Θέατρο: Ελισάβετ Μουτζάν – Μαρτινέγκου*, «Ο Φιλάργυρος» - Κριτική Νίκου Μπατσικανή

Δραματουργική επεξεργασία - Σκηνοθεσία: Μαρία Φραγκή

Σκηνικά - Κοστούμια:  Άννα Μαχαιριανάκη

Μουσική επιμέλεια: Μαρία Φραγκή

Μουσική διδασκαλία: Γιάννης Βρυζάκης

Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης

Κίνηση: Νερίνα Ζάρπα

Φωτογραφία: Αναστάσης - Παναγής Μελέτης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Τάσσος Ζιάκκας

Ερμηνείες (με αλφαβητική σειρά): Βασίλης Βλάχος, Τάσσος Ζιάκκας, Λεονάρντο Θίμο, Δανάη Καλαχώρα, Επαμεινώνδας Μουντζουρέας, Κλεοπάτρα Ροντήρη

Έργο  της συγγραφέα Ελισάβετ Μουτζάν – Μαρτινέγκου (Ζάκυνθος, 1801-1832), σύγχρονης του Διονυσίου Σολωμού. Πρόκειται για ένα κείμενο γραμμένο στα 1823-24. που, όπως έχει πει η σκηνοθέτιδα, Μαρία Φραγκή, «Μιλάει για τις αξίες και την πίστη». Αποτελεί, δε, ένα εξαιρετικό δείγμα εποχής, αγγίζοντας, με προσωπικό, ιδιαίτερο τρόπο, ένα γνωστό, οικουμενικό και διαχρονικό θέμα στο παγκόσμιο Θέατρο, τη φιλαργυρία  («Ο Εμπορος της Βενετίας» με ήρωα τον Σάυλοκ, έναν Εβραίο τοκογλύφο, έργο που γράφτηκε μεταξύ 1594 και 1597, «Στάθης» μια κωμωδία του Κρητικού Αναγεννησιακού Θεάτρου, άγνωστου συγγραφέα, που αποδίδεται στον Γεώργιο Χορτάτση, με πιθανή συγγραφή μετά το 1604, «Φιλάργυρος» του Μολιέρου, ανεβασμένο στα 1668, «Εξηνταβελόνης» του Κωνσταντίνου Οικονόμου, γραμμένο στη Σμύρνη το 1816, «Ο σπαγγοραμμένος» του Αλέκου Σακελλάριου, 1965). Άποψη της κυρίας Φραγκή είναι πως ο κεντρικός ήρωας έζησε στη Ζάκυνθο και η συμπεριφορά του άφησε εποχή. Ο Σέλημος, ένας πλούσιος φιλάργυρος, φέρεται με κακία σε όλους και  ζει με τον φόβο μην του κλέψουν τις κρυμμένες λίρες του. Υποψιάζεται τους πάντες, μη διστάζοντας να στείλει στη φυλακή ακόμα και τον μοναχογιό του. Αντιθέτως, ζημιώνει δανειστές, υπηρέτρια και καθέναν  με τον οποίον συναλλάσσεται. Η ανασφάλεια που τον διακατέχει συνεχώς και οι ανομίες του, στο τέλος γίνονται «μια σφιχτή θηλιά στον λαιμό του και πνίγουν» - εξοντώνουν τον δυνάστη και φασίστα ήρωα. Διακωμώδηση δραματικών χαρακτήρων και γεγονότων, θα μπορούσα να χαρακτηρίσω το έργο, που είναι από τα πρώτα της νέο-ελληνικής δραματουργίας.

Αξιοθαύμαστη παράσταση, βασισμένη σε ένα δυνατό κείμενο, με εμπνευσμένη σκηνοθεσία της Μαρίας Φραγκή, η οποία έκανε και την ωραία δραματουργική επεξεργασία αλλά είχε και την εμπνευσμένη μουσική επιμέλεια, με τις όμορφες καντάδες, που δίδαξε ο ταλαντούχος μαέστρος Γιάννης Βρυζάκης. Οι υποβλητικοί φωτισμοί, με τον προβολέα σεταρισμένον μπροστά, να φωτίζει τα δρώμενα στη σκηνή οφείλονται στον Παναγιώτη Μανούση, ενώ ο χρωματισμός των κινήσεων -με χαρακτηριστικά από την Κομέντια ντελ άρτε (Commedia dell'arte), στοιχείο που χάρισε επιπλέον στην παράσταση- «χρεώνεται» στην προικισμένη χορογράφο Νερίνα Ζάρπα. Εξαιρετικά: σκηνικό και κοστούμια της πολύπειρης σκηνογράφου κι ενδυματολόγου Άννας Μαχαιριανάκη, με ποικιλία στοιχείων, καρικατούρας, σουρεαλισμού αλλά και ρεαλισμού.

