Ερευνα διαΝΕΟσις: Γιατί η Πορτογαλία βγήκε από την κρίση σε τρία χρόνια και η Ελλάδα όχι

Η Πορτογαλία - όπως και η Ελλάδα - είναι μια σχετικά μικρή χώρα στην περιφέρεια της Ευρώπης. Οπως και η Ελλάδα, μπήκε σε μνημόνιο στις αρχές της δεκαετίας.

Αντίθετα με την Ελλάδα, όμως, βγήκε από την κρίση μέσα σε μόλις τρία χρόνια και έκτοτε αναπτύσσεται και προοδεύει. Πώς τα κατάφερε; Ερευνητές της διαΝΕΟσις μίλησαν με πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους και καλλιτέχνες, και είδαν στην πράξη το πώς η εξωστρέφεια και η έμφαση στην υγιή επιχειρηματικότητα μπορεί να θωρακίσει μια οικονομία -και μια κοινωνία- απέναντι σε κάθε κρίση.

Στις 4 Δεκεμβρίου του 2017, ο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας Μάριο Σεντένο - ο άνθρωπος για τον οποίο ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε βγάλει το παρατσούκλι «Κριστιάνο Ρονάλντο» - εξελέγη πρόεδρος του Eurogroup.

Ηταν η κορύφωση μιας πορείας δικαίωσης της χώρας του, η οποία όχι μόνο κατέληξε στην έξοδο από το μνημόνιο, αλλά περιέλαβε και την επίτευξη σημαντικών στόχων στους τομείς της οικονομίας, της παιδείας, της τέχνης και του αθλητισμού.

«Το ασχημόπαπο έγινε ένας υπέροχος κύκνος», δήλωσε ο πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα για την εκλογή του συμπατριώτη του. Θα μπορούσε όμως θαυμάσια να εννοεί και τη μεταμόρφωση της χώρας του.

Η σύγχρονη περιπέτεια της Πορτογαλίας ξεκίνησε τον Μάιο του 2011 με την είσοδό της στο μνημόνιο. Το υπέγραψαν τόσο οι Σοσιαλιστές, που αποχωρούσαν από την εξουσία, όσο και οι Σοσιαλδημοκράτες (αυτό είναι το όνομα του κόμματος, το οποίο είναι όμως κεντροδεξιό), που αναλάμβαναν τα ηνία μαζί με το συντηρητικό CDS. Τα βασικά προβλήματα της πορτογαλικής οικονομίας ήταν η απώλεια της ανταγωνιστικότητας, το υψηλό έλλειμμα (άνω του 10% το 2011) και το χρόνιο έλλειμμα προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα μεγάλο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος. Οταν λοιπόν οι αγορές έκλεισαν για την Πορτογαλία εν μέσω της κρίσης του ευρώ, η χώρα δεν είχε άλλη επιλογή από το να ζητήσει εξωτερική βοήθεια.

Τα μέτρα λιτότητας που ελήφθησαν είχαν ως αποτέλεσμα να εκτοξευτεί η ανεργία στο 17%, να πέσει ο ελάχιστος μισθός στα 485 ευρώ και να μειωθούν οι μισθοί κατά 25%. Τα μέτρα αυτά έγιναν αποδεκτά από τους πολίτες, αλλά τον Σεπτέμβριο του 2012 ξέσπασαν μεγάλες διαδηλώσεις εξαιτίας της απόφασης να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές των επιχειρήσεων και να αυξηθούν οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων. Η απόφαση αυτή τελικά ανακλήθηκε.

Αυτή η κρίση που έζησε η Πορτογαλία, μέσα σε μια Ευρώπη που για μοναδική απάντηση είχε τη σιδηρά πυγμή, περιγράφεται υπέροχα στο θεατρικό έργο του ηθοποιού και σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες, που από το 2014 είναι διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της Λισαβόνας. Το έργο έχει τίτλο «Θλίψη και χαρά στη ζωή των καμηλοπαρδάλεων» και μεταξύ άλλων παρουσιάστηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Φεστιβάλ της Αβινιόν σε σκηνοθεσία Τομά Κιγιαρντέ. Ηρωίδα του βιβλίου είναι η 9χρονη «Καμηλοπάρδαλη», όπως τη φώναζε λόγω του παρουσιαστικού της η μαμά της, που έχει πια πεθάνει. Η μικρή ζει στη Λισαβόνα με τον πατέρα της, που είναι άνεργος. Το αγαπημένο της συνδρομητικό κανάλι, το Discovery Channel, δεν λειτουργεί γιατί δεν έχουν να το πληρώσουν. Στο σχολείο τής έχουν ζητήσει να γράψει ένα κείμενο για Καμηλοπαρδάλεις. Κι έτσι παίρνει τους δρόμους μαζί με τη "Τζούντιθ Γκάρλαντ", μια γιγάντια αρκούδα που βρίζει συνεχώς και έχει τάσεις αυτοκτονίας.

Τι μαθαίνει σε αυτό το ταξίδι η Καμηλοπάρδαλη; Πως για να γευτείς τη χαρά πρέπει να τιθασεύσεις τη θλίψη. Όλα είναι ζήτημα οπτικής γωνίας.

«Διάλεξε τη χαρά του μισογεμάτου ποτηριού», της λέει ο πατέρας της. Η μικρή περπατά στη no man’s land της Λισαβόνας αναζητώντας το σωστό μέγεθος, τη σωστή κλίμακα ανάμεσα σ’ εκείνη και τον κόσμο. Συναντά τον Τσέχοφ, που ψάχνει τον δρόμο για τη Μόσχα, κι εκείνος της λέει πως το έργο της δεν χρειάζεται να είναι για καμηλοπαρδάλεις, αλλά γι’ αυτό που η ίδια θεωρεί πως είναι σημαντικό, μιλώντας για καμηλοπαρδάλεις. Μπαίνει σε μια τράπεζα για να μετρήσει την ακριβή αξία του «οργισμένου χρήματος». Και στο τέλος, πέφτει πάνω στον ίδιο τον πρωθυπουργό, τον συντηρητικό Πέδρο Πάσος Κοέλιο, που της μιλά για πράγματα αναπόφευκτα.

Μόνο που, στην περίπτωση της Πορτογαλίας, δεν ήταν όλα αναπόφευκτα.

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά την έρευνα της διαΝΕΟσις εδώ

Η Καθημερινή