Η εξουσιαστική στρατηγική της οικογένειας Μητσοτάκη - Του Δημήτρη Σουλιώτη

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους και δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του Παλμογράφου.

Στην Καθημερινή της Κυριακής της 4ης Αυγούστου 2019 ο δημοσιογράφος Παύλος Παπαδόπουλος με σχετικό κείμενό του …αγιογραφεί τον αντιπρόεδρο της νέας Κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένο. Κάποια στοιχεία του περιεχομένου του μου έδωσαν το ερέθισμα για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου.

Γράφει ο Παπαδόπουλος για τον Πικραμμένο: «…Η έφεση στη λήψη αποφάσεων πάντοτε τον χαρακτήριζε, αλλά προφανώς καλλιεργήθηκε περισσότερο δίπλα στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Το 1991 ο Πικραμμένος αποδέχτηκε πρόταση να γίνει νομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα δημόσιας πολιτικής. Εκείνος που τον πρότεινε ήταν ο πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασίλης Κόκκινος… Με τον καιρό αναπτύχθηκε μια στέρεα πολιτική σχέση ανάμεσα στον Μητσοτάκη και στον Πικραμμένο, που έγινε φιλική και σχεδόν πατρική μετά το 1993… Σε ένα από τα δείπνα με τα μέλη της οικογένειας και στενούς φίλους, που διοργάνωνε συχνά ο Μητσοτάκης στο σπίτι της οδού Ρηγίλλης, γνώρισε ο Πικραμμένος τον Κυριάκο Μητσοτάκη…» Ας δούμε αυτή την πολιτική – φιλική - πατρική σχέση των δύο ανδρών από μια διαφορετική οπτική γωνία. Ο τότε πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασίλης Κόκκινος, στενός φίλος του Κων. Μητσοτάκη, γνωστός για τον ύποπτο ρόλο του στο «σκάνδαλο Κοσκωτά» και την παραπομπή – χωρίς κανένα απολύτως επιβαρυντικό στοιχείο - του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο, πρότεινε στον Μητσοτάκη να πάρει ως σύμβουλό του τον Πικραμμένο. Γιατί άραγε; Λόγω των ικανοτήτων του, ή μήπως διέβλεψε - χρησιμοθηρικά για τον πάτρωνά του – την εξελικτική εξουσιαστική δυναμική του δικαστή; Πόσο αθώα ήταν αυτά τα δείπνα με μέλη της οικογένειας και στενούς φίλους, που διοργάνωνε συχνά ο Μητσοτάκης; Το κύριο χαρακτηριστικό των συνδαιτυμόνων ήταν η φιλία τους με τον Μητσοτάκη και την οικογένεια, ή μήπως το κριτήριο της κλήσης τους ήταν η ισχυρή δυναμική τους στους διάφορους τομείς εξουσίας; Πιο συγκεκριμένα επρόκειτο για απλές κοινωνικές εκδηλώσεις, ή μήπως εντάσσονταν στο πλαίσιο δομημένης μακροχρόνιας εξουσιαστικής στρατηγικής της οικογένειας; Συνεχίζονται αυτά τα δείπνα από τα πολιτικά πρόσωπα των επόμενων γενεών της οικογένειας; Και μιας και μιλάμε για δείπνα θυμηθείτε το «βρώμικο 89» και τον Χαρίλαο Φλωράκη που αντιλαμβανόμενος τις σχέσεις αλληλεξάρτησης και χειραγώγησης που δημιουργούσαν τα δείπνα με τα …ντολμαδάκια της Μαρίκας, τα εγκατέλειψε άρον – άρον…

