχίζει από το Δημοτικό Σχολείο, ώστε ήδη από πολύ νεαρή ηλικία να γίνει κατανοητό ότι «τα αντιβιοτικά είναι πολύτιμα» γι’ αυτό δεν πρέπει να τα καταστρέφουμε όταν δεν χρειάζονται. Πιστεύοντας στην αξία της «νεανικής παιδείας», η Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας συνεργάστηκε με το «Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων» και άρχισε ειδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης των διδασκάλων για τα αντιβιοτικά και τον ειδικό τρόπο προσέγγισης του μαθητή. Έχουν γίνει μέχρι τώρα έξι εκδηλώσεις για διδασκάλους με πληθώρα ακροατηρίου, δύο στην Αθήνα, μια στον Πειραιά, μια στο Βόλο, μια στα Γρεβενά και πρόσφατα στην Αλεξανδρούπολη, και συνεχίζουμε. Μέχρι και ειδικό παραμύθι γράφτηκε για τον Έλληνα μαθητή του Δημοτικού, ώστε να εμπεδώσει ευχάριστα τις απαραίτητες γνώσεις για τα πολύτιμα αντιβιοτικά («Ποιος παγίδεψε την Πένυ-Κιλλίνη;»). Πρέπει με την ευκαιρία αυτή να αναφερθεί ότι από 4ετίας και πάλι με την αρωγή της ΚΕΔΕ, η Ελληνική Εταιρεία Χημειοθεραπείας οργάνωσε με μεγάλη επιτυχία και συμμετοχή εκπαιδευτικές εκδηλώσεις για τους δημότες 75 Δήμων της χώρας με τίτλο «Μύθοι και Αλήθειες για τα Αντιβιοτικά και τα Εμβόλια». Και η προσπάθεια δεν τελειώνει εδώ…

Στη συνέχεια έρχεται η πανεπιστημιακή παιδεία στον φοιτητή και ιδιαίτερα εκείνον των Ιατρικών και Φαρμακευτικών Σχολών. Θα το πιστέψετε αν πούμε ότι, μετά από προσπάθειες χρόνων, μόλις το 2009 αρχίσαμε στην Αθήνα, στο νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ», ειδική εκπαίδευση όλων των τελειόφοιτων της Ιατρικής στην «Ορθολογική Συνταγογραφία των Αντιβιοτικών» με διαδραστικό σύστημα (interactive), ώστε να είναι ευχάριστο για τον φοιτητή; Το σύστημα δούλεψε, θεωρήθηκε επιτυχές, αλλά μόνο για την Ιατρική της Αθήνας. Οι άλλες Σχολές της χώρας; Ποιος θα φροντίσει; Παρόμοια εκπαιδευτικά συστήματα άρχισαν να εφαρμόζονται με επιτυχία την τελευταία 5ετία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ώστε να νοιώσουμε την ικανοποίηση ότι προηγηθήκαμε!

Τι γίνεται όμως με τον Έλληνα πολίτη στην κοινότητα; Φαίνεται ότι έχει αντικαταστήσει τα αναλγητικά/αντιπυρετικά με τα αντιβιοτικά, θεωρώντας ότι για κάθε πόνο και πυρετό τα αντιβιοτικό είναι το θαυματουργό φάρμακο, όπως έδειξαν και οι πέντε επίσημες δημοσκοπήσεις που έγιναν με την αρωγή του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. και της Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας. Επείγει λοιπόν να ξεφύγουμε οι Έλληνες από αυτή τη νοοτροπία διευκρινίζοντας και τονίζοντας ότι τα αντιβιοτικά είναι δραστικά μόνο στα βακτήρια και όχι στους ιούς. Ειδικά τους χειμερινούς μήνες, παιδιά και ενήλικες μπορούν να εμφανίσουν 4-10 φορές ιώσεις που εκδηλώνονται με βήχα, πυρετό, πονόλαιμο, συνάχι, αφού υπάρχουν περισσότερα από 200 είδη ιών που προκαλούν τα ίδια συμπτώματα! Τα αντιβιοτικά όμως δεν είναι δραστικά στους ιούς, άρα η χορήγησή τους είναι άσκοπη με μόνο κέρδος τις παρενέργειες (π.χ. σοβαρές αλλεργίες και διαρροϊκά σύνδρομα).