Ο Βασίλης Βλάχος υπήρξε ιδανικός φιλάργυρος, άτεγκτος, μα και συνεχώς παραπαίοντας και ανασφαλής. Η Δανάη Καλαχώρα έξοχη σύζυγος, με τα υπέροχα: κοστούμι και χτένισμα να την απογειώνουν ως εικόνα. Η Κλεοπάτρα Ροντήρη εξαιρετική υπηρέτρια, μας συγκινεί σε κάθε της εμφάνιση. Οι Τάσσος Ζιάκκας (και βοηθός Σκηνοθέτη) τέλειος στους ρόλους του. Ο Λεονάρντο Θίμο σφράγισε τον δικό του χαρακτηριστικό ρόλο του ζημιωμένου από τον τοκογλύφο φιλάργυρο, ενώ ο Επαμεινώνδας Μουντζουρέας πολύ καλός –αν και άσωτος- υιός. Οι θεατές απήλαυσαν μια παράσταση επιπέδου, γι΄ αυτό και καταχειροκρότησαν όλους τους συντελεστές της, στο τέλος, της βραδιάς (επίσημη πρεμιέρα), που έκλεισε με ποτό και ωραία εδέσματα. Άξιοι!

Διάρκεια: 1 ώρα και 15’ (χωρίς διάλειμμα)

Παρασκευές:  8, 15, 22/2 στις 21.00. Σάββατα:  2, 9, 16, 23/2 και 2, 9/3, στις 17.30. Κυριακές: 3, 10, 17/2, στις 11.00. Μέχρι : 9/3

Ιανουάριος 2019

«Αλεξάνδρεια» - Πολυχώρος Τέχνης

Σπάρτης 14, Πλατεία Αμερικής

Τηλ.: 210 8673655

Νίκος Μπατσικανής, κριτικός Θεάτρου

(μέλος Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών - Θεατρικά Βραβεία Κάρολος Κουν, Ελληνικά κι Ευρωπαϊκά Βραβεία Θεάτρου - Χορού)

* Ελισάβετ Μουτζάν - Μαρτινέγκου (επίσης, Μουτσάν ή Μουτσά): Από τις πρώτες Ελληνίδες συγγραφείς. Το γνωστότερο έργο της είναι η «Αυτοβιογραφία» της, ενώ από τα υπόλοιπα έργα της (θεατρικά και ποιήματα) έχουν σωθεί ελάχιστα.

Οι γονείς της, Φραγκίσκος Μουτζάν και Αγγελική Σιγούρου, προέρχονταν από τις παλιότερες αριστοκρατικές οικογένειες της Ζακύνθου. Η Μουτζάν, από μικρή, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μάθηση και τα γράμματα και παρόλο που η εκπαίδευσή της ήταν περιορισμένη (κατ’ οίκον διδασκαλία από τρεις κληρικούς), η ίδια, με προσωπική μελέτη, απέκτησε γνώσεις της Αρχαίας Ελληνικής, της Ιταλικής και της Γαλλικής γλώσσας. Επιδόθηκε στη συγγραφή ποιημάτων, θεατρικών έργων και μεταφράσεων από την αρχαία ελληνική γραμματεία. Επιθυμία της ήταν να μην παντρευτεί, αλλά να αφοσιωθεί στη μελέτη και στο γράψιμο. Εξαιτίας των αντιρρήσεων της οικογένειάς της, αντιπρότεινε να κλειστεί σε μοναστήρι ή να αποσυρθεί σε μία κατοικία της οικογένειας στην ύπαιθρο, όμως και αυτές οι επιθυμίες της δεν έγιναν δεκτές από τους δικούς της. Μπροστά στην προοπτική να παραμείνει ανύπαντρη και να κατοικεί με τους γονείς της, χωρίς να έχει το δικαίωμα να βγαίνει από το σπίτι, αποφάσισε να φύγει κρυφά από το νησί, αλλά επέστρεψε κι αναγκάστηκε να υποχωρήσει, αποδεχόμενη την επιθυμία των δικών της να παντρευτεί.   Έλαβε ως σύζυγο τον Νικόλαο Μαρτινέγκο, το καλοκαίρι του 1831, μα η Ελισάβετ πέθανε στις 9 Νοεμβρίου του 1832, δύο εβδομάδες μετά την γέννηση του γιου της λόγω επιπλοκών στον τοκετό. Στο παιδί έδωσαν το όνομα της μητέρας του, βαφτίζοντάς το Ελισαβέτιο. Αυτός, μεγαλώνοντας, εξέδωσε την Αυτοβιογραφία της, το 1881, σε έναν τόμο, μαζί με δικά του ποιήματα. Η αξία του έργου έγκειται κυρίως στην απλή γλώσσα που χρησιμοποιείται. Από τα άλλα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα, μεταξύ των οποίων και η κωμωδία   «Φιλάργυρος», κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο πρόλογος μιας πραγματείας «Περί Οικονομίας», τα ποιήματα «Ωδή εις το πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον» και αποσπάσματα μεταφράσεων από τον «Προμηθέα Δεσμώτη», την «Οδύσσεια» και τις «Ικέτιδες». (Βικιπαίδεια).