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Κρήτης με την Κεντρώα Παράταξη το 1946 σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών. Καθ’ όλη τη διάρκεια του πολυτάραχου πολιτικού βίου του εθεωρείτο για ένα πολύ μεγάλο τμήμα πολιτών της χώρας μας σύμβολο της ρουσφετολογίας, της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων αλληλεξάρτησης. Πλήθος δημοσιευμάτων του Τύπου της εποχής, τα οποία αναφέρονται σε συγκεκριμένα γεγονότα, δράσεις και συμπεριφορές του συνετέλεσαν στην προβολή του ως αρνητικού πολιτικού συμβόλου. Ειδικότερα δημοσιεύματα για τα χιλιάδες βαφτιστήρια του, τον χαρακτηρισμό του ως «ο κύριος του 10%», τον ύποπτο ρόλο του στην αποστασία, για την αποσκίρτηση των κεντρώων βουλευτών. Επίσης δημοσιεύματα αναφερόμενα στα απομνημονεύματα του Κίρο Γκλιγκόρωφ για μια προσφορά ποσού USD 1.000.000 στο πλαίσιο των προσπαθειών συμφωνίας του ονόματος της ΠΓΔΜ, ως και αναφορές για την οργισμένη αντίδραση του διαδόχου του στην αρχηγία της ΝΔ, Μιλτιάδη Έβερτ για κάποια «χαμένη» επιταγή ποσού USD 1.000.000, που αφορούσε χορηγία του Αλαφούζου στο Κόμμα. Επιπλέον αναφορές για τον τρόπο απόκτησης της ιδιωτικής συλλογής του αρχαίων αντικειμένων, τις πρώτες μαρτυρίες του ταμία του Μαθιόπουλου, την εποχή της πώλησης της ΑΓΕΤ – ΗΡΑΚΛΗΣ, περί κρυφών περιουσιακών στοιχείων του, τα εννέα χιλιάδες «γαλάζια παιδιά», που προσλήφθηκαν στη ΔΕΗ κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του (1990 – 1993) κ.ά. Παρακολουθώντας τα γεγονότα αυτής της θυελλώδους πολιτικής διαδρομής και τις αντίστοιχες συμπεριφορές του πρωταγωνιστή τους, σε μια πρώτη εκτίμηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι αφορούν έναν κλασσικό προ-νεωτερικό πολιτικό σε μία προ-νεωτερική χώρα. Σ’ ένα βαθύτερο όμως επίπεδο ανάλυσης φαίνεται ότι εντάσσονται στο πλαίσιο μιας καλοσχεδιασμένης, μακροχρόνιας προσωπικής στρατηγικής για την κατάληψη και αναπαραγωγή της εξουσίας όχι μόνο του ίδιου αλλά και των απογόνων του στο πλαίσιο της ευρύτερης οικογένειας. Ειδικότερα όπως είχα αναφέρει στο προηγούμενο άρθρο μου (Νεποτισμός Vs εκσυγχρονισμού) η συντηρητική παράταξη κυριαρχεί και αναπαράγει την εξουσία της στηριζόμενη σε δύο βασικούς πυλώνες: στις ελίτ του κεφαλαίου και των θεσμών και στο συντηρητικό τμήμα του λαού που ομνύει στο αντι-εκσυγχρονιστικό τρίπτυχο των κλειστών οριζόντων «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια». Μέσω των δείπνων με άτομα του πρώτου πυλώνα και της δημιουργίας εμπρόσωπων δεσμών και σχέσεων αλληλεξάρτησης προωθείται η εξουσιαστική δυναμική της οικογένειας στο ανώτερο επίπεδο των ελίτ, ενώ με τα ρουσφέτια, τα βαφτιστήρια, τα φιλήματα χεριών ιερέων και εικόνων και τις  φωτογραφήσεις της οικογένειας με φόντο πάντα βυζαντινές εικόνες στο κατώτερο επίπεδο του λαού…

