Εμείς οι ναυτικοί - Διήγημα του Στέλιου Κωστή Σπυριδάκη

ΔΙΠΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΑ

Χριστουγεννιάτικο Διήγημα

Του Στέλιου Κωστή Σπυριδάκη

Παραμονή Χριστουγέννων είχαμε μαζευτεί όλοι στου παππού και της γιαγιάς το σπίτι να κάνομε το Χριστουγεννιάτικο ρεβεγιόν. Έτσι γίνεται κάθε χρόνο.  Ήταν ο θείος ο Μανόλης και η θεία η Γεωργία. Τα ξαδέρφια μας ο Γιάννης, η Μαρία, και η Ελπινίκη, τα παιδιά τους. Ο θείος ο  Στέλιος και η θεία η Αγγέλα. Τα ξαδέρφια μας η Ελένη και ο Κώστας. Ο θείος Μιχάλης και η θεία Μαρία. Τα ξαδέρφια μας ο Κώστας και η Ελένη.  Η μαμά και ο μπαμπάς, ο αδερφός μου ο Αλέξανδρος κι εγώ.

Οι μεγάλοι ήταν στο σαλόνι, μα εμείς τα μικρά πήγαμε στην κουζίνα που άναβαν δυο μεγάλα κούτσουρα στο τζάκι.  Ήταν πολύ ζεστά. Ο παππούς ήταν συνταξιούχος ναυτικός και ήξερε ωραίες θαλασσινές ιστορίες που πάντοτε μας τις έλεγε με πολλή χαρά. Μαθαίναμε έτσι τόσο χρήσιμα πράματα. Μαθαίναμε γεωγραφία, τους θαλασσινούς δρόμους, τις πολλές πατρίδες που έχει η ανθρωπότητα και που ο παππούς τις θεωρούσε όλες πατρίδες του. Μαθαίναμε  τι παράγει ο κάθε τόπος και το εξάγει και τι δεν παράγει και το εισάγει. Ο παππούς μας συνέπαιρνε με τις διηγήσεις του και χωρίς να το καταλάβομε κάναμε κι εμείς νοερά τα ταξίδια του  σε όλη την υδρόγειο σφαίρα. Άλλοτε μας έλεγε ιστορίες με τον Χότζα και  άλλοτε παραμύθια. Αυτά όμως άρεσαν στα μικρά, εμείς τα μεγαλύτερα θέλαμε ναυτικές ιστορίες που ανάλογα με τα κέφια του παππού έπαιρναν σε μάκρος κι άλλοτε μας τις έλεγε με δυο λόγια.

Μέρα γιορτής καθώς ήταν ο παππούς έκαμε σε όλους μας το χατίρι. Είπε μια ιστορία του Χότζα και ένα μικρό παραμυθάκι κι ύστερα άρχισε να λέει:

-Χρυσαφικά  είχαμε ξεφορτώσει στο Καουσούνγκ της Φορμόζας, που τα είχαμε φορτώσει από το Σαν Φραγκίσκο της Καλιφόρνιας.

