«Έφυγε» ο Μανώλης Γλέζος ο «Πρώτος Παρτιζάνος της Ευρώπης» – Η Ελλάδα κλίνει το γόνυ

Ο Μανώλης Γλέζος πέθανε σήμερα σε ηλικία 98 ετών. Έμεινε στην ιστορία για την ηρωική του πράξη να κατεβάσει τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη.

Ο αιώνιος αντιστασιακός είχε καταδικασθεί 28 φορές για τις ιδέες του από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο.

Πώς να χωρέσει μια ζωή σχεδόν ενός αιώνα σε λίγες λέξεις; Ο Μανώλης Γλέζος δεν είναι πια εδώ. Έφυγε στα 98 του χρόνια έχοντας ζήσει τα μεγαλύτερα γεγονότα στην δύση και στην χαραυγή δυο αιώνων. Ο Απεραθίτης Μανώλης Γλέζος από το υπέροχο χωριό της Νάξου με την άγρια ομορφιά ήταν ένας άνθρωπος ατρόμητος, είχε κάνει αυτό που λέμε ηρωικές πράξεις, ένας γνήσιος αντιστασιακός και πιστός στις ιδέες του μέχρι το τέλος. Ήταν πολύ όμορφος λένε όσοι τον γνώρισαν στα νιάτα του και η ομορφιά αυτή ήταν τόσο έξω όσο και μέσα.

Γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου του 1922 στην Απείρανθο της Νάξου. Γιος της Μάχης Ναυπλιώτου (1894-1967) και του Νίκου Γλέζου (1892-1924). Το 1935 έφτασε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του, όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο όπως και ο αδερφός του Νίκος Γλέζος ο οποίος εκτελέστηκε από τους Ναζί στις 10-5-1944. Ο Μανώλης Γλέζος χρόνια μετά είχε δακρύσει στην εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού όταν έδειξε το τελευταίο σημείωμα του αδερφού του Νίκου πριν πάει για εκτέλεση.

Συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος ζήτησε να καταταγεί στον Ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο, αλλά απορρίφθηκε επειδή ήταν μικρότερος από την ηλικία στράτευσης. Εργάστηκε ως εθελοντής για το Ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών και από το 1941 άρχισε να σπουδάζει στην ΑΣΟΕΕ. Κατά τη διάρκεια της κατοχής εργάζεται στον δήμο της Αθήνας και στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στην αντίσταση, μέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ) με αποτέλεσμα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις.

Η σημαία και ο Απόστολος Σάντας

Ο Μανώλης Γλέζος έμεινε στην ιστορία ως ο άνθρωπος που μαζί με τον Απόστολο Σάντα έκαναν την πρώτη πράξη αντίστασης στην γερμανική κατοχή. Τη νύκτα της 30ης Μαΐου, ξημερώνοντας η 31η Μαΐου του 1941, αυτός και ο Απόστολος Σάντας κατέβασαν τη Γερμανική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε σε ιστό στην Ακρόπολη Αθηνών, κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των φρουρών.

Η κίνηση αυτή πήρε παγκόσμιες διαστάσεις. Η πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστέκονταν ενάντια στον κατακτητή και καθιέρωσε και τους δύο ως σύμβολα αντίστασης κατά της χιτλερικής κατοχής. Μάλιστα ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ χαρακτήρισε τον Μανώλη Γλέζο ως «Πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης». Το ναζιστικό καθεστώς δεν έμεινε άπραγο. Καταδίκασαν Γλέζο και Σάντα ερήμην σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο.

Τους έψαχναν παντού με μένος. Ένα χρόνο μετά, στις 24 Μαρτίου του 1942 ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας συλλαμβάνονται από Γερμανικό κλιμάκιο και φυλακίζονται στις φυλακές Αβέρωφ. Εκεί ο Γλέζος εξαιτίας βασανιστηρίων προσβάλλεται από φυματίωση βαριάς μορφής οπότε και τον αφήνουν ελεύθερο.

Στις 21 Απριλίου του 1943 συλλαμβάνεται και πάλι αυτή τη φορά από τους Ιταλούς κατακτητές και ο Γλέζος μένει στην φυλακή για τρεις μήνες. Έξι μόλις μήνες αφού έχει απελευθερωθεί συλλαμβάνεται και πάλι, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίζεται για 7,5 μήνες. Ο Μανώλης Γλέζος δραπετεύει στις 21 Σεπτεμβρίου.

