Πυρηνικό τέρας στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε.

Πυρηνικός σταθμός «τέρας» στη Λευκορωσία. Μια ωρολογιακή βόμβα στα ανατολικά σύνορα της Ε.Ε.

Ωρα να αποδείξει η Ε.Ε. κατά πόσο είναι προετοιμασμένη να καταβάλει προσπάθειες για τη διασφάλιση εφαρμογής των κανόνων της πυρηνικής και περιβαλλοντικής ασφάλειας στη γειτονιά της

Rolandas Kačinskas, Πρέσβης της Λιθουανίας στην Ελλάδα

NATALIA FEDOSENKO VIA GETTY IMAGES

Με φόντο τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και τη νέα καραντίνα, σχεδόν πέρασε απαρατήρητο το γεγονός ότι μόλις 25 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ε.Ε. άνοιξε ένας καινούργιος πυρηνικός σταθμός παραγωγής ενέργειας.

Πρόσφατα στη Λευκορωσία ξεκίνησε να λειτουργεί ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας των 1200 μεγαβάτ του Πυρηνικού Σταθμού του Αστραβέτς την ίδια στιγμή που σχεδιάζεται η κατασκευή και ενός δεύτερου αντιδραστήρα ίδιας ισχύος.

Η τελετή έναρξης λειτουργίας της πρώτης πυρηνικής μονάδας πραγματοποιήθηκε στις 7 Νοεμβρίου με παρουσία του Αλεξάντερ Λουκασένκο -μη αναγνωρισμένου από τη διεθνή κοινότητα προέδρου της Λευκορωσίας- στον οποίον η Ε.Ε. έχει επιβάλει κυρώσεις.

Τυχαία ή όχι, πάντως η ημερομηνία της τελετής αυτής συμπίπτει με την επέτειο της ένοπλης εξέγερσης των Μπολσεβίκων στη Ρωσία το 1917, σαν να επιβεβαιώνεται η πεποίθηση ότι σε χώρες με αμφίβολα δημοκρατικά διαπιστευτήρια, τα θέματα ενέργειας είναι πολιτικοποιημένα και οι ενεργειακοί πόροι, καθώς και τα σχετικά έργα, χρησιμοποιούνται ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, ενώ συχνά απειλούν ευρύτερα την πυρηνική και την περιβαλλοντική ασφάλεια.

Αυτό ακριβώς χαρακτηρίζει τον Πυρηνικό Σταθμό του Αστραβέτς, καθώς η κατασκευή του ήταν εξ αρχής προβληματική. Η υλοποίηση του έργου όχι μόνο υπονόμευσε την αρχή των καλών γειτονικών σχέσεων, αλλά αγνόησε εξόφθαλμα τις οποιαδήποτε συστάσεις της Ε.Ε. κατά τη διάρκεια πραγματοποίησης των ”στρες τεστς” και παραβίασε τις Διεθνείς Συμβάσεις του ESPOO και του Aarhus.

ASSOCIATED PRESS

7 Νοεμβρίου 2020 Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο στην τελετή έναρξης του Πυρηνικού Σταθμού του Αστραβέτς

Η σοβαρότητα της κατάστασης αποδεικνύεται και από το πιο πρόσφατο συμβάν όταν λίγες μέρες μετά τα επίσημα εγκαίνια του πυρηνικού σταθμού, κατά την προσπάθεια αύξησης της δύναμης του αντιδραστήρα εξερράγη ο μετασχηματιστής. Ένα ιδιαίτερο ανησυχητικό συμβάν που έρχεται να συμπληρώσει μια μακροσκελή λίστα από προγενέστερα περιστατικά, εκ των οποίων τουλάχιστον 10 έχουν δει το φως της δημοσιότητας: για παράδειγμα, στο παρελθόν κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης του 330 τόνων βάρους δοχείου του αντιδραστήρα αυτό έπεσε από 2-4 μέτρα ύψος. Αρχικά υπήρχαν προσπάθειες απόκρυψης του συμβάντος, όμως όταν έγινε γνωστό στο κοινό, η διοίκηση δεν είχε άλλη επιλογή παρά μόνο να αναγνωρίσει το γεγονός και στη συνέχεια να αντικαταστήσει το δοχείο με έναν καινούργιο. Ωστόσο, ακόμα και αυτό μετέπειτα υπέστη ζημιά.

Είναι φυσιολογικό, ότι η Λιθουανία, της οποίας η πρωτεύουσα απέχει μόλις 45 χιλιόμετρα από το Πυρηνικό Σταθμό του Αστραβέτς της γειτονικής Λευκορωσίας, έχει αναλάβει την πρωτοβουλία να κινητοποιήσει τη διεθνή κοινότητα ώστε να γίνει πιο αυστηρή η στάση της απέναντι στο έργο αυτό.

