Περί και επί των κρίσεων - Του Γιάννη Γκλάβατου

Σίγουρα όλοι μας τους έχουμε γνωρίσει. Βρίσκονται, εν δυνάμει, παντού.

Είναι ένα είδος που ενδημεί ακόμη και σε αντίξοες συνθήκες και μάλλον πολλαπλασιάζεται τα τελευταία χρόνια.  Τρέφεται  από την κακή έξη του, την οποία έχει αναγάγει σε μόνιμη δραστηριότητα.  Απαντάται μόνο του συνήθως, χωρίς αυτό να είναι κανόνας. Κάποιες φορές είναι εύκολα αναγνωρίσιμο, κάποιες άλλες η πονηριά του, όσο και η τέχνη του στην μεταμφίεση και στο ψέμα, έχουν σαν αποτέλεσμα να μην γίνεται άμεσα αντιληπτό. Μπορεί να καλύπτεται πίσω από ένα φτηνό και κίβδηλο λούστρο καλλιέργειας, ευγένειας, προσφοράς, χιούμορ, χαμόγελου… Οι τεχνικές που χρησιμοποιεί για να κρυφτούν οι πραγματικές προθέσεις του, όσο και η εσώτερη κοσμοθεωρία του, είναι πολλές σε αριθμό και ποικιλία. Καταφέρνει κατά καιρούς να ξεγελά… αλλά συνήθως για βραχύ χρονικό διάστημα. Και όταν αποκαλύπτεται και εισπράττει τα δέοντα, σπάνιες είναι οι φορές που συνετίζεται ώστε να αρχίσει η προσπάθεια αποβολής της κακής έξης. Βλέπετε όπως και ο Αριστοτέλης διατύπωσε «έξις δευτέρα φύσις».

Ομιλούμε για αυτό το είδος των ανθρώπων, οι οποίοι έχουν αναγάγει σε ύψιστο σκοπό της γήινης ζωής του το να κατηγορούν όλους τους άλλους. Μη ολοκληρωμένοι ως χαρακτήρες, προβληματικοί ως προσωπικότητες, στερούμενοι εξυπνάδας,  κυριαρχούμενοι από διάφορα ψυχικά συμπλέγματα, μάλλον βρίσκουν ως μόνο τρόπο να κάνουν υποφερτό τον βίο τους την ιδιότητα του  κακολόγου. Πρόσωπα τα οποία δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και ενίοτε τον αντιπαθούν. Προσπαθούν κάτω από το πρίσμα τους, να δουν τους άλλους πιο ανάξιους, πιο «μικρούς», πιο αποτυχημένους, από τον εαυτό τους. Συνήθως δεν είναι πρωταγωνιστές ούτε στην ίδια τους την ζωή. Τις περισσότερες των περιπτώσεων κατηγορούν εν τη απουσία του «κατηγορούμενου». Προφανώς οι κατηγορίες των είναι ένας τρόπος αυτό-εγκωμίου. Για παράδειγμα όταν αποδίδουν σε κάποιον βλακεία ταυτόχρονα νομίζουν ότι αποδίδουν το αντίθετο, την αγχίνοια δηλαδή στον εαυτό τους. Λόγου χάρη το «αυτός είναι ανήθικος», μάλλον το ερμηνεύουν ως ταυτόχρονη αυταπόδεικτη δήλωσή τους του τύπου «ενώ εγώ είμαι ηθικός» κτλ κτλ.

Η ηλιθιότητα (που από τους ίδιους θεωρείται ευστροφία και αποδεκτή πονηριά), σε όλο της το μεγαλείο!

Έχει ειπωθεί, πως αυτού του είδους οι ιδιάζουσες όσο και ιδιόμορφες συμπεριφορές δεν διέπονται πάντοτε από γνήσια κακία (άλλωστε η κακία είναι μια της ψυχής σοβαρή νόσος). Και τούτο διότι, ό έχων σώας τα φρένας, δεν θα προσπαθήσει ποτέ να βλάψει τον συνάνθρωπό του αν δεν έχει κάτι να κερδίσει. Θα λέγαμε πως ανιδιοτελείς καλές πράξεις σαφώς και υπάρχουν, αλλά ανιδιοτελείς κακές πράξεις, σπανίζουν, εκτός των περιπτώσεων σοβαρής ψυχοπάθειας. Οι μόνιμοι λοιπόν κατήγοροι, έχοντας την φιλοδοξία να ανέβουν την κλίμακα της κοινωνικής καταξίωσης, όντας μην έχοντας τα προσόντα και τις δεξιότητες που απαιτούνται, στα πλαίσια της προσπάθειας ικανοποίησης αυτής τους της φιλοδοξίας  και με την περιορισμένη γωνία οπτικής που έχουν, καταβάλλουν προσπάθειες(απέλπιδες), να υποτιμήσουν και να χαμηλώσουν όλους τους άλλους, έχοντας την εσφαλμένη εντύπωση πως αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος της δικής τους ανόδου. Τους ανθρώπους αυτούς μάλλον θα πρέπει να τους λυπούμαστε. Με την έλλειψη πνευματικής διαύγειας όσο και την αδυναμία λογικής(κατά τα ειωθότα) σκέψης που τους διακρίνει, συνήθως οδηγούνται σε ατραπούς κάθε άλλο παρά ευχάριστους.

Ζώντας ένα ψέμα που για αυτούς μοιάζει αλήθεια και επιλέγοντας την κατάκριση και επίκριση, όσο και γενικά τα κακοβούλως δυσμενή σχόλια για όλους ως μέσον δικής τους ανέλιξης, οι συνέπειες συνήθως είναι μεγάλες όσο και τραγικές θα λέγαμε. Διότι σε αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις ο κατήγορος ποτέ δεν απολαμβάνει εκτιμήσεως, έστω και στην περίπτωση που τείνει να  τεκμηριώσει το βάσιμο τον μομφών του.  Και αυτό επειδή τίποτε δεν αποκλείει ο ίδιος να πράττει πολλά χειρότερα από αυτά τα οποία στους άλλους προσάπτει. Επί της ουσίας, αλλά και όπως η ίδια η πείρα της ζωής ορίζει, αυτός ο οποίος επαινεί τον συνάνθρωπό του για πραγματικά γεγονότα εμπνέει σεβασμό απολαμβάνοντας την συντροφιά του, αλλά και την αποδοχή του κοινωνικού περίγυρου γενικότερα. Ο γνήσιος έπαινος προερχόμενος από υγιή προσωπικότητα, εκτός των άλλων, αποδεικνύει αναμφισβήτητα  πως αυτός που επαινεί, δεν ζηλεύει και δεν φοβάται αυτόν που λαμβάνει τον έπαινο.

Θα τελειώσουμε με την άποψη του Μ. Βασιλείου περί καταλαλιάς (Καταλαλιά είναι η κατηγόρια, η κακολογία. Κατάλαλος είναι αυτός που κακολογεί και κατηγορεί τον πλησίον του). Υπογραμμίζει λοιπόν ο Μ. Βασίλειος: «(…)καταλαλιά είναι να μιλάς εναντίον ενός αδελφού που δεν είναι παρών, με σκοπό να τον συκοφαντήσεις, ακόμα και αν είναι αλήθεια αυτό που λες», ενώ θεωρεί άξιους αφορισμού τον κατάλαλο και αυτόν που τον ακούει, λέγοντας: «(…)αν κάποιος βρεθεί να καταλαλεί εναντίον κάποιου ή να ακούει κάποιον να καταλαλεί και να μην τον επιτιμά, να αφορίζεται μαζί του».