Όμως δεν έχει γίνει αντιληπτό στην ευρεία ιατρική κοινότητα ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός: το αντιβιοτικό που χορηγείται, έστω και άχρηστα, θα επιδράσει έτσι και αλλιώς στα τρισεκατομμύρια μικροβίων των φυσιολογικών μας χλωρίδων (Microbiota), σκοτώνοντας τα ευαίσθητα στο αντιβιοτικό που χορηγήθηκε μικρόβια, ενώ συγχρόνως το οικολογικό κενό της μικροβιακής χλωρίδας που καταστράφηκε συμπληρώνεται με ανθεκτικά βακτήρια στο χορηγηθέν αντιβιοτικό. Με δεδομένο ότι οι λοιμώξεις από βακτήρια σε αντίθεση με τις λοιμώξεις από ιούς είναι ενδογενείς, δηλαδή προκαλούνται από την ίδια την φυσιολογική μας χλωρίδα όταν αυτή βρεθεί σε περιοχές στείρες μικροβίων (π.χ. περιτόναιο, πνεύμονες, νεφροί), είναι ευνόητο ότι οι λοιμώξεις πλέον θα προκαλούνται από μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά!

Υπενθυμίζοντας το μέγιστο αυτό πρόβλημα, στα νοσοκομεία των ΗΠΑ υπάρχει παντού τοιχοκολλημένο το slogan “Bad bugs, no drugs”, δηλαδή «Κακά μικρόβια, δεν υπάρχουν φάρμακα» υπενθυμίζοντας την ιατρική μας ευθύνη όταν αποφασίζουμε να συνταγογραφήσουμε αντιβιοτικό.

Υπάρχει όμως και μια άλλη πολύ μεγάλη και δυστυχώς δυσοίωνη αλήθεια επιστημονικά επιβεβαιωμένη: ήδη από το 1992 στο περιοδικό Science για πρώτη φορά ανακοινώνεται ότι φτάσαμε στο «Τέλος των Αντιβιοτικών», αφού δεν πρόκειται να κυκλοφορήσουν νέα αντιβιοτικά δραστικά στα πολυανθεκτικά στελέχη βακτηρίων που «εμείς δημιουργούμε» με την άλογη συνταγογραφία μας. Τι απομένει λοιπόν; Ο θάνατος των ασθενών; «Μη γένοιτο». Και πάλι η ευθύνη είναι δική μας, αφού εάν για 3-6 μήνες δεν χορηγηθεί κανένα αντιβιοτικό στον πρώην ασθενή που είναι «αποικισμένος με πολυανθεκτικά μικρόβια στις φυσιολογικές του χλωρίδες», τα βακτήρια θα χάσουν την αντοχή τους και θα ξαναγίνουν ευαίσθητα στα αντιβιοτικά! Μια «φοβερή» αλήθεια που σημαίνει ότι ο σύγχρονος ιατρός μπορεί ο ίδιος (!) να ξαναανακαλύψει τα αντιβιοτικά!

_Τι ακριβώς είναι το Strep-test και γιατί είναι τόσο χρήσιμο;

Ας προσπαθήσουμε να γίνουμε αισιόδοξοι: Τι μπορεί λοιπόν να γίνει σήμερα στη χώρα μας; Αν ληφθεί υπόψη ότι η φοβία αφορά μήπως η φαρυγγοαμυγδαλίτιδα είναι στρεπτοκοκκική, και ότι >80% της κατανάλωσης των αντιβιοτικών στην κοινότητα χορηγούνται για ιογενή φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, άρα είναι άχρηστα στον ασθενή, τότε η υποχρεωτική εφαρμογή του Strep-test από κάθε ιατρό που ασκεί πρωτοβάθμια περίθαλψη, θα περισώσει την άσκοπη κατανάλωση με συνεπακόλουθο τη μείωση της αντοχής! Το Strep-test, διευκρινίζεται ότι γίνεται από τον ίδιο τον κλινικό ιατρό (και όχι από τον μικροβιολόγο), έμπροσθεν του ασθενούς του, παίρνοντας με ένα βαμβακοφόρο στυλό «πύον» από τις αμυγδαλές του. Το αποτέλεσμα για το αν υπάρχει στρεπτόκοκκος (και επομένως πρέπει να δοθούν αντιβιοτικά) απαιτεί 5 λεπτά, ενώ στοιχίζει ~1€! Στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη είναι υποχρεωτική η εκτέλεσή του, άλλως δεν επιτρέπεται η συνταγογράφηση οιουδήποτε αντιβιοτικού.

