Τι φέρνει κοντά Ελλάδα, Ινδία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα;

Τι έφερε κοντά μία χώρα της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου, μία του Περσικού Κόλπου και μια αναδυόμενη δύναμη της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Αθανασόπουλος Άγγελος Αλ. - Μίχος Παναγιώτης

Πριν από κάποιες εβδομάδες, περί τις αρχές Νοεμβρίου, πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας ανέφεραν ότι η Ελλάδα εξετάζει σοβαρά τη συγκρότηση ακόμη ενός τριμερούς σχήματος συνεργασίας, αυτή τη φορά μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και την Ινδία.

Αν και δεν είχε ακόμη πραγματοποιηθεί η επίσκεψη του έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Άμπου Ντάμπι, στο πλαίσιο της οποίας η Ελλάδα και τα ΗΑΕ υπέγραψαν συμφωνία αμοιβαίας αμυντικής συνεργασίας, οι σχετικές διερευνητικές επαφές είχαν ξεκινήσει εδώ και καιρό στο υπουργείο Εξωτερικών.

Άλλωστε, η επίσκεψη του ινδού υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα, του Σουμπραχμανιάμ Τζαϊσανκάρ, ήταν προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου, αλλά ματαιώθηκε λόγω κορωνοϊού.

Σε μία περίοδο σημαντικών γεωπολιτικών αλλαγών στην ευρύτερη περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, με κρισιμότερη ίσως την ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τα ΗΑΕ και άλλα μετριοπαθή σουνιτικά κράτη, η σκέψη για τη νέα τριμερή εδραζόταν σε μία κοινή αίσθηση και αντίληψη του εθνικού συμφέροντος. Αυτή ήταν που έφερε κοντά μία χώρα της Βαλκανικής και της Ανατολικής Μεσογείου, μία του Περσικού Κόλπου και μια αναδυόμενη δύναμη της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η τουρκική παράμετρος

Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ των κρατών αυτών βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο, όπως φανερώνει η προαναφερθείσα αμυντική συμφωνία Αθήνας και Άμπου Ντάμπι. Την ίδια ώρα, οι σχέσεις των ΗΑΕ με την Ινδία έχουν ιδιαίτερη δυναμική, ενώ και η Ελλάδα διατηρεί φιλόδοξες σχέσεις με την τελευταία.

Ζητήματα εθνικής ασφάλειας αλλά και οικονομικοί λόγοι, ωθούν τις τρεις χώρες σε περαιτέρω σύσφιγξη των σχέσεών τους. Μπορεί το εκ πρώτης όψεως «δόγμα» των τριμερών σχημάτων συνεργασίας που έχουν διαμορφωθεί στην ευρύτερη γεωπολιτική γειτονιά της Ελλάδας να επιμένει ότι δεν στρέφονται έναντι τρίτων, ωστόσο η παραδοσιακή αρχή ότι «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» αντικατοπτρίζει μία πραγματικότητα.

O τουρκικός αναθεωρητισμός και ηγεμονισμός στην Ανατολική Μεσόγειο συνιστά πλέον σοβαρή απειλή για την Ελλάδα. Μία χώρα του Κόλπου η οποία βοηθά, ιδιαίτερα στον χρηματοδοτικό τομέα, την Τουρκία είναι το Κατάρ.

Οι σχέσεις του τελευταίου με τα ΗΑΕ είναι στο «κόκκινο», καθώς συντηρητικά σουνιτικά κράτη τόσο στον Κόλπο όσο και πέραν αυτού (Αίγυπτος) κατηγορούν την Ντόχα για χρηματοδότηση ακραίων ισλαμικών οργανώσεων. Για τις μοναρχίες του Κόλπου (πέραν των ΗΑΕ, ιδιαίτερα για τη Σαουδική Αραβία), η Μουσουλμανική Αδελφότητα θεωρείται υπαρξιακή απειλή, ανάλογη με την περιφερειακή επιρροή του Ιράν.

Ο παράγων «Ινδία»

Την ίδια στιγμή, η Ινδία θα επιθυμούσε ενεργότερο ρόλο στην Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, το Νέο Δελχί «καλοβλέπει» την ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με σειρά αραβικών χωρών. Πέραν της εισαγωγής καυσίμων, η Μέση Ανατολή και οι χώρες του Κόλπου αποτελούν περιοχή απασχόλησης για τους Ινδούς πολίτες. Ταυτόχρονα, στις αραβικές χώρες διαβιεί ινδική διασπορά της τάξεως των 8,5 εκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι ενδεικτικό ότι το 30% του πληθυσμού των ΗΑΕ αποτελείται από Ινδούς.

Για την Ινδία, όπως και για την Ελλάδα, τα ΗΑΕ είναι ένας δυνητικός φορέας μεγάλων επενδύσεων, που θα δώσουν αναπτυξιακή ώθηση στην οικονομία της. Παράλληλα, το Νέο Δελχί και το Άμπου Ντάμπι συνεργάζονται στην καταπολέμηση του ισλαμικού εξτρεμισμού, ενώ στην εμβάθυνση των διμερών σχέσεων συντελεί η κινητικότητα της κοινωνίας των πολιτών, εκατέρωθεν. Σε εβδομαδιαία βάση και προ της πανδημίας, λάμβαναν χώρα 1.760 πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Το βλέμμα σε Αν. Μεσόγειο και Ν.Α. Ευρώπη

Επιπλέον, η Ινδία έχει αρχίσει να βλέπει όλο και πιο στενά την Ανατολική Μεσόγειο και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Παρακολουθεί στενά τη δραστηριοποίηση της Κίνας στην περιοχή αυτή, ενώ ενδιαφέρεται και για την ασφάλεια των διεθνών οδών ναυσιπλοϊας. Ας μη λησμονείται επίσης ότι σε εξέλιξη βρίσκεται και μεγάλο ναυπηγικό πρόγραμμα για το ινδικό Πολεμικό Ναυτικό.

Καθοριστικής σημασίας για την Ινδία είναι η στάση του αραβικού κόσμου στο Κασμίρ και στο Τζαμπού – όπου σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες η Άγκυρα έχει αρχίσει να μεταφέρει ισλαμιστές μαχητές. Πρόκειται για δύο περιοχές που ανήκουν στην ινδική επικράτεια, ωστόσο στην μεγάλη τους πλειοψηφία κατοικούνται από μουσουλμάνους. Οι περιοχές αυτές είναι και μια από τις εστίες σύγκρουσης της Ινδίας με τον μεγάλο της αντίπαλο: το Πακιστάν. Η χώρα αυτή διατηρεί στενή συνεργασία με Τουρκία και Ιράν.

Ωστόσο, το Πακιστάν αποτελεί προβληματικό παράγοντα και για την Ελλάδα. Και τούτο διότι διατηρεί στενές σχέσεις, πολιτικές και στρατιωτικές, με την Τουρκία. Οι δύο χώρες θα συνεργαστούν και στη Λιβύη, ενώ η Άγκυρα ζητεί από το Ισλαμαμπάντ και την πιθανή αναγνώριση του ψευδοκράτους στην Κύπρο. Σε αυτό το πλαίσιο, η πιθανή μελλοντική συμμετοχή της Ινδίας σε στρατιωτικές ασκήσεις στη Μεσόγειο μαζί με την Ελλάδα θα στείλει ισχυρό μήνυμα.

ΤΟ ΒΗΜΑ