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στις εκλογές του Μαρτίου 2004. Αν και άγνωστος στην πολιτική σκηνή της χώρας και με το καραμανλικό μπλοκ που ήλεγχε το Κόμμα εχθρικά διακείμενο απέναντί του, εξελέγη πρώτος βουλευτής, λαμβάνοντας εκατόν είκοσι χιλιάδες σταυρούς. Πρόκειται για αδιαμφισβήτητη απόδειξη της επιτυχημένης εξουσιαστικής στρατηγικής της οικογένειας. Ταυτόχρονα όμως οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης καταβάλλει προσπάθειες για να απεγκλωβιστεί από την προ-νεωτερική πολιτική δράση του πατέρα του. Οι σπουδές του σε φημισμένα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και η  εργασιακή εμπειρία του από την Αγορά, έστω κι αν θεωρηθούν προϊόντα «στημένης» αριστείας και υψηλών γνωριμιών, τον οδηγούν στο πεδίο της νεωτερικότητας, και του αξιοκρατικού ορθολογισμού, τις αξίες των οποίων υπηρέτησε και κατά το διάστημα της υπουργίας του στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Είναι από τους ελάχιστους πολιτικούς – ένας άλλος είναι ο Θεόδωρος Πάγκαλος – που έχει δηλώσει ότι δεν έχει βολέψει κανένα ψηφοφόρο του στο Δημόσιο και επιπλέον δεν ψήφισε τον νυν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θεωρώντας τον σύμβολο του πελατειακού κράτους. Ο νέος πρωθυπουργός βρίσκεται σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και είναι υποχρεωμένος να επιλέξει ανάμεσα στο δρόμο της νεωτερικής αρετής και σ’ αυτόν της προ-νεωτερικής κακίας. Η επιλογή δεν είναι εύκολη, γιατί το Κόμμα και η οικογένεια τον τραβάνε από το μανίκι προς τα γνωστά προ-νεωτερικά μονοπάτια… Ειδικότερα η πλειοψηφία των στελεχών και των ψηφοφόρων της συντηρητικής παράταξης για λόγους ιστορικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς, ψυχολογικούς είναι αντι-εκσυγχρονιστική, αν ορίσουμε τον εκσυγχρονισμό ως εφαρμογή ορθολογικών κανόνων δυτικοευρωπαϊκής προέλευσης. Επίσης προ-νεωτερικής φύσεως είναι και η διαχρονική εξουσιαστική στρατηγική της οικογένειας, καθόσον στηρίζεται σε εμπρόσωπους δεσμούς και σχέσεις αλληλεξάρτησης και όχι σε απρόσωπες ορθολογικές διαδικασίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στελέχωση της νέας Κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού. Τα πρόσωπα που επιλέχτηκαν είτε είναι τεχνοκράτες, είτε συνδαιτυμόνες στα δείπνα της οικογένειας, είτε πολιτικοί πασοκικής προέλευσης, είτε δημοσιογράφοι του «προοδευτικού» Τύπου, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Τους συνδέει – εκτός των ελαχίστων του καραμανλικού μπλοκ - ένας ομφάλιος λώρος με την οικογένεια και τον Κυριάκο Μητσοτάκη προσωπικά. Δεν επιλέχτηκαν δηλαδή μέσα από πολιτικές διαδικασίες, αλλά μέσω προσωπικών σχέσεων με τον πρωθυπουργό και την οικογένεια και προφανώς στο πλαίσιο της ίδιας μακροχρόνιας εξουσιαστικής στρατηγικής… Σε αντίθεση με τα σύγχρονα Κόμματα που παράγουν και υλοποιούν την πολιτική τους μέσα από απρόσωπες διαδικασίες (καταστατικό, οργανόγραμμα, κομματικές οργανώσεις, φράξιες κ.τ.λ.), εδώ έχουμε αποκλειστικά προσωπικές σχέσεις και εμπρόσωπους δεσμούς αλληλεξάρτησης…

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι οι άλλες δύο πολιτικές δυναστείες (Παπανδρέου, Καραμανλής) βρίσκονται σε αποδρομή, ενώ η δυναστεία Μητσοτάκη με την επιτυχημένη εξουσιαστική στρατηγική της έχει έτοιμο και τον διάδοχο…

Τελικά είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός να ξεφύγει απ’ αυτό το γερό κράτημα του …μανικιού του από το Κόμμα και την οικογένεια; Ή μήπως η μάχη είναι χαμένη λόγω υπεροπλίας του προ-νεωτερικού εσωτερικού και εξωτερικού εχθρού; Η ζωή και η ιστορία – και εμείς για να την καταγράψουμε - περιμένουν να δουν την έκβαση αυτής της μάχης…

Δημήτριος Γ. Σουλιώτης

Σύρος 19 Αυγούστου 2019