- Όλοι ξαφνιαστήκαμε. Φανταστήκαμε ένα καράβι φορτωμένο χρυσάφι! Απορήσαμε και κάναμε απανωτές ερωτήσεις στον παππού. Τον ρωτούσαμε αν πήρε και κείνος λίγο χρυσάφι. Χαμογέλασε ο παππούς και καλοσυνάτα μας εξήγησε πως οι ναυτικοί λένε έτσι τα παλιοσίδερα.  Ησυχάσαμε και ο παππούς συνέχισε: -Δεν προλάβαμε να βγούμε από το λιμάνι και μας παρέλαβε ένα τρόπικαλ  ντιπρέσσιον και μας άλλαξε τα φώτα. Η λιμπερτάκλα μας δεν ήταν καλλίτερη από τα παλιοσίδερα που κουβαλούσαμε. Για ένα και μοναδικό ταξίδι τα έφτιαχναν οι αμερικάνοι τα λίμπερτυ στον τελευταίο πόλεμο κι εμείς τα φέρναμε γύρα στην υδρόγειο είκοσι χρόνια τώρα. Τα περισσότερα άρχισαν να τα διαλύουν για παλιοσίδερα, που τα λέγαμε κοροϊδευτικά χρυσαφικά.  Τρία με τέσσερα διαλυμένα λίμπερτυ έπαιρνε για φορτίο το κάθε λίμπερτυ μαζί με μερικές χιλιάδες μπαλαρισμένα αυτοκίνητα. Μετά το ξεφόρτωμα ούτε καθάρισμα αμπαριών είχαμε ούτε άλλη δουλειά στο ντέκ από ματσακόνι και μπογιάντισμα. Τι να καθαρίσεις από τα αμπάρια αφού και το επόμενο φορτίο παλιοσίδερα θα ήταν πάλι.  Κάναμε ότι μπογιάντισμα σήκωνε το ακομοντέσιο για να είναι κάπως υποφερτή η ζωή στους χώρους που ζούσαμε.  Ξεφόρτωτο καθώς ήταν μας έβγαλε τα σκώθια μας από το μπότζι. Ξενέριζε η προπέλα και τράνταζε ολόκληρο. Ήταν ώρες και στιγμές που θάριες πως θα διαλυθεί από το τράνταγμα. Είχαμε γεμίσει το πρυμιό αμπάρι με θάλασσα για να μην ξενερίζει η προπέλα μα το ίδιο έκανε. Η θάλασσα ήταν χοντρή κι έτσι πότε η πλώρη ήταν στον αέρα και πότε η πρύμη. Όπως και να ήταν η κατάσταση ήταν ανυπόφορη γιατί και ο γδούπος που έκανε η πτώση της πλώρης  ήταν θορυβώδικη και συγκλονιστική για όλο το σκάφος.  Ταξιδεύαμε κοντά στον ισημερινό για να αποφύγομε τις κακοκαιρίες που είναι σχεδόν μόνιμες στα βόρεια τον Δεκέμβρη, μα λες και είχαν κατέβει νοτιότερα για το δικό μας το χατίρι. Τόσο μεγάλο ήταν το στραπάτσο που μας έκανε ο καιρός που γκρεμίστηκαν τα πυρότουβλα σε δυο τρεις φωτιές  με αποτέλεσμα να πέσει ο  ατμός και να κοπεί η ταχύτητά μας. Βγάζαμε ταχύτητα τριάντα με σαράντα μίλια το εικοσιτετράωρο. Δυο φορές βγάλαμε και αρνητική ταχύτητα. Ο καιρός δηλαδή μας πήγαινε πιο πίσω από εκεί που ήμασταν. Κάποτε εδέησε  ο παλιόκαιρος και καλμάρισε. Σβήσαμε τις φωτιές και μείναμε καραβοφάναρο στη μέση του Ειρηνικού ωκεανού. Σηκώσαμε σήμα ακυβερνησίας και δίδαμε  κατά διαστήματα και σήμα επείγοντος και ασφαλείας με τον ασύρματο. Κρύωσαν κάπως τα καμίνια και αρχίσαμε την αντιμετώπιση της αβαρίας. Βγάλαμε τα κατεστραμμένα πυρότουβλα και τα τζένεραλ της καύσης από τα καμίνια και κατόπιν κτίσαμε καινούρια πυρότουβλα. Για καλή μας τύχη τέσσερις μέρες που χρειαστήκαμε για αυτή τη δουλειά  η κακοκαιρία ήταν διακριτική. Δεν έκανε την εμφάνισή της στην περιοχή. Κάλμα μπονάτσα ήταν και αυτό βοήθησε πολύ στο κτίσιμο των τούβλων. Μόλις τέλειωσε το χτίρι βάλαμε φωτιές.  Δεν ήταν εύκολη δουλειά. Τα πάντα είχαν παγώσει. Τα τούβλα, τα καζάνια, τα νερά και τα πετρέλαια ήθελαν πολύ χρόνο να ανακτήσουν την υψηλή θερμοκρασία που πρέπει για να γίνει το νερό ατμός και να δώσει την κίνηση. Χρειάστηκαν περίπου τριάντα ώρες μέχρι να σηκωθεί ο ατμός και να είναι σε θέση να ελευθεροεπικοινωνήσει. Έγινε και αυτό. Ο  υπέρθερμος ατμός ως πύρινη αόρατη λαίλαπα μπήκε στα σπλάχνα της παλινδρομικής μηχανής και κίνησε τα έμβολα μπρος πίσω. Πλατς πλουτς τα έμβολα κίνησαν τους πελώριους διωστήρες και έδωσαν περιστροφή  στον στροφαλοφόρο άξονα που πήγαινε από τη μηχανή ως την προπέλα. Η πεταλούδα κομπλάρισε μηχανή, άξονα  και προπέλα. Η προπέλα σταθερά κρεμασμένη,  ακίνητη στην πρύμη μας ξαφνιάστηκε από την απότομη περιστροφή του άξονα και θέλοντας και μη ακολούθησε τη μοίρα της. Τη μοίρα της να είναι ο τελευταίος μα και μοναδικός τροχός του πλοίου. Ο τροχός που δίδει την κίνηση του πλοίου. Έκανε σιγά σιγά τις πρώτες απλωσιές και κατόπιν όλο και πιο γρήγορα όσο αύξαναν και οι στροφές του στροφαλοφόρου.  Αφήσαμε πίσω μας ένα ποταμό θαλασσινού νερού όλο αφρούς και η πλώρη μας κινήθηκε μπροστά σαν ένα πελώριο μαχαίρι και έκοβε τον Ειρηνικό ωκεανό στα δυο.