Ο δημοσιογράφος Μανώλης Γλέζος

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς ο Μανώλης Γλέζος εργάσθηκε συντάκτης στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» μέχρι τις 10 Αυγούστου του 1947, οπότε και ανέλαβε αρχισυντάκτης και υπεύθυνος της έκδοσης της εφημερίδας μέχρι το κλείσιμό της από τις ελληνικές Αρχές στα τέλη Δεκέμβρη του 1947.

Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη για τις πολιτικές του πεποιθήσεις και καταδικάστηκε αρκετές φορές με διάφορες ποινές και μια φορά σε θάνατο, τον Οκτώβριος του 1948 για «αδικήματα τύπου» και μια φορά ακόμη σε θάνατο για παράβαση του Γ’ Ψηφίσματος στις 21 Μαρτίου 1949. Όμως ο ξεσηκωμός ήταν παγκόσμιος με τον Πικάσο και τον Σαρλ ντε Γκωλ να κινητοποιούνται υπέρ του. Οι ποινές του θανάτου του μετατράπηκαν σε ισόβια το 1950, απόφαση που ούτε και αυτή τελικά εκτελέστηκε. Αποφυλακίστηκε στις 26 Ιουλίου 1954, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Παπάγου.

Βουλευτής της ΕΔΑ μέσα από την φυλακή

Αν και φυλακισμένος, ο Μανώλης Γλέζος εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών, υπό τη σημαία της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) που είχε συσταθεί μόλις πριν ένα μήνα, στις 3 Αυγούστου του 1951. Με την εκλογή του, ο Γλέζος έκανε 12ημερη απεργία πείνας ζητώντας την απελευθέρωση των 10 βουλευτών της ΕΔΑ που βρίσκονταν εξόριστοι. Το αίτημά του έγινε μερικώς δεκτό απελευθερώθηκαν οι 7 από τους 10. Μετά την αποφυλάκιση του το 1954 εκλέχθηκε μέλος της Δ.Ε της ΕΔΑ και ανέλαβε οργανωτικός Γραμματέας της. Το Δεκέμβριο του 1956 ορίστηκε Διευθυντής της εφημερίδας «ΑΥΓΗ».

Τα βάσανα όμως δεν τελειώνουν εδώ

Σε μια προσπάθεια αύξησης του ελέγχου της ΕΔΑ από την εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ ηγετικά στελέχη της ΕΔΑ, μεταξύ των οποίων και ο Γλέζος, εξελέγησαν τακτικά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, δίχως να αναφερθούν τα πραγματικά τους ονόματα. Τον Αύγουστο του 1958 ο Γλέζος συναντήθηκε στην Αθήνα με το γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Κώστα Κολιγιάννη, που επισκεπτόταν παράνομα τη χώρα. Οι επαφές του Κολιγιάννη παρακολουθούνταν από τις υπηρεσίες ασφαλείας και στις 5 Δεκεμβρίου ο Γλέζος συνελήφθη μαζί με μερικούς άλλους συνεργάτες του στο σπίτι της αδερφής του Βασιλικής (Μπούμπας) Δημητροκάλλη με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ.

Η σύλληψη και παραπομπή σε δίκη του Γλέζου προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις και ανησυχία για την κατάσταση των πολιτικών ελευθεριών στην Ελλάδα. Ο Γλέζος καταδικάστηκε το 1959 σε φυλάκιση 5 ετών, εκτόπιση 4 ετών και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων επί 8 έτη, ενώ κρατείτο στις φυλακές από το 1958.

Στις 15 Δεκεμβρίου του 1962, επ’ ευκαιρία των γενεθλίων του, αποφυλακίζεται με Βασιλικό Διάταγμα. Χαρίστηκε το υπόλοιπο της ποινής φυλάκισης ενός έτους και ολόκληρη η εκτόπιση 4 ετών. Στο μεταξύ η εκλογή του ως βουλευτή της ΕΔΑ είχε ακυρωθεί λόγω της στέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μετά την έκδοση χάριτος εξελέγη μέλος της νέας Δ.Ε. και της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΔΑ.