Η Λιθουανία θυμάται ακόμα ότι κατά την διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δέχτηκε πίεση από τις χώρες της Ε.Ε. και τις ΗΠΑ και αναγκάστηκε να αναστείλει τη λειτουργία του πυρηνικού της σταθμού στην Ιγκναλίνα, ο οποίος τότε κάλυπτε το 70 % των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Ως εκ τούτου, υπήρχε προσδοκία παρόμοιας αυστηρής στάσης και έντονων αντιδράσεων και απέναντι σε τρίτες χώρες, ιδιαίτερα μετά το πυρηνικό ατυχήματα στη Φουκουσίμα το 2011.

Η Λιθουανία υποστηρίζει ότι οι συστάσεις για τα ”στρες τεστ” πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να υλοποιούνται όχι μόνο για τους πυρηνικούς σταθμούς εντός της ΕΕ αλλά και στις γειτονικές χώρες της ένωσης.

Έξι χρόνια μετά την υπογραφή της δήλωσης για τα ”στρες τεστ” με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ύστερα από μεγάλη πίεση της Λιθουανίας, η Λευκορωσία υπέβαλε σχετική έκθεση για τις δοκιμές που πραγματοποίησε σε υπό κατασκευή πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας του Αστραβέτς.

Η εν λόγω έκθεση εξετάστηκε από μια ομάδα Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων,συμπεριλαμβανομένων και εμπειρογνωμόνων από την Ελλάδα, και δόθηκε η δυνατότητα σχολιασμού και από το ευρύτερο κοινό. Συνολικά υποβλήθηκαν 464 ερωτήματα και στην έκθεση των αποτελεσμάτων επισημάνθηκαν οι αδυναμίες του έργου κατασκευής πυρηνικού σταθμού και δόθηκαν περίπου 30 συστάσεις σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ελλείψεων. Δυστυχώς όμως, η προσέγγιση των αρχών της Λευκορωσίας για την πυρηνική ασφάλεια και τη συνεργασία με την ΕΕ έχει αποδειχθεί για άλλη μια φορά χαλαρή και ανεπαρκής με την έγκριση της εκκίνησης του πυρηνικού σταθμού του Αστραβέτς δίχως να εφαρμοστούν όλες οι συστάσεις που συμπεριελήφθησαν στην προαναφερόμενη έκθεση και πριν αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις.

OMERSUKRUGOKSU VIA GETTY IMAGES

Map of Europe. Detail from the World Atlas.

Όλοι ξέρουμε πως η ακτινοβολία δεν σταματάει στα σύνορα. Και ειδικά οι Λευκορώσοι θα έπρεπε να γνωρίζουν το κίνδυνο καλύτερα από όλους εμάς καθώς οι ίδιοι υπέστησαν τις πιο σκληρές επιπτώσεις της τραγωδίας του Τσερνομπίλ στη γειτονική Ουκρανία το 1986, όταν η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που τα ραδιενεργά σύννεφα έφτασαν ακόμα και μέχρι την Ελλάδα και οι συνέπειες ήταν αισθητές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σίγουρα το γνωρίζουν, αλλά το καθεστώς του Α. Λουκασένκο πήρε την απόφαση για ανέγερση του πυρηνικού σταθμού χωρίς την απαραίτητη, σε τέτοιες περιπτώσεις, συζήτηση με το ευρύ κοινό.

Θα ήταν ανεύθυνο να στηριζόμαστε μόνο στην ελπίδα ότι δεν θα ξανασυμβεί ποτέ μία πυρηνική καταστροφή παρόμοια με του Τσερνομπίλ. Συνεπώς, παρά την έναρξη του Πυρηνικού Σταθμού του Αστραβέτς, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η πίεση, απαιτώντας να περιοριστεί η λειτουργία του έως ότου επιλυθούν όλα τα θέματα ασφάλειας. Αυτό τονίστηκε και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ της 12ης Οκτωβρίου, στα οποία το Συμβούλιο κάλεσε τη Λευκορωσία να εφαρμόσει τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα περιβάλλοντος και ασφάλειας, επίσης να εφαρμόσει χωρίς καθυστέρηση τις συστάσεις της ΕΕ για το στρες τεστ.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έδειξε την κατανόησή της για το ζήτημα της πυρηνικής ασφάλειας που έχει θέσει η Λιθουανία, για την οποία είμαστε ευγνώμονες και ελπίζουμε ότι η Αθήνα θα συνεχίσει να μας υποστηρίζει.

Ο Πυρηνικός Σταθμός του Αστραβέτς έχει γίνει λυδία λίθος, που θα δείξει κατά πόσο η Ε.Ε. είναι προετοιμασμένη να καταβάλει προσπάθειες για τη διασφάλιση εφαρμογής των κανόνων της πυρηνικής και περιβαλλοντικής ασφάλειας στη γειτονιά της.

Huffington Post