Ανακτήσαμε την κανονική ταχύτητα του πλοίου και πηγαίναμε περί τα τριακόσια πενήντα μίλια το εικοσιτετράωρο. Περνούσαμε τους μεσημβρινούς  και βάζαμε ώρες μπροστά, είκοσι με εικοσιπέντε λεπτά το εικοσιτετράωρο, ανάλογα την απόσταση που είχαμε διανύσει.  Στη θάλασσα τα πάντα είναι ρευστά. Ο σκοτεινός φιλόσοφος ο Ηράκλειτος βρίσκει πλήρη δικαίωση εκεί. Κάθε μέρα που περνά το πλοίο αλλάζει θέση και κατά συνέπεια αλλάζει και η τοπική ώρα.  "Τα πάντα ρει" έλεγε ο Ηράκλειτος σε πείσμα του όμως, αλλά και για επιβεβαίωση του κανόνα ένας ναυτικός κανόνας δεν αλλάζει με τίποτα. Ο κανόνας αυτός λεει πως:  Όταν έχομε ανατολική ρότα, βάζομε ώρες μπροστά και πάμε μια μέρα πίσω. Όταν έχομε δυτική ρότα, βάζομε ώρες πίσω και πάμε μια μέρα μπροστά. Έτσι έχομε ή δυο φορές την ίδια μέρα ή χάνομε την επομένη και πάμε κατ' ευθείαν στη μεθεπομένη. Αυτό συμβαίνει όταν το πλοίο περνά από τον μεσημβρινό των εκατόν ογδόντα μοιρών ή όπως συνήθως το λένε οι ναυτικοί το εκατόν ογδόντα. Το εκατόν ογδόντα είναι το ναδίρ του πρώτου μεσημβρινού του Γκρηνουίτς. Ο Πρώτος μεσημβρινός, το ζενίθ, περνά από τη συνοικία Γκρηνουίτς του Λονδίνου και το εκατόν ογδόντα  είναι το ναδίρ του και περνά μεσοπέλαγα του Ειρηνικού ωκεανού. Αυτοί οι δυο μεσημβρινοί χωρίζουν τη Γη σε δυο ημισφαίρια, το ανατολικό και το δυτικό. Τα δυο αυτά ημισφαίρια έχουν διαφορετική ημερομηνία, έτσι όταν περνάς από το ένα ημισφαίριο στο άλλο έχεις την ημερομηνία που έχει το ημισφαίριο στο οποίο έχεις πάει. Μοιραία λοιπόν ή θα πας μια μέρα μπροστά ή θα πας μια μέρα πίσω.

Σύμφωνα με τον κανόνα εμείς αφού είχαμε ανατολική ρότα όταν φτάσαμε στο εκατόν ογδόντα βάλαμε μέρα πίσω. Ανήμερα των Χριστουγέννων περνούσαμε το εκατόν ογδόντα. Στις εικοσιπέντε δεκέμβρη εμείς το πλήρωμα του ελληνικού πλοίου ΑΤΛΑΝΤΙΚ ΚΑΠΤΑΙΝ που είχε σημαία Πάναμα με τα χαρακτηριστικά ασυρμάτου   HPRI , κάναμε δυο φορές Χριστούγεννα μεσοπέλαγα του Ειρηνικού ωκεανού.