Στο πλευρό του Γλέζου ιερά τέρατα της εποχής

Από τα τέλη Απριλίου αρχίζουν να φτάνουν στην Αθήνα αντιπρόσωποι διεθνών οργανώσεων, οι οποίοι είτε ερευνούν το θέμα είτε προβαίνουν σε αιτήματα για παραπομπή της υπόθεσης σε τακτικά δικαστήρια. Στις αρχές Μαΐου ανακοινώθηκε η ίδρυση Διεθνούς Επιτροπής για την υπεράσπιση του Γλέζου και των συνεργατών του, με έδρα το Παρίσι. Πρόεδρος είναι ο παλαιός Γάλλος πολιτικός Πωλ Μπονκούρ. Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη ήταν και ο Γάλλος Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ σε επιστολή του της 27ης Απριλίου 1959 προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή σημειώνει:

«Πέρα από κάθε κομματικό πνεύμα, θα ήθελα να σας εκφράσω τα συναισθήματα με τα οποία οι ελεύθεροι Γάλλοι διανοούμενοι παρακολουθούν την υπόθεση Γλέζου. Η φιλία και το χρέος της προσωπικής ευγνωμοσύνης που αισθανόμαστε για τη χώρα σας μας οδηγούν να πάρουμε θέση στην υπόθεση αυτή. Απευθύνοντας έκκληση στα πιστεύω σας περί δικαιοσύνης, θα ήμασταν ευγνώμονες εάν θελήσετε να δείξετε ευμένεια ως προς τον διανοούμενο, του οποίου δεν ασπάζομαι τις πεποιθήσεις μεν, αλλά θεωρώ ότι η γενναιότητα του είναι άξια, αν μη τι άλλο, εκτίμησης».

Δίκη Γλέζου και στελεχών ΚΚΕ στο Στρατοδικείο (1959)

Η δίκη του Γλέζου και άλλων στελεχών του ΚΚΕ αρχίζει στις 9 Ιουλίου 1959, στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών. Στο μεταξύ, όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ταχθεί εναντίον της παραπομπής πολιτικών υποθέσεων στα στρατοδικεία. Παράλληλα στην Αθήνα φτάνουν ξένοι νομικοί, εκπρόσωποι οργανώσεων και δημοσιογράφοι.

Σύμφωνα με το βούλευμα, οι πέντε από τους παρόντες κατηγορούμενους και πιο συγκεκριμένα οι: Τρικαλινός, Βουτσάς, Ευθημιάδης, Συγγελάκης και Καρκαγιάνης παραπέμπονται «δια προσφοράν εις κατασκοπείαν», σύμφωνα με το Α.Ν. 375/1936 άρθρο 9ο. Οι υπόλοιποι, ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος, για παροχή βοήθειας στους προσφερθέντες σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του ιδίου Νόμου.

Η δίκη κρατάει  14 ημέρες. Μέσα είναι μόνο δημοσιογράφοι, μάρτυρες κατηγορίας, συγγενείς, συνήγοροι και τα αστυνομικά όργανα. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι ανώτατα στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας των οποίων η κύρια ενασχόληση τους είναι η μελέτη της ιστορικής εξέλιξης και των σκοπών του ΚΚΕ, υπό το πρίσμα της Δεξιάς. Ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας αστυνόμος Παπασπυρόπουλος καταθέτει ότι είδε ο ίδιος τον Κολιγιάννη να μπαίνει στο σπίτι της αδερφής του Γλέζου.

Στις 22 Ιουλίου το Στρατοδικείο ανακοίνωσε την απόφασή του, σύμφωνα με την οποία ο Μανόλης Γλέζος καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, ο Γλέζος επανεκλέχθηκε βουλευτής με το ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ 1961. Τελικά ο Μανώλης Γλέζος βγήκε από την φυλακή στις 15 Δεκεμβρίου 1962 ως αποτέλεσμα της δημόσιας κατακραυγής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η περίοδος της δικτατορίας

Στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Γλέζος συνελήφθη τα ξημερώματα στην οδό Φαιδριάδων στην Κυψέλη όπου έμενε μαζί με την οικογένεια του. Κρατήθηκε επί τέσσερα έτη διαδοχικά στο Γουδί, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό απ΄όπου και απελευθερώθηκε το 1971 μετά από γενική αμνηστία.