_Σε Αμερική, Ευρώπη και σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες η χορήγηση των αντιβιοτικών – με εξαίρεση τα over the counter -  γίνεται αποκλειστικά με ιατρική συνταγή. Στην Ελλάδα, γιατί είναι τόσο δύσκολο να γίνει αυτό;

Στη  χώρα μας η νομοθεσία από το 1970 προβλέπει ότι δεν είναι δυνατή η προμήθεια οποιουδήποτε αντιβιοτικού χωρίς συνταγή. Εν τούτοις η νομοθεσία καταστρατηγείται. Θα αρκούσε ένας περιοδικός δειγματοληπτικός έλεγχος στα φαρμακεία (με συνέπειες!) ώστε να μειωθούν οι αυθαιρεσίες!

_Πώς μπορεί ο Λοιμωξιολόγος να βοηθήσει στην υπερκατανάλωση αντιβιοτικών;

Ο ρόλος του Λοιμωξιολόγου αφορά κυρίως τη νοσοκομειακή ιατρική. Στο νοσοκομείο καλείται, με τη βοήθεια του σχετικού ΦΕΚ (388/18-02-2014), να συντονίζει μια νέα ειδική ολιγομελή Επιτροπή, την αποκαλούμενη ΟΕΚΟΧΑ (Ομάδα Επιτήρησης της Κατανάλωσης και της Ορθής Χρήσης των Αντιβιοτικών), η οποία έχει εξουσία να ασκεί έλεγχο τόσο στην ποιοτική όσο και στην ποσοτική κατανάλωση των αντιβιοτικών, πάντοτε προς όφελος του ασθενούς.

_Πόσοι Λοιμωξιολόγοι υπάρχουν στην Ελλάδα; Υπάρχει κατάλογος; Υπάρχουν Λοιμωξιολόγοι σε κάθε νοσοκομείο;

Ο αριθμός των Λοιμωξιολόγων στη χώρα μας είναι >200 (!). Εν τούτοις σε πολλά ακόμα νοσοκομεία δεν υφίσταται Λοιμωξιολόγος, ενώ συγχρόνως δεν ανοίγουν νέες θέσεις.

_Ενώ λοιπόν τα παλαιότερα αντιβιοτικά αρχίζουν και αποδεικνύονται μη αποτελεσματικά, οι φαρμακοβιομηχανίες δεν παρασκευάζουν καινούρια, αφού το κόστος παρασκευής είναι μεγάλο και το κέρδος που θα αποφέρουν μικρό. Πιστεύετε ότι στο σημείο αυτό μπορεί να παρέμβει το κράτος και αν ναι, με ποιον τρόπο;

Για τις φαρμακοβιομηχανίες, η χημική σύνθεση ή η ανακάλυψη ενός νέου αντιβιοτικού είναι θέμα κόστους/οφέλους. Δηλαδή, ενώ είναι δυνατόν να συντεθούν καινούρια αντιβιοτικά δραστικά στα πολυανθεκτικά βακτήρια, προτιμούν να διαθέσουν το ετήσιο budget τους για ένα καινούριο αντιϋπερτασικό ή ένα καινούριο φάρμακο έναντι τις χοληστερίνης (σημειωτέον ότι κυκλοφορούν δεκάδες τέτοια φάρμακα!) το οποίο θα λαμβάνει ο ασθενής εφόρου ζωής, παρά για ένα νέο αντιβιοτικό που θα δίδεται βραχυπρόθεσμα και από τις πωλήσεις του οποίου το κέρδος θα είναι περιορισμένο, πόσο μάλλον αν αναπτυχθεί και αντοχή! Το κέρδος της ανθρώπινης ζωής από μια σοβαρή λοίμωξη δεν προσμετράται! Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Αγγλία το ίδιο το κράτος χρηματοδότησε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία στην προσπάθεια ανακάλυψης νέων αντιβιοτικών! Άρα, υπάρχει ευθύνη για τα πλούσια τουλάχιστον κράτη.