Και τις δυο φορές το πρόγραμμα του φαγητού μας ήταν χριστουγεννιάτικο. Η γαλοπούλα, η σούπα, τα πιοτά, τα γλυκίσματα και οι ευχές μας ήταν χριστουγεννιάτικα. Ο μαστρο Γιάννης,  ένας πρώην ιερωμένος, δυο φορές μας έκανε Χριστουγεννιάτικη λειτουργία. Κρυφό το είχε ως τότε πως, πριν γίνει μάγειρας στα καράβια, ήταν παπάς. Ο μαστρο Γιάννης ήταν καλλίφωνος  και φορώντας τον σκούφο μαγειρικής αντί το καλυμμαύχι ήταν ο πιο παράξενος παπάς που γνώρισα ποτέ.

Δεν γινόταν να κάνομε βάφτισμα του εκατόν ογδόντα Δεκέμβρη μήνα μέσα στις χειμωνιάτικες μπόρες του καθόλου ειρηνικού, Ειρηνικού ωκεανού.  Δεν είχαμε άλλωστε κανένα αβάφτιστο. Αρκεστήκαμε σε διηγήσεις ατέρμονες από άλλες βαφτίσεις του παρελθόντος με άλλα καράβια που είχε ταξιδέψει καθένας μας.

Ήταν ευτύχημα που κάναμε δυο φορές Χριστούγεννα. Θα μπορούσαμε αν είχαμε αντίθετη πορεία να μην κάνομε καθόλου Χριστούγεννα.  Σταθήκαμε τυχεροί και ζήσαμε μια μέρα παραπάνω από τους άλλους ανθρώπους. Μου έχει συμβεί άλλη φορά  σε αντίθετη πορεία να χάσομε το Πάσχα. Από  Μεγάλο Σάββατο χάσαμε την Κυριακή και πήγαμε στη Δευτέρα. Χάσαμε μια μέρα από τη ζωή μας. Στην πραγματικότητα δεν κερδίσαμε και δεν χάσαμε μέρα. Ζήσαμε το ίδιο όσο και οι άλλοι άνθρωποι που γεννηθήκαμε την ίδια στιγμή.  Όμως  χάσαμε την Ανάσταση μεσοπέλαγα του Ειρηνικού ωκεανού, βούλιαξε στις εκατόν ογδόντα μοίρες, στο ναδίρ του πρώτου μεσημβρινού. Καλά να πάθομε. Την Ανάσταση δεν την αφήνουν στις μοίρες και να την βουλιάζουν μεσοπέλαγα, Την Ανάσταση την παίρνουν μέσα στα χέρια τους, την φυλάσσουν στα κατάβαθα του είναι τους και την διατηρούν αλώβητη κι αναλλοίωτη.

Μην αφήνετε κι εσείς παιδιά μου τίποτε στην τύχη και στις μοίρες. Η ζωή είναι μια θάλασσα και η θάλασσα κυβερνάται με ρότα κόντρα στον καιρό.

-Εδώ σταμάτησε η διήγηση του παππού γιατί  διέλυσε το ακροατήριο  η γιαγιά με τα καλούδια που μας έφερε. Κουραμπιέδες, μελομακάρονα, κάστανα, καρυδαμύγδαλα, φουντούκια, σοκολατάκια και ξεροτήγανα. Ο παππούς  ο Στέλιος έκανε διπλά τα Χριστούγεννα. Καιρός ήταν να κάνομε κι εμείς τα αγγόνια του τα δικά μας.

Αυτά θυμάμαι τώρα εγώ το εγγόνι του ο Στέλιος, που ο παππούς έχει φύγει για το τελευταίο του ταξίδι, το μοναδικό του ταξίδι που δεν θα μας διηγηθεί ποτέ. Και δεν θα είναι φέτος μαζί μας …Κι ούτε ξέρω πού θα κάνομε Χριστούγεννα, έτσι ακριβώς που δεν ξέρουν και οι ναυτικοί..  Και δεν ξέρουν πού θα κάνουν Χριστούγεννα… Και δεν ξέρουν αν θα κάνουν Χριστούγεννα…  Και δεν ξέρουν… Και…  Και λένε:  διπλά Χριστούγεννα μεσοπέλαγα…