Συνολικά είχε καταδικασθεί 28 φορές για την πολιτική και αντιστασιακή δραστηριότητα του από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο. Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανόλη Γλέζου στις φυλακές είναι 11 χρόνια και 5 μήνες, ενώ 4 χρόνια και 6 μήνες συμπλήρωσε στην εξορία. Έγιναν εννέα απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Το 1968 από την εξορία, καταδικάζει την επέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης στην Τσεχοσλοβακία. Το 1967 το καθεστώς της 21ης Απριλίου δεν του επέτρεψε να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του.

Η προσπάθεια αναβίωσης της ΕΔΑ και η Απείρανθος

Ο Μανώλης Γλέζος προσπάθησε ανεπιτυχώς να αναβιώσει η ΕΔΑ, στην οποία ήταν γραμματέας έως το 1985 και Πρόεδρος, (μετά τον θάνατο του Ηλία Ηλιού) από το 1985 έως το 1989. Για ένα χρονικό διάστημα -τον Οκτώβρη του 1986- εκλέχθηκε και ανέλαβε πρόεδρος στην κοινότητα Απειράνθου, (της γενέτειράς του), όπου προσπάθησε να εφαρμόσει ένα τοπικό πείραμα άμεσης δημοκρατίας σε επίπεδο βάσης. Κατόπιν, κατάργησε ουσιαστικά τα προνόμια του συμβουλίου και εισήγαγε ένα σύστημα με ένα «σύνταγμα» και μια τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης. Αυτό το πρότυπο λειτούργησε για αρκετά χρόνια, αλλά μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον των συγχωριανών του μειώθηκε και η συνέλευση εγκαταλείφθηκε.

Βουλευτής με το ΠΑΣΟΚ

Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, όπου η ΕΔΑ αποφάσισε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ., ο Μ. Γλέζος εξελέγη Βουλευτής στην Α’ εκλογική περιφέρεια Αθηνών και στην Β’ εκλογική περιφέρεια Πειραιώς αντίστοιχα. Στις 19 Ιουνίου 1985 ανεξαρτητοποιήθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Την 1η Ιανουαρίου 1987 παραιτήθηκε από βουλευτής. Το 1984 έγινε Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Στις 7 Απριλίου 1999 συμμετείχε στην αποστολή της ΑΕΚ στο Βελιγράδι, η οποία αγωνίστηκε εν μέσω βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, απέναντι στην Παρτιζάν.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού. Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες. Η πολιτική ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004. Το 2002 εκλέχθηκε Νομαρχιακός Σύμβουλος Αθηνών-Πειραιά της περιφέρειας Αττικής επικεφαλής του ανεξάρτητου συνδυασμού Ενεργοί Πολίτες συγκεντρώνοντας ποσοστό 11%. Την υποψηφιότητά του υποστήριξε ο Συνασπισμός,άλλες κινήσεις και σχήματα της Αριστεράς καθώς και ανένταχτοι του χώρου.

Στις 5 Μαρτίου του 2010, εξαιτίας του ψεκασμού με χημικές ουσίες στο πρόσωπο από αστυνομικούς των ΜΑΤ κατά τη διάρκεια απεργίας, παρουσίασε αναπνευστικά προβλήματα και υψηλή πίεση.

Στις Δημοτικές εκλογές του 2010 εκλέχτηκε Δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πάρου (τόπο καταγωγής της μητέρας του), επικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου. Στις Βουλευτικές εκλογές του Μάιου και Ιουνίου 2012 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Στις Ευρωεκλογές του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ με περισσότερους από 438.000 σταυρούς προτίμησης, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ όλων των υποψηφίων, όλων των κομμάτων.

Παρά την υποστήριξή του στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Γλέζος δεν δίστασε να εκφράσει δημόσια τη διαφωνία του με τις αποφάσεις του κόμματος, όταν από τη θέση της Κυβέρνησης της Ελλάδος διαπραγματεύτηκε πάνω στα θέματα της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου.

Στις 17 Ιουνίου 2015, ο Γλέζος υπέβαλε την παραίτησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ισχύ από τις 8 Ιουλίου 2015 καθώς είχε ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει με την παρέλευση ενός χρόνου θητείας.

Παρά τις περιπέτειές του ο Μανώλης Γλέζος απέκτησε μια μεγάλη οικογένεια και έγινε πατέρας δυο παιδιών και παππούς 4 εγγονιών.

Newsit.gr