Τα έργα του Ισθμού έφεραν δυστυχώς την… πτώχευση! - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Το τεράστιο Τρικουπικό έργο της  διόρυξης του Ισθμού, έγινε με μεγάλα δάνεια που στάθηκαν αιτία της πτώχευσης του 1893.

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο Ισθμός όπως είναι σήμερα

Τις μέρες αυτές, συμπληρώνονται 125 χρόνια από τότε που ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄ με τον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη, εγκαινίασαν  την διόρυξη του Ισθμού της Κορίνθου, ένα από τα μεγαλόπνοα εθνικά έργα, χωρίς να γνωρίζει κανείς πόσο κόστισε. Το έργο αυτό στάθηκε αιτία, λόγω των μεγάλων δανείων τα οποία δεν μπορούσε να αποπληρώσει η χώρα, να κηρύξει ο Τρικούπης, την πτώχευση της.

Φωτο: Ο Τρικούπης στην Βουλή αναγγέλλει την πτώχευση…

Η απόσταση που χώριζε τη θάλασσα του Κορινθιακού, από εκείνη του Σαρωνικού κόλπου, ήταν μόλις 6.300 μέτρα. Αυτή η λωρίδα της ξηράς ανάγκαζε τα πλοία να κάνουν τον επίπονο γύρο της Πελοποννήσου. Σπατάλη χρόνου και χρήματος.

Ο πρώτος που σκέφτηκε την τομή του Ισθμού για να συντομεύσει τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, ήταν ο τύραννος της Κορίνθου Περίανδρος, περί το 600 π.Χ. Σ’ αυτόν αποδίδεται η κατασκευή του Διόλκου (στρωμένος με πύρινους κυβόλιθους που εδράζονταν σε στρώμα αμμοχάλικου) για να σύρονται τα πλοία  δια μέσου της ξηράς, από τη μια θάλασσα στην άλλη, για να αποφύγουν τον γύρο της Πελοποννήσου. Η τομή τελικώς δεν πραγματοποιήθηκε επειδή υπήρχε ο χρησμός της Πυθίας «Ισθμόν δε μη πυργούτε μηδ’ ορύσσετε. Ζεύς γαρ έθηκε νήσον ή κ’ εβούλετο», ενώ θα εξοργιζόταν και ο… Ποσειδώνας !

Τριακόσια χρόνια αργότερα  την τομή αποφάσισε ο Δημήτριος ο Πολιορκητής αλλά κι αυτός όπως ο Καλιγούλας, ο Ιούλιος Καίσαρ, ο Νέρων και ο Ηρώδης ο Αττικός, εμποδίστηκαν από την αντίληψη  ότι μπορεί να κατακλυσθεί και καταστραφεί η Αίγινα από τη διαφορά στάθμης των υδάτων του Κορινθιακού…

Το 1670 οι Ενετοί  προχώρησαν  στην τομή όχι τόσο για την ναυσιπλοΐα αλλά για τον εδαφικό χωρισμό της Πελοποννήσου για λόγους ασφαλείας! Εγκατέλειψαν όμως το έργο φοβούμενοι έναν θρύλο, που έλεγε οτι η περιοχή είναι στοιχειωμένη!

Το 1827 ο κυβερνήτης Καποδίστριας ανέθεσε στο Γάλλο μηχανικό Βερλέ Ντόστ να συντάξει μελέτη. Το τεράστιο κόστος των 40 εκατ. φράγκων που προϋπολογίστηκε, έβαλε τη μελέτη στο αρχείο. Το 1869 τέλειωσαν τα έργα της διώρυγας  του Σουέζ, μιας περιοχής που στην αρχαιότητα προστατευόταν από τον Δία. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που η λέξη Σουέζ είναι αναγραμματισμός της λέξης Ζευς (suez) όπως και η λέξη Πόρτ - Σάϊντ (said) της λέξης ΔIΑΣ (αν τα διαβάσετε ανάποδα όπως κάνουν οι Άραβες…).

Ο  μηχανικός  από την Κρήτη Λεωνίδας Λυγούνας που εργάστηκε στο Σουέζ δίπλα στον γάλλο μηχανικό Λεσέψ,  συνέταξε μελέτη για τον Ισθμό, αλλά χαρακτηρίσθηκε το έργο ανωφελές, επιβλαβές και επικίνδυνο!

Το 1882, ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης τελεί τα εγκαίνια ενάρξεως των εργασιών με 2.500 εργάτες με τέλεια για την εποχή μηχανήματα και 11 χρόνια σκληρής εργασίας και εξόρυξης  12 εκατ. κυβικών χωμάτων.

Τον Μάρτιο του 1888, έγινε η πρώτη μεγάλη απεργία Ελλήνων εργαζομένων στον Ισθμό. Έληξε,  όταν απεργοί και εργολάβοι συμφώνησαν, «τα ημερομίσθια υπολογίζονται από 37 έως 40 λεπτά την ώρα και  να υπολογίζονται όλες οι ώρες της εργασίας».

Φωτο: Η πρώτη μεγάλη απεργία στην Ελλάδα

Το 1893 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες. Μήκος 6.300 μέτρα, πλάτος 24 και βάθος 8 μ. Και το παράδοξο είναι, ότι το μεγάλο αυτό έργο ολοκλήρωσε την κατασκευή του, όταν ο Τρικούπης είπε στη Βουλή την φοβερή δήλωση: “Δυστυχώς επτωχεύσαμε”. Τα εγκαίνια λειτουργίας έγιναν με κάθε μεγαλοπρέπεια παρουσία των βασιλέων και πλήθους κόσμου που μεταφέρθηκε με περισσότερα από 20 πλοία και τον σιδηρόδρομο από Αθήνα και Πειραιά.

Φωτο: Τα επίσημα εγκαίνια της διώρυγος από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ και πλήθος κόσμου

Για πενήντα χρόνια λειτούργησε η διώρυγα και βοήθησε τις θαλάσσιες συγκοινωνίες αλλά έκλεισε γι' αρκετούς μήνες, το 1928  όταν  κατέρρευσαν τα τοιχώματα από σεισμούς που έπληξαν την Κόρινθο. Μετά την αποκατάσταση των ζημιών λειτούργησε έως το 1941 όταν ανατίναξαν τις γέφυρες Άγγλοι κομάντος για να επιβραδύνουν την προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο ώστε να μπορέσουν να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή.

Η διώρυγα γέμισε με τα σιδερικά των γεφυρών και έκλεισε, αλλά καθάρισαν τον βυθό γερμανικά συνεργεία με δυναμίτες και σκάφανδρα και λειτούργησε τον Ιούλιο του 1941 όταν το ιταλικό Μηχανικό έφερε τον αναγκαίο εξοπλισμό, αλλά  φεύγοντας οι Γερμανοί το '44,  ανατίναξαν και πάλι τις γέφυρες, οδική και σιδηροδρομική…

Πριν από 20 χρόνια με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οδική γέφυρα ξαναχτίστηκε από την αρχή, μεγαλύτερη και ευρύτερη για να εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες οδικές και σιδηροδρομικές...