_Εξηγείστε μας, παρακαλώ, τί ακριβώς είναι ένα εμβόλιο και πώς λειτουργεί μέσα στον οργανισμό μας.

Πάρα πολύ απλά, τα εμβόλια είναι νεκρά τμήματα μικροβίων ή ολόκληρα εξασθενημένα μικρόβια, τα οποία εισερχόμενα μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, διεγείρουν την παραγωγή προστατευτικών αντισωμάτων, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα.

_Ποια τα επιχειρήματα των αρνητών των εμβολίων και τι απαντήσεις τους δίνετε εσείς προσωπικά;

Πραγματικά είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα ξεκίνησε στην Αγγλία από ένα γαστρεντερολόγο, τον Andrew Wakefield το 1998 με τη δικαιολογία ότι το εμβόλιο MMR προκαλεί «αυτισμό». Αποδείχθηκε ότι κανένα παιδί που περιλήφθηκε στη μελέτη (συνολικά μόνο 13!) δεν είχε αυτισμό. Τα κίνητρα ήταν σαφώς οικονομικά, προσβλέποντας σε μηνύσεις από τους γονείς έναντι των φαρμακευτικών εταιρειών που παρασκευάζουν το MMR. Ο ίδιος ο πρωτεργάτης, ο κ. Wakefield, έλαβε προκαταβολή 300.000 Αγγλικές λίρες!

Του αφαίρεσαν την άδεια του ιατρικού επαγγέλματος. Όμως παρέσυρε τον κόσμο! Ο αντίλογος είναι απλός: πόσα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν σωθεί χάρις στα εμβόλια; Σκεφτείτε μόνο την ευλογιά και την πολιομυελίτιδα! Και όλοι οι εμβολιαζόμενοι δημιουργούν τοίχος προστασίας έναντι εκείνων που δεν έχουν εμβολιαστεί. Αλλά η προστασία έχει και όρια, αφού όταν μειωθεί περισσότερο από 70%, τότε θα νοσήσουν όλοι οι ανεμβολίαστοι!

_Πρόσφατα, τόσο στη χώρα μας όσο και αλλού, εκδηλώθηκε επιδημία ιλαράς και κάποιοι άνθρωποι μάλιστα έχασαν τη ζωή τους. Πόση ευθύνη φέρει το αντιεμβολιαστικό κίνημα;

Τα κρούσματα τις επιδημίας της ιλαράς στη χώρα μας ξεπέρασαν τα 2000 (με τρεις θανάτους). Νομίζω ότι υπάρχει ευθύνη του αντιεμβολιαστικού κινήματος, σε ένα ποσοστό, αφού οι γονείς, είτε ως κινηματίες είτε από επιπολαιότητα, δεν συμπλήρωσαν τη δεύτερη δόση εμβολίου στα παιδιά τους, ώστε να είναι πλέον απροστάτευτα. Νομίζω ότι η ίδια η πολιτεία, το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. και η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών πρέπει να επιληφθεί για τη συνεχή ενημέρωση των πολιτών, όχι μόνο για την ανάγκη των εμβολιασμών, αλλά και για να εξηγήσει παραστατικά όλη αυτή την καταστροφική ιστορία!

_Μια άλλη επιδημία, ή μάλλον πανδημία, που αναστάτωσε τον κόσμο ήταν εκείνη της γρίπης (Η1Ν1) την περίοδο 2009 -2010. Πολλά έχουν ακουστεί για τον χειρισμό του θέματος των εμβολίων και άκρη δεν βγαίνει. Πώς κρίνετε τους σχετικούς χειρισμούς του ΚΕΕΛΠΝΟ και του υπουργείου Υγείας;

Νομίζω ότι οι χειρισμοί των Φορέων Υγείας ήταν οι σωστοί. Η κατηγορία αφορούσε τον υπερβολικό αριθμό εμβολίων που παραγγέλθηκαν. Όμως όταν ξεκινά μια επιδημία, και ιδιαίτερα όταν αφορά τη γρίπη, ποτέ δεν μπορεί να ξέρει  κανείς ούτε τη σοβαρότητα ούτε την έκταση που θα πάρει. Επειδή λοιπόν η επιδημία αφορά όλο σχεδόν τον πληθυσμό, είναι επόμενο να πρέπει μια παραγγελία εμβολίων να είναι μεγάλη, ώστε να υπάρξει ασφαλής κάλυψη όλου του πληθυσμού. Στη Σουηδία εμβολιάστηκε το 90% του πληθυσμού, ενώ στη χώρα μας μόλις το 10%, προφανώς από την εμβολιαστική φοβία. Ευτυχώς η γρίπη Η1Ν1 δεν ήταν τόσο σοβαρή όσο περιμέναμε!

_Και για να φύγουμε λίγο από τα ιατρικά θέματα, πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να συνδυάσει τη μητρότητα με την καριέρα και μάλιστα μια καριέρα ιδιαίτερα απαιτητική με διαρκώς ανοδική πορεία, όπως η δική σας;

Νομίζω ότι η σωστή οικογένεια βοηθά την καριέρα. Όμως αυτό απαιτεί στερήσεις χωρίς παράπονο από τον στερούμενο και χωρίς να φαίνονται από τα άλλα μέλη της οικογένειας, με πολλή αγάπη, βοήθεια και πολλή κατανόηση από όλους. Η υπερπροσπάθεια να γίνεσαι όλο και καλύτερος στην επιστήμη σου δεν πρέπει να αφορά την έννοια της καριέρας, αλλά στην προκειμένη περίπτωση τον ίδιο τον άρρωστό σου που χρειάζεται την καλύτερη προσφορά γνώσης. Άλλωστε η οικογένεια προφυλάσσει από τον εγωκεντρισμό και σε βάζει στο δρόμο της ισορροπημένης θυσίας.

_Ως γυναίκα, έτυχε να αντιμετωπίσετε κάποιες προκαταλήψεις από άνδρες συναδέλφους σας;

Νομίζω ότι η λύση στην προκατάληψη είναι η παραδοχή. Είναι γεγονός ότι όσο καλύτερος γίνεσαι τόσο οι προκαταλήψεις μειώνονται.

_Ποιες οι εντυπώσεις σας από την παραμονή σας στις ΗΠΑ. Θα μπορούσατε να ζήσετε μόνιμα εκεί;

Παρ’ όλο που γυρίζω 40 χρόνια πίσω, πιστεύω ότι οφείλω πάρα πολλά στους Αμερικάνους διδασκάλους μου των ΗΠΑ που ανήκουν στους παγκόσμιους σκαπανείς των λοιμώξεων. Δούλευαν ακούραστα και αυτόματα, έδιναν το μήνυμα σε όλους εμάς τους τυχερούς για να γινόμαστε συνεχώς καλύτεροι. Η ανθρωπότητα τους οφείλει πολλά. Όταν τελείωσε η εκπαίδευσή μου στις ΗΠΑ αυτό που ήθελα περισσότερο από όλα ήταν να μεταφέρω στον τόπο μου γνώσεις για τις λοιμώξεις και να καταφέρω να γίνει η Λοιμωξιολογία επίσημη εξειδίκευση της Παθολογίας, αφού «οι λοιμώξεις» απαντώνται και συμβαίνουν σε κάθε ιατρική ειδικότητα, ενώ συγχρόνως έχεις δυνατότητες πλήρους ίασης για τον ασθενή σου. Χρειάστηκαν προσωπικές προσπάθειες - περισσότερο από 10 χρόνια - μέχρι η Λοιμωξιολογία, το 1996,  να γίνει αποδεκτή από την Πολιτεία ως επίσημη εξειδίκευση της Παθολογίας σύμφωνα με το Αμερικανικό επιτυχημένο πρότυπο. Αξίζει ακόμα να τονιστεί ότι η χώρα μας ήταν από τις πρώτες στην Ευρώπη, μετά τη Σουηδία και την Ελβετία που τελικά αποδέχτηκε και οργάνωσε τη Λοιμωξιολογία.

_Ποια προσωπικότητα, σύγχρονη ή παλαιότερη, θαυμάζετε;

Θαύμαζα από τα φοιτητικά μου χρόνια τον Καποδίστρια και τον Μακρυγιάννη. Αργότερα τον Martin-Luther King και το “I havea dream”. Γιατί; Γιατί τα όνειρα σου δίνουν την δυνατότητα να είσαι επίμονος, αλλά και υπομονετικός και ρομαντικός και ακούραστος και αισιόδοξος όταν αγωνίζεσαι να τα πραγματώσεις, παρά τις ατελείωτες δυσκολίες.

_Κυρία καθηγήτρια, να τελειώσουμε με μια ακόμα ερώτηση που συνδέει την αρχή με το τέλος της συνέντευξής σας. Πείτε μας για την Academia Europaea, της οποίας πρόσφατα γίνατε τακτικό μέλος.

Πράγματι ήταν μια μεγάλη τιμή! Ο επίσημος τίτλος ως τακτικού μέλους μού απονεμήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 (Ερευνητικό πεδίο: Λοιμώξεις του τμήματος Κλινική και Κτηνιατρική Επιστήμη). Η Academia Europaea (The Academy of Europe) ιδρύθηκε το 1988 ως μια διεθνής μη κυβερνητική εταιρεία από επιστήμονες και σπουδαστές από όλες τις επιστήμες, οι οποίοι είναι εμπειρογνώμονες και καθηγητές στον τομέα του επιστημονικού τους αντικειμένου, όπως έχει αναγνωριστεί από τους ομοτίμους τους. Όλα τα μέλη έχουν ως σκοπό να προάγουν τη μάθηση, την εκπαίδευση και την έρευνα. Η Ακαδημία στοχεύει:

i. Να ενθαρρύνει τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα στην έρευνα και στη μόρφωση.

ii. Να προάγει την καλύτερη κατανόηση μεταξύ των πολιτών γενικά, όσον αφορά τα οφέλη από την γνώση και την μάθηση και από επιστημονικά αντικείμενα που επηρεάζουν την πολιτεία, την ποιότητα της ζωής της και τα πρότυπα του ζην.

Η Ακαδημία προκειμένου να πετύχει τους σκοπούς της, το κατορθώνει:

i. Μέσω ενός προγράμματος δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει την οργάνωση και την προώθηση επιστημονικών συναντήσεων, ομάδων εργασίας και σεμιναρίων από ειδικούς.

ii. Μέσω της εκλογής εξεχόντων επιστημόνων ως μέλη της.

iii. Μέσω επιστημονικών και άλλων δημοσιεύσεων στις οποίες περιλαμβάνεται και 4μηνιαίο περιοδικό της με τίτλο “The European Review”.

Τα κεντρικά γραφεία της και η γενική γραμματεία της Ακαδημίας έχουν έδρα το Λονδίνο, ενώ περιφερειακά γραφεία ευρίσκονται στη Βαρκελώνη, στα Πανεπιστήμια του Bargen  και του Cardiff, όπως και στο Wroclaw της Πολωνίας.

Στα μέλη της Ακαδημίας συγκαταλέγονται 33 Έλληνες επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και 3 ιατροί, ένας χειρουργός (ο ακαδημαϊκός Γ. Σκαλκέας), ένας παιδίατρος-ενδοκρινολόγος (ο καθηγητής ΕΚΠΑ κ. Γεώργιος Χρούσος) και η υποφαινόμενη. Η εκλογή των υποψηφίων μελών γίνεται μετά από εισήγηση και κρίση του υποψηφίου από τα αρμόδια όργανα της Ακαδημίας.

_Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για τον χρόνο που μου διαθέσατε, γνωρίζοντας πόσο πολύτιμος είναι για σας. Έμαθα πολλά σημαντικά πράγματα κι εύχομαι επίσης, όσοι διαβάσουν τη συνέντευξη αυτή να λύσουν τις απορίες τους για τα θέματα ζωτικότατης σημασίας που θίξατε. Ίσως έτσι βοηθήσουμε να μπει ένα τέλος στην παραπληροφόρηση, η οποία ενίοτε αποβαίνει μοιραία. Γιατί η γνώση μπορεί να σώσει!